Մեծ Նովգորոդ

Մեծ Նովգորոդ (ռուս.՝ Вели́кий Но́вгород, Վելիկի Նովգորոդ, մինչև 1999 թվականը պաշտոնական անունն էր՝ Նովգորոդ), քաղաք Ռուսաստանի Դաշնության հյուսիս-արևմուտքում, Նովգորոդի մարզի վարչական կենտրոնը, «Զինվորական փառքի քաղաք»։

Քաղաք
Նովգորոդ
Новгород
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Երկրամաս	Նովգորոդի մարզՆովգորոդի մարզ
Քաղաքային շրջան	Մեծ Նովգորոդ
Համայնք	Նովգորոդի մարզ
քաղաքապետ[1] и վարչության պետ	Յուրի Բոբրիշև
Հիմնադրված է	9-րդ դար թ.
Առաջին հիշատակում	859
Այլ անվանումներ	մինչև 1478 — պարոն Մեծն Նովգորոդ, մինչև 1999՝ Նովգորոդ
Մակերես	90,08 կմ²
ԲԾՄ	25 մ
Պաշտոնական լեզու	Ռուսերեն
Բնակչություն	219 925 մարդ (2010)
Ազգային կազմ	Ռուսներ
Կրոնական կազմ	Ռուս Ուղղափառ Եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+7-8162
Փոստային ինդեքս	198515
Փոստային դասիչ	173xxx
Պաշտոնական կայք	adm.nov.ru
Մեծ Նովգորոդ (Ռուսաստան) Մեծ Նովգորոդ (Նովգորոդի մարզ)
Մեծ Նովգորոդ Վիքիպահեստում

Մեծ Նովգորոդը Ռուսաստանի ամենահին ու հայտնի քաղաքներից մեկն է (2009 թվականին պաշտոնապես նշվեց 1150-ամյակը)։ Այն ռուսական պետականության ստեղծման վայրն է, նրա առաջին մայրաքաղաքը։ Միջնադարում Նովգորոդի Ռուսիայի կենտրոնն էր, այնուհետև՝ Նովգորոդի հողերի կենտրոնը՝ Կիևյան Ռուսիայի կամ Ռուսական պետության կազմում։ 1136 թվականին դարձավ ավատատիրական Ռուսաստանի առաջին ազատ հանրապետությունը (այդ պահից սկսած, երբ Ժդանայա լեռան ճակատամարտից հետո իշխան Վսևոլոդ Մստիսլավիչը փախավ պատերազմի դաշտից, Նովգորոդի իշխանի լիազորությունները կտրուկ սահմանափակվեցին)։ 1136-1478 թվականներին, երբ Նովգորոդը կորցրեց (1477-1478 թվականներին Մոսկվա-Նովգորոդ պատերազմի արդյունքում, երբ Մոսկվայի իշխան Իվան III-ը պարտության մատնեց նովգորոդցիներին) քաղաքական ինքնիշխանությունը Նովգորոդի հողերի նկատմամբ, ընդունված է օգտագործել «Նովգորոդի հանրապետություն» եզրը՝ տվյալ ժամանակաշրջանի համար։

Նովգորոդը չի ենթարկվել մոնղոլական ասպատակություններին․ թեև հարկ է վճարել Հորդային, սակայն պահպանել է հին ռուսական ճարտարապետության մինչմոնղոլական շրջանի յուրահատուկ հուշարձաններ և հին ռուսական քաղաքներից միակն էր, որ 11-12-րդ դարերում խուսափեց անկումից և բաժանումից։

Մեծ Նովգորոդի բնակչությունը 219 925 մարդ է (2013, 85-րդ տեղը Ռուսաստանում), որը կազմում է մարզի բնակչության մոտ 1/3-ը, մակերեսը՝ 90,08 կմ²։

Բնակչություն

Բնակչության թվաքանակը
1571	1617	1811[2]	1825	1833	1840[2]	1856[2]
5000	↘200	↗6300	↘5445	↗8634	↗16 781	↘12 758
1863[2]	1867	1870	1885	1897[3]	1910	1913[2]
↗17 665	↘16 722	↗17 093	↗23 981	↗25 736	↘23 841	↗27 500
1914[2]	1917	1920	1923	1926	1931[4]	1937
↗28 200	↗28 807	↘24 831	↗27 709	↗32 764	↗36 000	↗37 059
1939[5]	1944	1959[6]	1962[2]	1967[2]	1970[7]	1973[2]
↗39 758	↗53 456	↗60 669	↗72 000	↗107 000	↗127 944	↗150 000
1975[8]	1976[9]	1979[10]	1985[11]	1986[9]	1987[12]	1989[13]
↗170 000	→170 000	↗186 003	↗218 000	↗220 000	↗228 000	↗229 126
1990[14]	1991[9]	1992[9]	1993[9]	1994[9]	1995[11]	1996[11]
↗231 000	↗234 000	↗235 000	↘234 000	↘233 000	↘232 000	↘231 000
1997[15]	1998[11]	1999[16]	2000[17]	2001[11]	2002[18]	2003[2]
↗232 000	↘231 000	↗231 700	↘229 500	↘226 500	↘223 263	↘216 900
2004[19]	2005[20]	2006[21]	2007[22]	2008[23]	2009[24]	2010[25]
↘213 800	↗218 800	↘217 700	↘216 700	↘216 200	↘215 351	↗218 717
2011[26]	2012[27]	2013[28]	2014[29]	2015[30]	2016[31]	2017[32]
↘218 700	↗219 947	↘219 925	↗219 971	↗221 954	↘221 868	↗222 594
2018[33]	2019[34]
↗222 868	↗224 297

Ծանոթագրություններ

1. Устав муниципального образования — городского округа Великий Новгород
2. «Народная энциклопедия «Мой город». Великий Новгород». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-21-ին. Վերցված է 2013-10-21-ին.
3. «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-17-ին. Վերցված է 2013-08-17-ին.
4. Административно-территориальное деление Союза ССР : [Районы и города СССР на 1931 год]. — Москва: Власть советов, 1931. — XXX, 311 с.
5. «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-24-ին. Վերցված է 2013-11-30-ին.
6. «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
7. «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
8. Российский статистический ежегодник, 1998 год
9. «Российский статистический ежегодник. 1994». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-18-ին. Վերցված է 2016-05-18-ին.
10. «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
11. «Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-05-12-ին. Վերցված է 2015-05-12-ին.
12. Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : [арх. 28 Հունիսի 2016] / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
13. «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.
14. Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
15. «Российский статистический ежегодник. 1997 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-22-ին. Վերցված է 2016-05-22-ին.
16. «Российский статистический ежегодник. 1999 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-14-ին. Վերցված է 2016-06-14-ին.
17. «Российский статистический ежегодник. 2000 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-13-ին. Վերցված է 2016-06-13-ին.
18. «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.
19. «Российский статистический ежегодник. 2004 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-09-ին. Վերցված է 2016-06-09-ին.
20. «Российский статистический ежегодник, 2005 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-09-ին. Վերցված է 2016-05-09-ին.
21. «Российский статистический ежегодник, 2006 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-10-ին.
22. «Российский статистический ежегодник, 2007 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-11-ին. Վերցված է 2016-05-11-ին.
23. «Российский статистический ежегодник, 2008 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-12-ին. Վերցված է 2016-05-12-ին.
24. «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.
25. «Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений» (ռուսերեն). Федеральная служба государственной статистики. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-06-ին. Վերցված է 2013-ին.
26. «Города с численностью населения 100 тысяч человек и более на 1 января 2011 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-08-ին. Վերցված է 2016-05-08-ին.
27. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.
28. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link)
29. «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
30. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.
31. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
32. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.
33. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.
34. «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.

Արտաքին հղումներ

• Քաղաքի պաշտոնական կայքը
• Անվճար տեղեկատվություն զբոսաշրջիկների համար
• «Նովգորոդի 1150-ամյակ»-ի պաշտոնական կայքը
• Նովգորոդի հնէաբանությունը Արխիվացված 2014-07-02 Wayback Machine
• Վիրտուալ շրջայց Նովգորոդի Կրեմլով
• Մեծ Նովգորոդ՝ հնագույն ճարտարապետական հուշարձաններ Արխիվացված 2012-06-24 Wayback Machine
• Մեծ Նովգորոդի զինանշանի պատմությունը
• Նովգորոդի հողի գեղարվեստական մշակույթի պետական թանգարան Արխիվացված 2015-02-11 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեծ Նովգորոդ» հոդվածին։