Սանտա Մարիա ին Կոսմեդին բազիլիկ

Սանտա Մարիա ին Կոսմեդին (իտալ.՝ Basilica di Santa Maria in Cosmedin or de Schola Graeca), բազիլիկ Հռոմում, Իտալիայում։ Տեղակայված է Տիբեր գետի ձախ ափին, Հռոմի Ռիպա շրջանում։ Եկեղեցին առանձնանում է միջնադարյան հարուստ ձևավորմամբ և թանկարժեք պարագաներով, սակայն զբոսաշրջիկներին գրավում է այստեղի ռոմանտիկ լեգենդներով համակված «Ճշմարտության բերանը»՝ Bocca della Verità։

Սանտա Մարիա ին Կոսմեդին բազիլիկ Santa Maria in Cosmedin
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	փոքր բազիլիկ
Երկիր	Իտալիա
Տեղագրություն	Roma Capitale?
Հասցե	Piazza Bocca della Verità 18, 00186 Roma
Դավանանք	կաթոլիկություն
Թեմ	Հռոմի թեմ
Հիմնական ամսաթվերը	6-րդ դար
Ժառանգության կարգավիճակ	Իտալիայի մշակութային ժառանգություն[1]
Նվիրված	Մարիամ Աստվածածին
Անվանված	Մարիամ Աստվածածին
Ճարտարապետական տիպ	բազիլիկ
Ճարտարապետական ոճ	ռոմանական ճարտարապետություն
Հիմնադրված	6-րդ դար
20 մետր
Երկարություն	40 մետր
Լայնություն	20 մետր
Շինանյութ	աղյուս, բետոն
Santa Maria in Cosmedin (Rome) Վիքիպահեստում
vicariatusurbis.org/?page_id=188&ID=889

Պատմություն

Եկեղեցին կառուցվել է 8-րդ դարում, Բյուզանդական պապականության ժամանակաշրջանում (լատին․՝ aedes Herculis Pompeiani տաճարի տեղում)։

Սանտա Մարիա ին Կոսմեդին բազիլիկի զանգակատունը

Քանի որ բազիլիկը գտնվում էր շատ բյուզանդական կառույցներին մոտ, 7-րդ դարում այն կոչվում էր de Schola Graeca, և նրա հարակից փողոցը դեռևս կոչվում է della Greca։ Հույն վանականները, որոնք փախչում էին պատկերամարտության հետապնդումներից, ձևավորեցին եկեղեցին 782 թվականին։ Այդ ժամանակ Ադրիանոս I Պապը օժանդակեց եկեղեցու վերակառուցմանը։ Եկեղեցում կառուցվեց նավ՝ երկու ենթակողմերով և սյունասրահ։ Իր գեղեցկության համար եկեղեցին ստացել է «cosmedin»՝ գեղազարդ հատկանիշը (հունարեն kosmidion բառից)։ Սուրբ Նիկողայոս Հայրապետին նվիրված ավանդատունն ու աղոթատեղը ավելացվել են 9-րդ դարում Նիկողայոս I Պապի պատվերով։ Վերջինս նաև կառուցել էր պապական նստավայրը, սակայն դրանք ավերվել են 1084 թվականին Հռոմի կողոպտման ժամանակ, Ռոբերտ Օտվիլի գլխավորած նորմանական զորքի կողմից։

Սանտա Մարիա ին Կոսմեդինը Գելասիոս II, Կելեստինոս III և Բենեդիկտոս XIII պապերի տիտղոսակիր եկեղեցին է։ Եկեղեցու նախկին տիտղոսակիր կարդինալ-սարկավագներից է եղել Քենթերբերիի վերջին հռոմեացի կաթոլիկ արքեպիսկոպոս Ռեջինալդ Փոուլը։

Սանտա Մարիա ին Կոսմեդինում գտնված արձանագրությունները բազիլիկի պատմությունը ներկայացնող արժեքավոր աղբյուրներ են։ Դրանք հավաքագրվել և հրատարակվել են Վինչենցո Ֆորչելլայի կողմից^[2]։

Եկեղեցու հիմնական վերականգնումը ավարտվել է 1118-1124 թվականներին։ Երբ Բենեդիկտյանները ձեռք բերեցին եկեղեցին, 1718 թվականին Ջուզեպպե Սարդիի կողմից եկեղեցին՝ մասնավորապես նոր ճակատամասը, վերափոխվեց բարոկկո ոճով^[3]։ Այնուամենայնիվ, 1894-1899 թվականների վերականգնման ժամանակ հեռացվեցին բարոկկո ոճով արված հարդարանքները։

Ճարտարապետություն

Բազիլիկի ինտերիերը

Եկեղեցու սյունասրահում, հյուսիսային կողմում գտնվում է «ճշմարտության բերան» (Bocca della Verità) անտիկ քանդակը, որը, հավանաբար, ջրատար խողովակի ծածկ է եղել։ Ըստ լեգենդի, եթե որևէ մեկն իր ձեռքը դնի քանդակի բերանի մեջ և կեղծ երդում տա, ապա բերանը կփակվի և ձեռքը «կկտրվի»։ Նման վկայելի դեպք երբևէ չի եղել։

Եկեղեցու զանգակատունը միջնադարյան ամենաբարձր զանգակատունն է Հռոմում։

Սանտա Մարիա ին Կոսմեդինի ներկայիս ինտերիերն ունի երկու ենթակողմերով նավ, որը բաժանված է 4 որմնասյուներով և 18 անտիկ սյուներով։ 8-12-րդ դարերի զարդանկարները պահպանված են նավի վերին մասում և հաղթակամարում։ Եկեղեցու հատակը սալիկապատված է «կոսմատեսկո» ոճով։ Խորանը պատրաստված է կարմիր գրանիտից (1123 թ․)։

Ավանդատանն են գտնվում 8-րդ դարի խճանկարային հատվածներ, որոնք բերվել են այստեղ հին Սուրբ Պետրոսի բազիլիկից։ 18-րդ դարում վերականգնված մկրտարանն ու Խաչելության մատուռը կարելի է տեսնել նաև այսօր։

Եկեղեցու ձախ կողմում բեմի վրա պահվում է Սուրբ Վալենտինի ծաղկեպսակով զարդարված գանգը։

«Ճշմարտության բերան» (La Bocca della Verità)

Ծանոթագրություններ

1. dati.beniculturali.it — 2014.
2. V. Forcella, Inscrizioni delle chese e d' altre edifici di Roma, dal secolo XI fino al secolo XVI Volume IV (Roma: Fratelli Bencini, 1874), pp. 301-327.
3. Nina A. Mallory, Roman Rococo Architecture from Clement XI to Benedict XIV (1700–1758) ( New York: Garland Publishing, 1977), p. 54.

Մատենագրություն

• Giovanni Mario Crescimbeni, Stato della basilica diaconale, collegiate, e parrocchiale di S. Maria in Cosmedin di Roma (Roma: Antonio de' Rossi 1719).
• G. B. Giovenale, La Basilica di S. Maria in Cosmedin (Roma: P. Sansaini, 1927) [Volume 2 of Monografie sulle chiese di Roma].
• Richard Krautheimer, Corpus basilicarum christianarum Romae. The early Christian basilicas of Rome (IV-IX cent.). (Roma: Pontificio Istituto de archeologia cristiana, 1937) [Volume 2 of Monumenti dell'antichità Cristiana].
• Federico Gizzi, Le chiese medievali di Roma, Newton Compton.
• Elio Fox, Santa Maria in Cosmedin (Trento, Italy: Eurographik, 1969).
• Gemma Fusciello, Santa Maria in Cosmedin a Roma (Roma: Edizioni Quasar, 2011).

Արտաքին հղումներ

• Webb, Matilda (2001). «Santa Maria in Cosmedin». The Churches and Catacombs of Early Christian Rome. Brighton: Sussex Academic Press. էջեր 175–177. ISBN 1-902210-58-1.(չաշխատող հղում)
• "S. Maria in Cosmedin", in Mariano Armellini, Le chiese di Roma dal secolo IV al XIX.
• Federico Gizzi, Le chiese medievali di Roma, Newton Compton.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սանտա Մարիա ին Կոսմեդին բազիլիկ» հոդվածին։