Օքսիտաներեն

Օքսիտաներեն (պրովանսալերեն^[10], օքս.՝ occitan, óucitan, արտասանվում է [u(t)siˈtaⁿ, u(t)siˈtɔ, ukʃiˈtɔ], նաև օքս.՝ Lenga d'òc, [ˈleŋɡɔ ˈðɔ(k)], ֆր.՝ occitan, langue d’oc), Ֆրանսիայի հարավում՝ Օքսիտանիայի բուն բնակչության և Իսպանիային ու Իտալիային սահմանակից շրջանների լեզու։ Անվանման տարբերակներից են՝ պրովանսալերեն (provençal, proençal), լիմուզեներեն (lemozì), օք լեզու (lenga d'oc), ռոմաներեն (roman), տրուբադուրների լեզու^[11]։ Որոշ ռոմանագետներ օքսիտաներենը տեղադրում են գալլիա-ռոմանական ենթախմբի մեջ, իսկ որոշներներն էլ (Ա. Կուն, Գ. Ռոլֆս, Վ. Գարսիա դե Դիեգո) ռոմանական լեզուների մեջ զատում են առանձին պիրենեյան խումբ, որի մեջ մտնում են օքսիտաներենը, կատալաներենը, գասկոներենը և արագոներենը^[12]։ Մի մասն էլ օքսիտաներենը համարում է հնդեվրոպական լեզուների ռոմանական խմբի լեզու, որի կազմում կատալաներենի հետ ձևավորում է օքսիտա-ռոմանական ենթախումբը։ Հանդես է գալիս մի շարք բարբառներով և խոսվածքներով, որոնք ստորաբաժանվում են հյուսիսային և հարավային խմբերի։

Օքսիտաներեն
Տեսակ	լեզու և կենդանի լեզու
Ենթադաս	Օքսիտանո֊ռոմանական լեզուներ և Gallo-Romance?
Մասն է	Ֆրանսիայի տարածաշրջանային լեզուներ[1], languages of Catalonia?, Իտալիայի լեզուներ և languages of Occitania?
Երկրներ	Ֆրանսիա[2],  Իտալիա[3],  Իսպանիա[4] և  Մոնակո[5]
Խոսողների քանակ	542 000 մարդ (2020)[6][7], 110 000 մարդ (2012)[7][8], 526 000 մարդ (2002)[9] և 30 000 մարդ (2030)[8]
Գրերի համակարգ	լատինական այբուբեն, classical norm of Occitan?, Mistralian norm? և Norme bonnaudienne?
IETF	oc
ISO 639-1	oc
ISO 639-2	oci
ISO 639-3	oci
Օքսիտաներենի տարածվածության տարածքները
Occitan language Վիքիպահեստում

Ներկայումս օքսիտաներենը առօրյա կյանքում կիրառում են ավելի քան երկու միլիոն մարդ։

Ծանոթագրություններ

1. http://www.culture.gouv.fr/content/download/138305/1515485/version/2/file/LgdeFr-2016.pdf — 2016.
2. ScriptSource - France
3. ScriptSource - Italy
4. ScriptSource - Spain
5. ScriptSource - Monaco
6. L'occitan aujourd'hui (ֆր.)
7. L’occitan : une langue parlée par 110.000 personnes ? - Le blog de l’occitan / Lo blòg occitan (ֆր.) — 2013.
8. Glessgen M. Linguistique romane (ֆր.): Domaine et méthodes en linguistique française et romane — 2 — Paris: Armand Colin, 2012. — P. 59. — 519 p. — ISBN 978-2-200-27746-8
9. Martel P. Études de langues et d'histoires occitanes (ֆր.) — UPVM, Centre international de recherche et de documentation occitanes, 2015. — P. 272. — 400 p. — ISBN 978-2-35935-153-8
10. «Провансальский язык» // Большая советская энциклопедия
11. Лободанов, Морозова, Челышева, 2001, էջ 278
12. Лободанов, Морозова, Челышева, 2001, էջ 279

Գրականություն

• Гурычева М. С., Катагощина Н. А., Сравнительно-сопоставительная грамматика романских языков. Галло-романская подгруппа, М., 1964.
• Лободанов А. П., Морозова Е. В., Челышева И. И. Окситанский язык // Языки мира: Романские языки / Редакторы: Т. Ю. Жданова, О. И. Романова, Н. В. Рогова. — М.: Academia, 2001. — С. 278—304. — 720 с. — (Языки Евразии). — ISBN 5-87444-016-X
• Формирование литературных романских языков: провансальский — окситанский. М., 1991.
• Alibert L., Gramatica occitana segon los parlars lengadocians. Tolosa, 1935.
• Anglade J., Grammaire de l’ancien provençal, ou ancienne langue d’oc: phonétique et morphologie. Paris, 1921.
• Bayle L., Dissertation sur l’orthographe provençale comparée à la graphie dite occitane. Toulon, 1968.
• Bec P., La langue occitane. Paris, 1963.
• Bec P., Manuel pratique d’occitan moderne. Paris, 1973.
• Camproux Ch., Situation actuelle des lettres d’oc, «Neophilologus», 1967, v. 51, № 2.
• Koschwitz E., Grammaire historique de la langue des félibres. Genève; Marseille, 1973.
• Kremnitz G., Versuche zur kodifizierung des Okzitanischen seit dem 19. Jahrhundert und ihre Annahme durch die Sprecher. Tübingen, 1974.
• Lafont R., La phrase occitane. Essais d’analyse systématique. Paris, 1967.
• Lexikon der Romanistischen Linguistik / Hrsg. von G. Holtus, M. Metzelin, Ch. Schmitt. Tübingen, 1991, Bd. V, 2.
• Nouvel A., L’occitan sans peine. Paris, 1980.
• Ronjat J., Grammaire historiques des parlers provençaux modernes. Montpellier, 1930—1941, vol. 1-4.
• Salvat J., Grammaire occitane des parlers languedociens. Toulouse, 1973.
• Wheeler M., «Occitan», The Romance Languages. New-York; London, 1988.

Բառարաններ

• Alibert L., Dictionnaire occitan-français d’après les parlers languedociens. Toulose, 1965.
• Coupier J., Dictionnaire français-provençal. Gignac-la-Nerthe, 1995.
• Fourvières X. de, Lou Pichot Tresor, dictionnaire provençal- et français-occitan. Avignon, 1952.
• Mistral F., Lou Tresor dou Felibrige ou dictionnaire provençal-français. Paris, 1932, 2 vol.

Ատլասներ

• Boisgontier J., Atlas linguistique et ethnographique du Languedoc oriental. Paris, 1981—1986, vol. 1-3.
• Bouvier J. C., Martel Cl., Atlas linguistique et ethnographique de la Provence. Paris, 1975—1986, vol. 1-3.
• Guiter H., Atlas linguistique des Pyrénées orientales. Paris, 1966.
• Nauton P., Atlas linguistique et ethnographique du Massif Central. Paris, 1957—1963, vol. 1-4.
• Potte J. Cl., Atlas linguistique et ethnographique de l’Auvergne et de Limousin. Paris, 1975—1987, vol. 1-2.
• Ravier X., Atlas linguistique et ethnographique du Languedoc occidental. Paris, 1978—1986, vol. 1-3.

Արտաքին հղումներ

• Օքսիտաներենի ընդհանուր հիմունքներ և քերականություն (անգլ.)
• Օքսիտաներենի առցանց բառարաններ (ֆր.)
• О героическом эпосе Окситании «Песнь о крестовом походе против альбигойцев»
• Diccionari general occitan

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օքսիտաներեն» հոդվածին։