16-րդ դար

16–րդ դար ժամանակաշրջան, որը համաձայն Հուլյան օրացույցի սկսվել է 1501 թվականին և ավարտվել է 1600 թվականին։ 16-րդ դարը պատմաբանների կողմից համարվում է Արևմուտքի հզորացման սկիզբ։ 16-րդ դարի ընթացքում Իսպանիան և Պորտուգալիան ճանապարհորդեցին համաշխարհային օվկիանոսով և բացեցին բազմաթիվ ծովային առևտրային ճանապարհներ։ Նոր Աշխարհի մեծ մասը դարձան իսպանական և պորտուգալական գաղութներ, իսկ Պորտուգալիան դարձավ Ասիայի, Աֆրիկայի և Հնդկական օվկիանոսի առևտուրի առաջադարը, Իսպանիան բացեց առևտրային ուղի Ատլանտյան օվկիանոսով` միացնելով Ամերիկան Ասիային։

II հազարամյակ

14-րդ դար — 15-րդ դար — 16-րդ դար — 17-րդ դար — 18-րդ դար

1490‑ականներ 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500‑ականներ 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510‑ականներ 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520‑ականներ 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530‑ականներ 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540‑ականներ 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550‑ականներ 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560‑ականներ 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570‑ականներ 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580‑ականներ 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590‑ականներ 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600‑ականներ 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609

Այս գաղութատիրական ժամանակաշրջանում հիմնադրվեց Մերկանտիլիզմը, որպես տնտեսական մտքի առաջատար դպրոց, որտեղ տնտեսական համակարգը դիտվում էր որպես Անտոգոնիստական խաղ, որտեղ մեկ կողմը օգտվում էր մյուս կողմի վնասի հաշվին^[1]։ Մերկանտիլիստական դոկտրինը դարձավ շատ միջեվրոպական պատերազմների պատճառ և խթան հանդիսացավ եվրոպական էքսպիանսոնիզմի և իմպերիալիզմի համար աշխարհով մեկ մինչև 19-րդ դարը կամ 20-րդ դարի սկիզբը։

Եվրոպայում Ռեֆորմացիայից հետո սկսվեց պապականության և Կաթոլիկ եկեղեցու թուլացումը։ Եվրոպայում սկվեցին համատարած կրոնական պատերազմները, որոնցից հիմնականն էր Երեսնամյա պատերազմը, որի ակունքները գալիս են դարի վերջից։ Իտալիայում Լուկա Պաչոլին հրատարակեց առաջին հաշվապահության աշխատությունը, իսկ Գալիլեո Գալիլեյը պատրաստեց առաջին ջերմաչափը։ Անգլիայում իտալացի Ալբերիկո Ջենտիլին գրեց առաջին գիրքը միջազգային իրավունքի մասին և բաժանեց աշխարհականություն կանոնային իրավունքից և կաթոլիկ տեսությունից։

Մերձավոր Արևելքում Օսմանյան կայսրությունը շարունակվեց ընդարձակվել, իսկ Սուլթանը իրեն հռչակեց Խալիֆ։ Իրանում և Իրաքում աճեց Շիա իսլամի տարածվածությունը` դառնալով Սուննի իսլամից հետո հիմնական հոսքը Իսլամական աշխարհում։

Չինաստանը տարհանեց ափամերձ հատվածները ճապոնական ծովահենության պատճառով։ Այդ ժամանակ ճապոնիայում տեղի էր ունենում քաղաքացիական պատերազմ, որը հայտնի է որպես Սենգոկու ժամանակաշրջան։ Ասիայի մյուս վայրերում Մեծ Մողոլների կայսր Աքբար Մեծը ընդարձակեց Մեծ Մողոլների կայսրությունը դեպի մայրցամաքի հարավ։

Նիկոլայ Կոպեռնիկոս հայնտաբերեց Արևակենտրոն համակարգը, որը մեծ քննադատությունների ալիք բարձրացրեց, իսկ Տիխո Բրահեը ժխտեց երկնոլորտների մասին տեսությունը աստղադիտակով արված պատկերների շնորհիվ։ Այս իրադարձությունները ուղղակիորեն կապված էին հնագույն մտածողներ Կլավդիոս Պտղոմեոսի և Արիստոտելի հետ և մեծ հեղափոխություն մտցրեց աստղագիտության և գիտության մեջ։

Ծանոթագրություններ

1. Ekelund & Tollison 1981, էջ. 9 harvnb error: no target: CITEREFEkelundTollison1981 (help).