Վաղ միջնադար

Վաղ միջնադար կամ Վաղ միջնադարյան ժամանակաշրջան, որոշ դեպքերում անվանում են Մութ դարեր, տևել է մեր թվարկության 5-րդ կամ 6-րդ դարից մինչև 10-րդ դարը։ Այս ժամանակաշրջանից սկիզբ առավ Միջնադարը Եվրոպական պատմության մեջ։ Վաղ միջնադարին նախորդել է ուշ Ուշ անտիկ ժամանակաշրջանը, որն ավարտվել է Արևմտյան Հռոմեական կայսրության անկմամբ և հաջորդել է Բարձր միջնադարը (տևել է 10-ից 13-րդ դարերը)։

Այս ժամանակաշրջանում շարունակվեցին ուշ անտիկ դարաշրջանի ուղղությունները, ներառյալ բնակչության անկումը հատկապես քաղաքային կենտրոններում, առևտրի անկում, փոքր գլոբալ տաքացում և արտագաղթի մեծացում։ Վաղ միջնադարը 19-րդ դարից նաև անվանում են «Մութ դարեր», բնորոշման հիմքում ենկած է այս ժամանակներում գրականության և մշակույթի նվազ զարգացում։ Չնայած Աչևելյան Հռոմեական կայսրությունը կամ Բյուզանդական կայսրությունը շարունակեց գոյատևել, 7-րդ դարից սկսած իսլամական խալիֆայությունները նվաճեցին նախկին հռոմեական տարածքների մեծ մասը։

800 թվականին Արևմտյան Եվրոպայում Կառլոս Մեծը վերադարձրեց կայսր տիտղոսը, ում Կարոլինգյան կայսրությունը մեծ ազդեցություն ունեցավ Եվրոպայի հասարակության և պատմության վրա։ Եվրոպայում վերադարձ եղավ ընդհանուր գյուղատնտեսական համակարգ ավատատիրությանը և կատարվեցին որոշակի նորամուծություններ, այդ թվում ցանքաշրջանառությունը և ծանր գութանը։ Բարբարոսական ներգաղթերը հանդարվեցին Եվրոպայի մեծ մասում, չնայած հյուսիսում մեծ թափ ստացան Վիկինգների ասպատակությունները։

Պատմություն

Հռոմի անկում

Հիմնական հոդված՝ Արևմտյան Հռոմեական կայսրության անկում

2-րդ դարից սկսած տարբեր պատճառներով Հռոմեական քաղաքակրթությունը սկսեց անկում ապրել, այդ թվում ուրբանիզացիան, ծովային առևտուրը և բնակչությունը։ Հնագետները պարզել են, որ Միջերկրական ծովում 3-րդ դարում նավարկել են 1-ին դարի նավարկությունների միայն 40 տոկոսը^[1]։ Հռոմեական կայսրության բնակչությունը 150-ից 400 թվականներին նվազել է 65-ից դառնալով 50 միլիոն, անկումը կազմել է ավելի քան 20 տոկոս։ Որոշ գիտնականները այս անկումը կապում են Մութ դարերի ցուրտ կլիմայի հետ, երբ գլոբալ ջերմաստիճանի պատճառով դաշտերը լքվում էին^[2][3]։

Die Hunnen im Kampf mit den Alanen, (Հոների ճակատամարտը ալանների դեմ by Հովհան Նեպոմուկ Գեյգերի 1873 թվականի կտավը , 1873):

3-րդ դարի սկզբից Գերմանական ժողովուրդները արտագաղթեցին Սկանդինավիայից և հասան Սև ծով` ձևավորելով կոնֆեդերացիաները, որոնք պայքարում էին սարմատների դեմ։ Դակիայում (ժամանակակից Ռումինիա) և Սև ծովի տափաստաններում գոթերը, գերմանական ժողովուրդները հիմնադրեցին նվազագույնը երկու թագավորություն` Թերվինգի և Գրեյտունգ^[4]։

Հոների ժամանումը 372-375 թվականներին վերջ դրեց այս երկու թագավորություններին։ Հոները, դաշինք կնքելով կենտրոնական Ասիայի ցեղերի հետ, հիմնադրեցին կայսրություն։

Ծանոթագրություններ

1. Hopkins, Keith Taxes and Trade in the Roman Empire (200 BC - AD 400)
2. Berglund, B. E. (2003). «Human impact and climate changes—synchronous events and a causal link?» (PDF). Quaternary International. 105: 7–12. Bibcode:2003QuInt.105....7B. doi:10.1016/S1040-6182(02)00144-1.
3. Curry, Andrew, "Fall of Rome Recorded in Trees", ScienceNOW, 13 January 2011.
4. Heather, Peter, 1998, The Goths, pp. 51-93