Օլիմպիա բնակավայր

Օլիմպիա (հուն․՝ Αρχαία Ολυμπία), Հին Հունստանի խոշոր սրբավայրերից մեկը, գտնվում է Պելոպոնեսում, որտեղ առաջացել և դարեր շարունակ անց են կացվել Օլիմպիական խաղերը։ Օլիմպիական խաղերը կազմակերպվել են ամեն չորս տարին մեկ անգամ մ․թ․ա․ 8-րդ դարից մինչև մ․թ․ 4-րդ դարը^[1]։

Օլիմպիա
հուն․՝ Αρχαία Ολυμπία
Երկիր	Հունաստան
Համայնք	Ancient Olympia Municipality?
Մակերես	106 հեկտար
ԲԾՄ	69 մետր
Ժամային գոտի	UTC+2 և UTC+3
Հեռախոսային կոդ	26240
Փոստային դասիչ	270 25
Պաշտոնական կայք	olympia-greece.org
Օլիմպիա բնակավայր (Հունաստան)
Օլիմպիա բնակավայր Վիքիպահեստում

Պատմություն

Ի սկզբանե Օլիմպիան բնակավայր էր հունական Էլիդա շրջանում, որը տեղակայված էր Պելեպոնեսի հյուսիս արևմտյան մասում։ Հնագույն բնակավայրը այս տարածաշրջանում վերագրվում է Նեոլիթի դարաշրջանին։ Սկզբնական սրբավայրը Օլիմպիայում գտնվում էր բլրի ստորոտին, որն ավելի ուշ անվանվել է Կրոնիոն և նվիրվել է հողի աստվածուհի Գեային։

Երբ դորիացիների հետ այստեղ եկան էոլիյցները (մ.թ.ա 12-րդ դար), նրանց հաջողվեց բավականին կարճ ժամանակահատվածում ստեղծել բերքատու դաշտավայր։ Օլիմպիան անցավ Իլիդ պոլիսի տիրապետության տակ մ.թ.ա 7-րդ դարում և էլեյցիները այստեղ սահմանեցին Զևսի պաշտամունք, որի մեջ ընգրկվեցին մնացյալ պաշտամունքները։

Թե ով է Օլիմպիայում հիմնել Օլիմպիական խաղերը պարզ չէ։ Այնուամենայնիվ առասպելներում կան երեք տարբերակներ, որոնց մեջ գերակշռում է հետևյալը. Խաղերը հիմնել է Պելոսը, ով հաղթել է Պիսի արքա՝ Էնոմայի մարտակառքերի մրցույթում։ Ակնհայտ է, որ մրցույթներ Օլիմպիայում անց են կացվել ավելի շուտ՝ մ.թ.ա 8-րդ դարում, բայց առաջին Օլիմպիադայի ավանդական ամսաթիվը մ.թ.ա 776 թվականն է։ 7-6-րդ դարերում տեղի են ունեցել երկարատև բախումներ էլեյցիների և պիսատների միջև Խաղերի անցկացման իրավունքի համար, այս պայքարի ընթացքում հաղթել են էլեյցները։ Նույն դարաշրջանին է վերագրվում Օլիմպիական զինադադարի կնքումը, որի ընթացքում հունական պոլիսների միջև բոլոր հակամարտությունները դադարեցվում էին։

4-5-րդ դարերը դարձան Օլիմպիական խաղերի ծաղկման ժամանակաշրջանը։ 5-րդ դարին է վերագրվում Ֆիդիայի հայտնի Զևսի արձանը, ինչպես նաև մեզ հասած Զևսի տաճարի ֆրիզը։ Այս ժամանակաշրջանից հետո աստիճանաբար մայրամուտ սկսվեց։ Խաղերը աստիճանաբար կորցնում էին կրոնական բնույթը և դառնում էին բացառապես սպորտ։

Հռոմեական միապետ Սուլան (մ.թ.ա 80 թվական), բոլոր մարմնամարզիկներին իր հետ տարավ Հռոմ, որպեսզի նրանք զարդարեն իր հաղթական վերադարձը։

Հռոմեական կայսրության քրիստոնյա կայսր Թեոդոսիոսը արգելել է Օլիմպիական խաղերի կազմակերպումը 394 թվականին, խախտելով ավելի քան հազարամյա ավանդույթը։

Զևսի տաճարը հրդեհվել է 426 թվականին Թեոդոսիոս Երկրորդի հրամանով, իսկ վերջնականապես կործանվել է 522-551-ական թվականների երկրաշարժերի և Ալֆեյի հեղեղումների պատճառով։ Բյուզանդացիները այս տարածքում ապրել են մինչև 9-րդ դարը, ընդ որում 7-8-րդ դարերում տեղանքի հիմնական բնակչությունը եկվոր սլովոնական ցեղերն էին։ Պետք է ասել, որ միջնադարում այն վայրը , որտեղ նախկինում Օլիմպիա գյուղն էր կոչվում էր Սերբիա։ Հնագիտական պեղումները սկսվել են 1870-ական թվականներին, այս բազմամյա աշխատանքը կատարել են գերմանացի հնագետները։

1906 թվականին բացահայտված աստերոիդը անվանել են ի պատիվ Օլիմպիայի։

Տես նաև

Օլիմպիայի հնագիտական թանգարան

Ծանոթագրություններ

1. Bickerman, E. J. (1982). Chronology of the ancient world (2nd ed., 2nd print. ed.). Ithaca, N.Y.: Cornell Univ. Press. էջ 75. ISBN 0-8014-1282-X.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օլիմպիա բնակավայր» հոդվածին։