Ջիվանշիր

Ջիվանշիր, Ջեվանշեր, Ջվանշեր (սեպտեմբերի 28, 616 - 683), Գարդմանքի տեր և Աղվանքի իշխան 637 թ․–ից։ Միհրանյանների իշխանական տոհմից, Վարազ Գրիգորի որդին։

Ջիվանշիր
Դրոշ Իշխան
637 թ - 683 թ․
Նախորդող	Վարազ Գրիգոր
Մասնագիտություն՝	միապետ
Ազգություն	Հայ
Դավանանք	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ծննդյան օր	սեպտեմբերի 28, 616
Վախճանի օր	683
Դինաստիա	Միհրանյաններ
Քաղաքացիություն	Աղվանք
Հայր	Գրիգոր Վարազ

Ժառանգաբար սեփականության իրավունք է ունեցել Գարդմանք գավառի նկատմամբ, եղել է Ուտիք և Արցախ նահանգների գահերեց իշխան և սպարապետ։ Նրան է ենթարկվել նաև անդրկուրյան Կամբեճան գավառը։ Գործունեության սկզբում եռանդուն պայքար է մղել պարսից տիրապետության դեմ։ Հետագայում վարել է ճկուն քաղաքականություն և երկրամասը զերծ պահել նվաճումներից։ Միևնույն ժամանակ Ջիվանշիրը սերտ կապ է պահպանել Հայաստանի կենտրոնական իշխանության հետ։ Երկրամասի անկախությունը պահպանելու նպատակով ամրապնդել է Հայ Առաքելական եկեղեցու դիրքը, այն զերծ պահել քաղկեդոնականության և իսլամի ոտնձգություններից^[1]։

Ջիվանշիրի օրոք Արցախում և Ուտիքում վերելք է ապրել մշակույթը։ Ջիվանշիրի պատվերով է Մովսես Կաղանկատվացին գրել է իր պատմական երկը։ Ջիվանշիրը դավադրաբար սպանվել է Պարտավի իր դղյակի պարտեզում՝ հավանաբար Միհրանյաններից տուժած Առանշահիկների ձեռքով^[2]։

Ջիվանշիրի մահվան առիթով Դավթակ Քերթողը գրել է «Ողբք ի մահն Ջեվանշերի՝ մեծի իշխանին» (հրտ.՝ 1986) դամբանականը, որը վաղ միջնադարյան հայ քնարերգության գլուխգործոցներից է^[3]։

Տես նաև

• Վարազ Տրդատ
• Սահակ Սևադա