Helíos
From Wikipedia, the free encyclopedia
Helíos (forngríska Ἥλιος) var sólargoð í grískri goðafræði sem er talið líklegt að borist hafi frá Asíu til Grikklands. Hann hélt þar ólíkt mörgum öðrum goðum náttúruþýðingu sinni óbreyttri.
Dýrkun Helíosar var ávallt bundin við fáeina staði, einkum eyna Ródos. Þar var goðinu haldin vegleg hátíð árlega. Skáldin lýsa Helíosi sem fögrum sveini í æskublóma með leiftrandi augu. Undan gylltum hjálmi hans hrynja gullnir lokkar.
Á hverjum degi flytur hann goðum og mönnum dagsljósið. Ekur hann á gullnum vagni afmarkaða braut um himinhvolfið. Fjórum eldfnæsandi gæðingum beitir hann fyrir vagn sinn. Hefur hann ferð sína í austurátt frá Eþíópíu og lýkur henni í vesturátt á eynni Þrinakíu (Sikiley), eins og segir í Ódysseifskviðu. Sú eyja var það land, sem Grikkir þekktu þá vestast. Um næturskeiðið siglir Helíos á gullnökkva yfir Ókeansstraum til austursins, þar sem hann á sér veglega höll.
Helíos var sonur Hyperíons (forngríska Ὑπερίων = hinn efri) og Þeiu, en þau voru bæði Títanar. Helíos sér og heyrir allt og ekkert fer framhjá honum. Leyndustu afbrot dregur hann fram í dagsins ljós. Í hátíðlegum eiðum og særum var hann því ákallaður sem vitni.
Helíos, hinn óþreytandi ekill sólbrautarinnar, var tignaður (einkum í Róm), sem verndarvættur kappakstursbrautanna.