Նիկոտին

Նիկոտին, ալկալոիդ, մտնում է մորմազգիների ընտանիքի բույսերի կազմի մեջ՝ հիմնականում ծխախոտի, մախորկայի և քիչ քանակությամբ՝ լոլիկի, կարտոֆիլի, սմբուկի և կանաչ պղպեղի։

Նիկոտին
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	(S)-3-(1-մեթիլ-2-պիրրիդինալ)պիրիդին
Ավանդական անվանում	Նիկոտին
Քիմիական բանաձև	C₁₀H₁₄N₂
Մոլային զանգված	2,7E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Խտություն	1,01 ± 0,01 գ/սմ³[1] գ/սմ³
Իոնիզացման էներգիա	8,01 ± 0,01 Էլեկտրոն-վոլտ[1] կՋ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան	−110 ± 1 ℉[1] և −79 °C[2] °C
Կազմալուծման ջերմաստիճան	482 ± 1 ℉[1]
Այրման ջերմաստիճան	203 ± 1 ℉[1]
Գոլորշու ճնշում	0,08 ± 0,01 mm Hg[1]
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար	54-11-5
PubChem	89594
EINECS համար	200-193-3
SMILES	N=1C=CC=C(C1)C2N(C)CCC2
ЕС	200-193-3
ChEBI	80863
Թունավորություն
Թունավորություն
IDLH	5 ± 1 mg/m³[1]
H-արժեքներ	H301, H310, H400, H411
P-արժեքներ	P273, P280, P301+P310, P302+P350, P310
ԳՀՀ պատկերագրեր
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Նիկոտինը ծխախոտում պարունակվող ալկալոիդն է։ Նիկոտինի սուլֆատը շագանակագույն, յուրահատուկ հոտով, ցնդող հեղուկ է։ Նրա մահացու դեղաչափը 0,05 գ է։ Նիկոտինը ուժեղագույն թույներից է. ազդում է նյարդահանգույցային բջիջների խոլինառեակտիվ համակարգերի, մակերիկամների միջուկային շերտի քրոմաֆիլ բջիջների և զոլավոր մկանների վրա։ Նիկոտինի փոքր քանակը սկզբում դրդում, գրգռում, ապա ընկճում է այդ համակարգի ֆունկցիան։ Ծանր թունավորման ժամանակ, բացի բբերի նեղացումից, թքարտադրությունից, փսխումից և լուծից, նկատվում է ջղաձիգ ցնցումներ, գիտակցության կորուստ։ Մահվան անմիջական պատճառը օրգանիզմի սուր թթվածնային քաղցն է, շնչառական կենտրոնի վրա նիկոտինի ունեցած անմիջական ազդեցության հետևանքը։

Դատաբժշկական փորձաքննությունը հիմնված է կլինիկական պատկերի և դատաքիմիական հետազոտության արդյունքների վրա։ Դիահերձմամբ բնորոշ փոփոխություններ չեն հայտնաբերվում։

Նիկոտինը առաջացնում է ուժեղ կախվածություն։^[3][4] Դանդաղ արտազատման ձևերը (ծամոններ և պլաստրեր, եթե ճիշտ կիրառվեն) կարող են առաջացնել ավելի քիչ կախվածություն և օգնել թողնել ծխելը։^[5][6] Կենդանիների վրա կատարված հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ միօքսիդազայի ինգիբիտորները, որոնք առկա են ծխախոտի ծխում, կարող են ուժեղացնել նիկոտինի կախվածություն առաջացնող հատկությունները։^[7][8] Միջին ծխախոտը տալիս է մոտ 2 մգ ներծծված նիկոտին։ Ենթադրվող մահվան դեպքում նվազագույն դեղաչափը կազմում է 500-1000 մգ ներծծված նիկոտին մեծահասակ մարդու համար (6,5-13 մգ/կգ)։ Նիկոտինային կախվածությունը ներառում է դեղերի կողմից ամրապնդվող վարք, կպչուն օգտագործում և հակադարձում հանձնումից հետո։ Նիկոտինից կախվածությունը ներառում է հանդուրժողականություն, զգայունացում, ֆիզիկական կախվածություն, հոգեբանական կախվածություն, և կարող է առաջացնել վիշտ։ Նիկոտինի հանձման ախտանիշները ներառում են ընկճված տրամադրություն, սթրես, անհանգստություն, նյարդայնություն, ուշադրության կենտրոնացման դժվարություններ և քնի խանգարումներ։ Նիկոտինի հանձման թեթև ախտանիշները հնարավոր է չափել չսահմանափակվող ծխողների մոտ, որոնց մոտ նորմալ տրամադրությունը վերադառնում է միայն այն ժամանակ, երբ արյան մեջ նիկոտինի մակարդակը առավելագույնի է հասնում յուրաքանչյուր ծխախոտից հետո։^[9] Ծխելը թողնելու դեպքում հանձման ախտանիշները կտրուկ վատթարանում են, ապա աստիճանաբար բարելավվում են մինչև նորմալ վիճակ։^[10]

Համարվում է, որ նիկոտինի աղերը բարձրացնում են նիկոտինի մակարդակը և արագությունը՝ սպառողին մատակարարման համար։ Էլեկտրոնային ծխախոտի օգտագործման դեպքում նիկոտինի աղեր ընդունելու արագությունը մոտ է ավանդական ծխախոտներից նիկոտինի ընդունման արագությանը։^[11][12] Ավանդական ծխախոտները պարունակում են բարձր մակարդակի նիկոտին, բայց ունեն ծխախոտի և թղթի ծխի համ, որը շատերին կարող է ոչ ցանկալի թվալ։^[13][14] Այնուամենայնիվ, կապսուլ-մոդիֆիկատորները կարող են ապահովել բարձր մակարդակի նիկոտին՝ առանց ծխելու բացասական հետևանքների։

Գրականություն

• Վարդանյան Շ. Ա., Նազարեթյան Կ. Լ. — Դատական բժշկություն. — Եր., «Լույս», 1995 թ., 528 էջ։

Ծանոթագրություններ

1. http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0446.html
2. Bradley J., Williams A. J., Andrew S.I.D. Lang Jean-Claude Bradley Open Melting Point Dataset // Figshare — 2014. — doi:10.6084/M9.FIGSHARE.1031637.V2
3. «Nicotine side effects guide – Duration & addiction risk». www.allencarr.com. Վերցված է 2024-08-09-ին.
4. «Nicotine: It's why smoking is so addictive». www.hss.gov.nt.ca. Վերցված է 2024-08-09-ին.
5. «The Nicotine Patch Long COVID, ME/CFS and Fibromyalgia». www.healthrising.org. Վերցված է 2024-08-09-ին.
6. «The Ultimate Guide To Quit Smoking, Permanently». www.nerdfitness.com. Վերցված է 2024-08-09-ին.
7. «Brain monoamine oxidase A inhibition in cigarette smokers». www.pnas.org. Վերցված է 2024-08-09-ին.
8. «Biochemical characterisation of six novel monoamine oxidase inhibitors identified in tobacco smoke». mro.massey.ac.nz. Վերցված է 2024-08-09-ին.
9. «How long does nicotine withdrawal last?». www.drugs.com. Վերցված է 2024-08-09-ին.
10. «Why do I feel worse after quitting smoking?». www.restonyc.com. Վերցված է 2024-08-09-ին.
11. «Pod-Mod vs. Conventional E-cigarettes: Nicotine Chemistry, pH and Health Effects» (PDF). escholarship.org. Վերցված է 2024-08-09-ին.
12. «The Benefits Of Using Nicotine Salts In Your Vape». disposablevapeonline.com. Վերցված է 2024-08-09-ին.
13. «How Big Tobacco made cigarettes more addictive». truthinitiative.org. Վերցված է 2024-08-09-ին.
14. «E-Cigarettes Composition: Nicotine Concentration and Nicotine Salts». www.rstreet.org. Վերցված է 2024-08-09-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոտին» հոդվածին։