Ջոն Մորգան

Ջոն Պիրպոնտ Մորգան Առաջին (անգլ.՝ John Pierpont Morgan, ապրիլի 17, 1837(1837-04-17)^{[1][2][3][…]}, Հարթֆորդ^[4] - մարտի 31, 1913(1913-03-31)^{[1][2][3][…]}, Հռոմ, Իտալիա^[1]), ամերիկացի ձեռնարկատեր, բանկիր և ֆինանսիստ։ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կորպորատիվ ֆինանսների և արդյունաբերական համախմբման ոլորտում է եղել 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին։

Ջոն Մորգան անգլ.՝ John Pierpont Morgan
Ծնվել է	ապրիլի 17, 1837(1837-04-17)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Հարթֆորդ[4]
Մահացել է	մարտի 31, 1913(1913-03-31)[1][2][3][…] (75 տարեկան)
Մահվան վայր	Հռոմ, Իտալիա[1]
Գերեզման	Cedar Hill Cemetery[1]
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մայրենի լեզու	անգլերեն
Կրոն	Եպիսկոպոսյան եկեղեցի
Կրթություն	Cheshire Academy? (օգոստոս 1851)[5], Boston English High School? (ապրիլ 1852)[5], Boston English High School? (օգոստոս 1854) և Գյոթինգենի համալսարան (ապրիլ 1856)
Երկեր	Մորգանի գրադարան և թանգարան
Մասնագիտություն	ձեռնարկատեր, արվեստի կոլեկցիոներ, բանկիր և ֆինանսիստ
Ամուսին	Frances Louisa Tracy?[6] և Amelia Sturges Morgan?[6]
Ծնողներ	հայր՝ Junius Spencer Morgan?[6], մայր՝ Juliet Pierpont?[6]
Անդամություն	Roxburghe Club?[7], Grolier Club? և Մատենագիտական ​​ընկերություն
Երեխաներ	John Pierpont Morgan, Jr.?[6], Anne Morgan?, Juliet Pierpont Hamilton?[8] և Louisa Pierpont Morgan?
Ստորագրություն
J. P. Morgan (banker) Վիքիպահեստում

Կենսագրություն և բիզնես

Ծնվել է Ջունիուս Սպենսեր Մորգանի՝ Լոնդոնում «J.S. Morgan & Co-ի» հիմնադրի և Ջուլիետ Պիրպոնտի ընտանիքում։ Նա կրթություն է ստացել Գյոթինգենի համալսարանում։

1857-1861 թվականներին Մորգանը ծառայել է Նյու Յորքի Duncan, Sherman & Company բանկում։ 1861 թվականին ամուսնացել է Ամելիա Ստարջեսի (1835-1862) հետ։ Երբ Մորգանի կինը մահացել է, նա երկրորդ անգամ ամուսնացել է 1865 թվականին Ֆրենսիս Լուիզ Թրեյսիի (1842-1924) հետ։ Նրանք ունեն չորս երեխա` Լուիս Մորգանը (1866-1946), Ջեկ Մորգանը (1867-1943), Ջուլիետ Մորգանը (1870-1952) և Աննա Մորգանը (1873-1952)։

Ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ (1861-1865) Մորգանը զենքի առևտուր է արել։ Ավելի ուշ կոնգրեսական հանձնաժողովն ուսումնասիրել է այդ առևտրային գործարքները, բայց Մորգանը խուսափել է պատասխանատվությունից՝ օգտագործելով պետական կապեր։ Ժամանակի շատ հարուստ մարդկանց նման, Ջոն Մորգանը խուսափել է զինվորական ծառայությունից՝ վճարելով 300 դոլար պաշտոնական փոխհատուցում^[9]։

Մորգանի բանկը վերահսկում էր երկաթուղիների շինարարությունը, մասնակցել է US Steel խոշորագույն պողպատի ընկերության, General Electric էլեկտրատեխնիկական ընկերության ստեղծմանը և Ատլանտյան օվկիանոսում ֆինանսավորել է ուղևորափոխադրումները։

Ջոն Մորգանը երիտասարդ հասակում

1892 թվականին Մորգանը կազմակերպեց «Edison General Electric»-ի և «Thomson-Houston Electric Company»-ի միաձուլումը, որի արդյունքում ստեղծվեց General Electric-ը։ Նա նաև կարևոր դեր է խաղացել Միացյալ Նահանգների պողպատի կորպորացիայի, «International Harvester»-ի և «AT&T»-ի ձևավորման գործում։ Քսաներորդ դարի սկզբին Մորգանն իր կարիերայի գագաթնակետին իր գործընկերների հետ ֆինանսական ներդրումներ կատարել է շատ խոշոր կորպորացիաներում, և նրանք զգալի ազդեցություն ունեցան կառավարության անդամների, ֆինանսների և Միացյալ Նահանգների կոնգրեսի անդամների վրա։ Նա գլխավորել է բանկային կոալիցիան, որը վերջ է դրել 1907 թվականի խուճապին։ Ջոն Մորգանը «առաջընթացի դարաշրջանի» առաջատար ֆինանսավորողն է եղել։ Արդյունավետությանն ու արդիականացմանը նրա նվիրվածությունը օգնել է փոխակերպել ամերիկյան բիզնեսը։ Ադրիան Վոլդրիջը Մորգանին նկարագրել է որպես «Ամերիկայի ամենամեծ բանկիր»^[10]։

1907 թվականին Մորգանը կանխեց խոշոր բանկային ճգնաժամը` հավաքելով մասնավոր ներդրողների` բանկային խուճապը վերացնելու համար^[11][12]։

Մորգանը մահացել է 75 տարեկան հասակում Իտալիայի Հռոմ քաղաքում՝ քնած ժամանակ՝ իր կարողությունն ու բիզնեսը թողնելով որդուն՝ Ջոն Պիրպոնտ Մորգան կրտսերին։ Կենսագիր Ռոն Չերնոուն Մորգանի կարողությունը գնահատել է ընդամենը 118 միլիոն դոլար (որից մոտավորապես 50 միլիոն դոլարը վերագրվեց նրա հսկայական արվեստի հավաքածուին)։ Սա Ջոն Դ. Ռոքֆելլերին դրդեց ասել. «Պարզապես կարելի է մտածել, որ նա նույնիսկ հարուստ մարդ չէր»^[13]։

Կոլեկցիոներ և բարերար

Մորգանը հայտնի է որպես նկարների, գրքերի և արվեստի այլ գործերի կոլեկցիոներ, որոնցից շատերը նա նվիրել է Մետրոպոլիտեն արվեստի թանգարանին (Նյու Յորք), որի հովանավորն ու նախագահն էր անձամբ։ Մորգանի մահից հետո, նրա որդին 1924 թվականին բացել է Նյու Յորքի Պիրպոնտ Մորգանի գրադարանը և գրադարանի առաջին տնօրեն է նշանակել իր հոր անձնական գրադարանավարին՝ Բելլա դա Կոստա Գրինին (1883-1950)։

Մորգանը հայտնի է նաև որպես ամենամեծ բարերար։ Բացի Մետրոպոլիտեն թանգարանից, նա հսկայական գումարներ է նվիրել Ամերիկյան բնական պատմության թանգարանին, Գրոտոնի դպրոցին (Մասաչուսեթս), Հարվարդի համալսարանին (հատկապես նրա բժշկական դպրոցին), աշխատանքային դպրոցներին (դրանք խորհրդային արհեստագործական դպրոցներին համարժեք դպրոցներ էին)։

1901 թվականին գումար է հատկացրել Նիկոլա Տեսլային Մանհեթենում լուսավորության համակարգ կառուցելու համար^[14]։

Թանկարժեք քարերի հավաքածու

Դարասկզբին Ջոն Մորգանը ԱՄՆ-ում թանկարժեք քարերի հավաքածու ունեցող ամենահայտնի մարդն էր։ Նրա հավաքածուն, որը հավաքվել է տարիների ընթացքում, բաղկացած էր ավելի քան 1000 թանկարժեք քարերից։ Իր առաջին հավաքածուն նա հավաքեց «Tiffany & Co.»-ի և նրա գլխավոր գեմոլոգ Ջորջ Ֆրեդերիկ Կունցի օգնությամբ։ Այս հավաքածուն ցուցադրվել է Փարիզի Համաշխարհային ցուցահանդեսում 1889 թվականին։ Հավաքածուն ստացել է երկու ոսկե մրցանակ և գրավել է ականավոր գիտնականների, կոլեկցիոներների և լայն հասարակության ուշադրությունը^[15]։

Ջորջ Ֆրեդերիկ Կունցը ստեղծեց նաև երկրորդ, նույնիսկ ավելի արժեքավոր հավաքածուն, որը ցուցադրվեց Փարիզում 1900 թվականին։

Կինոյում

• Նիկոլա Տեսլայի առեղծվածը / Tajna Nikole Tesle (Հարավսլավիա, 1979 թվական, ռեժիսոր` Քրսթո Պապիչ) - Մորգանի դերում Օրսոն Ուելսը
• Ամերիկան կառուցող մարդիկ / The Men Who Built America, մինի-սերիալ, ԱՄՆ, 2012 թվական, 5-7 սերիա - Մորգանի դերում Էրիկ Ռոլանդը
• Տիտանիկ. Արյուն և պողպատ (Իռլանդիա, Իտալիա, Ֆրանսիա, Կանադա, Մեծ Բրիտանիա, 2012 թվական) - Մորգանի դերում Քրիս Նոթը
• Ալիենիստը / The Alienist (ԱՄՆ, սերիալ, 2018 թվական) - Մորգանի դերում Մայքլ Այրոնսայդը

Ծանոթագրություններ

1. various authors Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee — London: 1885.
2. Encyclopædia Britannica
3. RKDartists (նիդերլ.)
4. Deutsche Nationalbibliothek Record #118784889 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
5. Google Books(բազմ․) — 2005.
6. Kindred Britain
7. https://www.roxburgheclub.org.uk/membership/
8. Geni(բազմ․) — 2006.
9. Howard Zinn. 'A People’s History of the United States. New York: Perennial, 2003. p.255 ISBN 0-06-052837-0
10. «The alphabet of success». [he Economist. 2016 թ․ սեպտեմբերի 15. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
11. Работа для компетентных Морганов
12. «Конгресс не дал бы ни цента на спасение Lehman Brothers». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
13. Biography of America Արխիվացված 2019-05-22 Wayback Machine //learner.org
14. «Властелин мира: Никола Тесла (фильм)». Автор и режиссёр Виталий Правдивцев
15. Morgan and His Gem Collection Արխիվացված 2014-03-26 Wayback Machine; George Frederick Kunz: Gems and Precious Stones of North America, New York, 1890, accessed online February 20, 2007.