Unesma opiumo-milito

L'unesma opiumo-milito o l'unesma milito Angla-Chiniana esis milito eventinta de 1839 til 1842 inter Unionita Rejio e dinastio Qing Chiniana. La konflikto komencis kande imperiala guvernerio Chiniana decidis hardigar legi kontre nelegala trafiko di opiumo qua Britaniani, komandita da William Jardine, durigis praktikar en Chinia.^[1]

Unesma opiumo-milito
Konflikto:	{{{konflikto}}}
Dato:	de la 4ma di septembro 1839 til la 29ma di agosto 1842
Loko:	Chinia
Rezulto:	Britaniana vinko. Chinia cedis Hong Kong ed apertis 5 portui: Shanghai, Kanton, Ningpo, Fuchou e Amoy
Militanti
Unionita Rejio Britaniana Kompanio di Estal Indii	↔	dinastio Qing
Komanderi
Henry John Temple admiralo Charles Elliot George Elliot James Bremer Hugh Gough Henry Pottinger William Palmer	↔	imperiestro Daoguang Lin Hse Cu Qishan Guan Tianpei Yinshan princo Yijing Yang Fang
Trupi/equipuri
19 000	↔	200 000
Perdaji
69 morti 451 vunditi	↔	de 18 til 20 mil morti
{{{perdaji}}}

Faktorii de Westala nacioni en Kanton (Guangzhou), dum la komenco dil 19ma yarcento.

L'origino di la konflikto esis la desequilibro komercala inter Chinia ed Unionita Rejio. Por prezervar la rezervi di arjento, qui funcionis kom monetala bazo por l'imperio, Chinia praktikabis de la duimo di la 18ma yarcento, politiko protektistal, e restriktis la komerco kun Europa a la portuo di Kanton, e favoris l'exportaco di lua produkturi (teo, silko, porcelano, nankino ed altra texaro) ante l'importaco di Europana produkturi. Chiniana produkturi nur povis kompresar se la pago facesis uzanta arjento, qua Britaniani kompris de Amerika ed Europa.^[2] Por kambiar la rezultanta komercala deficito, Britaniani komencis exportacar opiumo produktita en lua kolonii en India a China. La komerco di opiumo esis nelegala sive en Chinia, sive en la propra Unionita Rejio, tamen ol developesis per tacanta konsento di Britaniana autoritatozi, qui deziris diminutar la perdajo di rezervi di arjento en Europa.^[3]

Cirkume la yari 1830a, drogo-vendisti exportacis cirkume 1400 tuni di opiumo omnayare a Chinia.^[4] To produktabis ecesajo en la komerco favorebla ad Unionita Rejio,^[5] e minacis Chinia per serioza monetala krizo. Samatempe, la granda quanto di drogo-dependinti minacis la sociala strukturo Chiniana. Probante extingar drogo-vendo, en 1839 l'imperiestro Daoguang dekretis konfisko e destrukto di tota opiumo enmazinigita en Kanton. To augmentis komercala konflikto inter Chinia ed Unionita Rejio dum la yaro, qua efektigis formala milito-deklaro dum la somero di 1840. Britaniani uzis lua navala povo por koaktar la kapitulaco Chiniana, qua cedis Hong Kong a Britaniani ed aceptis apertar altra portui a la komerco kun Ocidentala landi.

L'unesma opiumo-milito esis la komenco-punto di dekato por la dinastio Qing, qua esis nekapabla pri rezistar militala superioreso ocidentala. Chinia divenis viktimo dil imperialismo ocidentala e Japoniana.^[2]

Referi

1. Modern Hong Kong - Publikigita da Oxford Research Encyclopedia of Asian History. Dato di publikigo: 27ma di februaro 2017. URL vidita ye 16ma di junio 2019. 
2. The Opium War, 1840-1842  Dato di publikigo: 1998.  URL vidita ye 14ma di junio 2019. 
3. Autoro: Peter Ward Fay. The Opium War, 1840-1842  Publikigita da Chapel Hill : The University of North Carolina Press.  Dato di publikigo: 1998. 
4. 广州贸易 : 中国沿海的生活与事业 = The Canton trade  Dato di publikigo: 2018.  URL vidita ye 16ma di junio 2019. 
5. The opium war  Dato di publikigo: 2011.  URL vidita ye 14ma di junio 2019.