Fýll
From Wikipedia, the free encyclopedia
Fýll eða múkki (fræðiheiti: Fulmarus glacialis) er pípunefur af fýlingaætt sem er ein algengasta fuglategund Íslands. Hann er hvítur á höfði, hálsi og að neðanverðu, grár á síðu, stéli og ofan á vængjum og hefur dökkgráa vængbrodda. Augun eru svört og fætur grábleikir. Goggurinn er gulgrár með pípunasir ofaná og ef honum er ógnað spýtir hann illa lyktandi magaolíu á andstæðinginn. Fýla er að finna í klettum og björgum þar sem kaldtemprað loftslag er ríkjandi á Norðurslóðum, bæði við sjó og inni í landi, jafnvel marga tugi kílómetra frá sjó á varptímum. Hann heldur sig við land mest frá janúar og allt fram í byrjun september, en fer á flakk á haustin og ferðast þá þúsundir kílómetra í leit að æti.
Fýll | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ástand stofns | ||||||||||||||
Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Tvínefni | ||||||||||||||
Fulmaris glacialis (Linnaeus, 1761) | ||||||||||||||
Kort sem sýnir útbreiðslu fýls. Gulu svæðin eru varpsvæði. | ||||||||||||||
Fýll og systurtegund hans, silfurfýll, sem lifir við Suðurskautslandið, eru einu tegundir ættkvíslarinnar Fulmarus af ættbálki pípunefja. Þeir eiga ýmis einkenni sameiginleg, eins og margskiptan gogg með pípum sem sitja efst á goggnum. Þeir hafa kirtlamaga sem geymir magaolíuna sem þeir nota bæði til að verja sig og til að næra unga sína. Olían getur mattað fjaðrir ránfugla og leitt þá þannig til dauða. Þeir hafa auk þess saltkirtil ofan við gogginn sem dregur salt úr sjó sem þeir innbyrða og blæs út um nefið.[2]
Carl Linneus lýsti fýlnum formlega fyrstur manna árið 1761 byggt á eintaki frá Svalbarða.[3] Múkkafjall (Mallemukfjeldet) á Norðaustur-Grænlandi var nefnt eftir fýlnum (danska: Mallemuk).