Efnahagskreppan á Íslandi 2008–2011
From Wikipedia, the free encyclopedia
Efnahagskreppan á Íslandi 2008–2011 var djúp efnahagskreppa á Íslandi, sem hófst í byrjun árs 2008 þegar íslenskar hagvísitölur tóku að falla og verðbólga jókst. Þann 17. mars 2008 hækkaði gengisvísitala íslensku krónunnar um 6,97% og var það mesta fall krónunnar í sögu hennar. Mikil þensla hafði verið í efnahag Íslands á árunum á undan og var hagvöxtur árið 2007 4,9% og atvinnuleysi lítið.[1] Íslensk stórfyrirtæki eins og Stoðir og Exista tilkynntu töp eða minni hagnað. Um miðjan júní var gengisvísitalan 164,7 stig og hafði aldrei verið hærri.[2]
Vendipunktur varð þann 29. september þegar tilkynnt var, nær fyrirvaralaust, að ríkið myndi þjóðnýta Glitni, sem var þá þriðji stærsti banki landsins, með kaupum á 75% hlut í honum.[3][4] Hætt var við þau kaup ríkisins en þess í stað voru sett neyðarlög sem veittu Fjármálaeftirlitinu víðtækar valdheimildir til inngripa í rekstri fyrirtækja í einkaeigu. Fjármálaeftirlitið tók yfir rekstur Landsbankans,[5][6] Glitnis[7][8] og Kaupþings fljótlega eftir setningu þeirra.[9][10]
Í framhaldi af því kom upp deilumál vegna skuldbindinga íslensku bankanna í starfsemi erlendis. Í nóvember leystust þessar deilur að hluta til þegar há neyðarlán fyrir milligöngu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins voru afgreidd. Gengi krónunnar hefur aldrei verið lægra og sett hafa verið takmarkanir á viðskiptum með hana. Almenningur hélt reglulega mótmæli þar sem aðgerðum og aðgerðarleysi íslensku ríkisstjórnarinnar, framgöngu leiðandi manna í íslensku fjármálalífi og beitingu hryðjuverkalaganna af hálfu breskra stjórnvalda var mótmælt.