Ֆյորդ

Ֆյորդ կամ ֆիորդ (նորվ.՝ fjord, /ˈfjɔːrd, fiːˈɔːrd/ ( );^[1]), ցամաքի խորքերը խրված, սառցադաշտային ծագմամբ, զառիթափ կամ ժայռոտ ափեր ունեցող, նեղ և ոլորուն ծովածոց^[2]։ Ֆյորդի երկարությունը սովորաբար մի քանի անգամ (շատ դեպքերում՝ տասնապատիկ) մեծ է լայնությունից։ Ֆյորդի ափերը հիմնականում կազմված են մինչև 1000 մետր բարձրություն ունեցող ժայռերից։ Բազմաթիվ ֆյորդեր կան Ալյասկայի, Անտարկտիդայի, Բրիտանական Կոլումբիայի, Չիլիի, Դանիա, Գերմանիայի, Գրենլանդիայի, Իսլանդիայի, Իռլանդիայի, Կամչատկա, Կերգելեն կղզիների, Լաբրադորի, Նյուֆաունդլենդի, Նոր Զելանդիայի, Նորվեգիայի, Նոր Երկիր կղզու, Մեծ Բրիտանիայի, ամերիկյան Վաշինգտոն նահանգի ափամերձ ջրերում^[3]։ Նորվեգիայի ափագծին, որ մոտավորապես 29.000 կիլոմետր է, 1.200 ֆյորդ կա, և ափագծի ընդամենը 2.500 կիլոմետրն է առանց ֆյորդերի^[4][5]։

Գեյրանգեր-ֆյորդ, Նորվեգիա

Ֆյորդ Քրիստիանիայում, Կլոդ Մոնե (1895 թ.)

Հանրահայտ ֆյորդեր

Անվանում	Տեղագրություն	Երկարություն (կմ)	Լայնություն (կմ)	Խորություն (մ)
Սոգնեֆյորդ	Նորվեգիա	219	6	1308
Հարդանգեր-ֆյորդ	Նորվեգիա	183	10	750
Տրոնհեյմս-ֆյորդ	Նորվեգիա	137	24	600
Նուր-ֆյորդ	Նորվեգիա	113	5	565
Կոլյան ծովածոց	Ռուսաստան	57	7	300
Միլֆորդ Սաունդ	Նոր Զելանդիա	19	3	390
Պորթլենդ Քանալ	Ալյասկա (ԱՄՆ)	145	3	385
Լոհ Մորար	Շոտլանդիա (Մեծ Բրիտանիա)	19	3	310
Սագենեյ	Քվեբեք (Կանադա)	120	5	30

Տես նաև

• Նորվեգիայի ֆյորդերի ցանկ
• Ֆյորդլենդ

Ծանոթագրություններ

1. cite Merriam-Webster|fjord
2. «What is a Fjord, and how is it formed». Norway Today (ամերիկյան անգլերեն). 2016 թ․ մայիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
3. Syvitsky, James P. M.; Burrell, David C.; Skei, Jens M. (1987). Fjords: Processes and Products. New York: Springer. էջեր 46–49. ISBN 0-387-96342-1. «The NE coast, from Victoria Fjord to the Scoresby Sund fjord complex ..., has approximately 60 major fjords, some of them the world's largest and deepest. ... The SE coast, from Scoresby Sund to Kap Farvel ..., has approximately 100 fjords.»
4. «Geografiske forhold (Geography of Norway)». Statistics Norway. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 24-ին.
5. Gregory, J. W. (1913). The Nature and Origin of Fiords. London: John Murray.

Գրականություն

• Moore, Arthur William (1890). The Surnames & Place-Names of the Isle of Man. E. Stock. էջ 2. ISBN 978-1110309573. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 24-ին. «surnames and place-names of isle of man.»

Արտաքին հղումներ

• Use of whales to probe Arctic fjord's secrets
• Fiordland's Marine Reserves Department of Conservation
• Nextstopnorway – Listing of Norwegian fjords Արխիվացված 2014-10-12 archive.today
• Saguenay River – The Canadian Atlas Online Արխիվացված 2011-06-07 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆյորդ» հոդվածին։