Ծաղկափոշի, սերմնավոր բույսերի փոշեհատիկների կուտակումը[1]։ Ծաղկափոշին իրենից ներկայացնում է գամետոֆիտ, որը զարգանում է մեգասպորանգիումում միկրոսպորներից և կատարում է փոշոտման ֆունկցիա, այսինքն՝ սերմնարանում գտնվող իգական գամետոֆիտի բեղմնավորում։
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Ծաղկափոշու հասունացում
Ծաղկափոշու ներքին թաղանթը, որը կոչվում է ինտին, կազմված է պեկտինային նյութերից։ Ինտինը բարակ պարկի ձևով պատում է ծաղկափոշու պրոտոպլաստը։ Էքզինի անցքերի դիմաց ինտինը հաստացումներ է առաջացնում, որոնք մինչև ծաղկափոշու ծլումը փակում են մուտքը դրսից։
Փոշանոթում ծաղկափոշու հասունացման ժամանակ փոշեբներում զույգ-զույգ միանում են ընդհանուր խորշով և, վերջապես, պսակները բացվում են՝ ծաղկափոշու դուրս գալու համար։ Փոշանոթների բացվելը մեծ մասամբ պայմանավորված է էպիդերմիսի՝ վարնամաշկի բջիջների կծկվելով չորանալու ժամանակ, և ֆիբրոզային շերտի բարակապատ հատուկ շերտերի պատռվելով։ Այն տեղի է ունենում տարբեր եղանակներով, փոշանոթները մեծ մասը երկայնական ճեղքով են բացվոում։ Հաճախ նաև փոշանոթի գագաթին կլոր անցք կամ նեղ ճեղք է առաջանում։ Ծաղկափոշու դուրս գալու ճեղքը երկսեռ ծաղիկների մեջ կարող է առաջանալ ինչպես դեպի վարսանդի սպին դարձած կողմից (ինքնափոշոտվողներից շատերի ծաղիկներում) այնպես էլ սպիի հակառակ կողմից (խաչաձև փոշոտվողների ծաղիկներում)։ Միկրոսպորների (ծաղկափոշու) առաջացումով վերջանում է ծածկասերմների անսեռ բազմացումը։ Միկրոսպորը ծլում է դեռևս մայրական բույսի վրա։ Ծլելու ժամանակ միկրոսպորի կորիզը բաժանվում է միտոզով, որի հետևանքով երկու կորիզ է առաջանում։ Նրանք ըստ մեծության և ֆիզիոլոգիական առումով, միանման չեն։ Ավելի խոշոր և կլորավուն կորիզը խոշոր կորիզակով, կոչվում է վեգետատիվ։ Մյուսը՝ հաճախ իլիկաձև, քրոմատինով հագեցած կորիզը, որի շուրջն առանձնանում է ցիտոպլազմայի իր մասը կոչվում է գեներատիվ։
Ծաղկափոշու բջիջների տեսակներ
Ծաղկափոշու բջիջների մեծությունը, ձևը, մակերեսը այնքան բնորոշ են, որ ծաղկափոշով կարելի է որոշել բույսերի տեսակները։ Ծաղկափոշու բջիջները լինում են կլոր, ինչպես լոբունը, դեղին առվույտինը, մատնունունը և այլն, երկարավուն և բիսկվիտաձև, ինչպես գազարինը, կողավոր, ինչպես ճարճատուկինը, եռանիստ, ինչպես լորենունը և այլն։
Ըստ էքզինի մակերեսի բնույթի ծաղկափոշու բջիջները լինում են հարթ, ինչպես կարմիր երեքնուկինը, իշառվույտինը, սոխինը, հաղարջենունը, եգիպտացորենինը և այլն, հատվածավորված, ինչպես եղեսպակինը, վիշապագլխինը, ֆացելիայինը և այլն, փշիկավոր, ինչպես արևածաղկինը, գեղավերինը և այլն, թմբիկավոր, ինչպես կռոտուկինը և այլն, փոսիկավոր, ինչպես գազարինը, ծվծվուկինը, եգիպտացորենինը, լորենունը, ձմերուկինը և այլն։
Ծաղկափոշու հատիկները մեծությամբ խիստ տարբերվում են։ Ծաղկափոշու խոշոր հատիկներ ունեն դդումը (մինչև 150 - 200 միկրոն) տուղտազգիները (մինչև 165 միկրոն)։ Բույսերի մեծ մասի միջին մեծության ծաղկափոշու բջիջն ունի 15-ից մինչև 50 միկրոն։
Ծաղկափոշին բույսերի էկոլոգիական ինֆորմացիայի փոխանցող
Ըստ դասական գենետիկայում իշխող տեսակետի՝ ծաղկափոշին կրում է միայն գենետիկական տեղեկատվություն, և իգական ծաղկի վրա ընկնող նրա քանակը դեր չի խաղում, քանի որ բեղմնավորման համար բավական է մի փոշեհատիկը։ 1977 թվականի Վիգեն Գեոդակյանը ենթադրեց, որ իգական ծաղկի վրա ընկնող փոշեհատիկի քանակը կարող է նաև կրել էկոլոգիական իմֆորմացիա արեալի դրության մասին[2][3]։ Ծաղկափոշու մեծ քանակությունը խոսում է միջավայրի օպտիմալ պայմանների մասին (արեալի կենտրոն, շատ արական բույսեր, աճի համար լավ պայմաններ և եղանակ), իսկ ծաղկափոշու քիչ քանակությունը կրում է ինֆորմացիա անբարենպաստ պայմանների մասին․ դա լինում է կամ ծայրամասում, որտեղ պոպուլյացիայի խտությունը նվազել է, կամ կենտրոնում՝ էքստրեմալ պայմանների դեպքում, որոնք վերացնում են առաջին հերթին արական առանձնյակներին։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
