Վասպուրականի լեռնաշղթա
From Wikipedia, the free encyclopedia
Վասպուրականի լեռներ, Կոտուրի լեռնաշղթա, Հայկական լեռնաշխարհում, Վանա լճից արևելք։ Ձգվում են մերձմիջօրեականի ուղղությամբ Իրանի և Թուրքիայի սահմանում, ջրբաժան են Վանա լճի և Արաքս գետի ավազանների միջև։ Սկսվում են Թոնդրակ հրաբխի նախալեռնային սարավանդի Գառնիձոր (Թափարիզ) լեռնանցքից, ձգվում մինչև Զագրոսի լեռնաշղթան։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Վասպուրական (այլ կիրառումներ)
Երկարությունը մոտ 120 կմ է, միջին բարձրությունը՝ 2800-2900 մ, առանձին գագաթներ անցնում են 3200 մ-ից (Հաջի բեյ, 3292 մ, Ավրին, 3623 մ)։ Լանջերը խիստ մասնատված են, նշանավոր է Կոտուր գետի միջանցիկ խոր հովիտը, որով անցնում է Վան-Թավրիզ երկաթուղին։ Վասպուրականի լեռները կազմված են կավճի ժամանակաշրջանի կրաքարերի և մերգելների ծալքավոր և խզումներով բեկորազատված շերտախմբերից, որոնց մեջ նեդրված են գերհիմքային ապարների զանգվածներ։ Նախալեռնային գրաբենային իջվածքները (Բերկրիի, Արճիշակի) լցված են նեոգենի ծովային և չորրորդականի լճագետային հզոր նստվածքներով։ Վասպուրականի լեռների տեկտոնական կառուցվածքը պայմանավորում է նրա ասիմետրիկ մորֆոստրուկտուրան՝ արևմուտքում՝ խզումնային զառիթափ աստիճանավոր, արևելքում՝ միաթեք լանջերով։
Կլիման ցամաքային է, ցուրտ ձմեռներով և շոգ ամառներով։ Տարեկան տեղումները՝ 100-500 մմ։ Տեղումների առավելագույնը լինում է գարնանը։ Վասպուրականի լեռներին բնորոշ է լանդշաֆտների բարձունքային գոտիականությունը, տարածված են տափաստանները, մերձալպյան և ալպյան մարգագետինները։ Գետահովիտներում հանդիպում են պուրակային տիպի անտառներ և ֆրիգանա։ Օգտակար հանածոները չեն ուսումնասիրված։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 11, էջ 297)։ ![]() |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ ![]() |