Նիկոտին, ալկալոիդ, մտնում է մորմազգիների ընտանիքի բույսերի կազմի մեջ՝ հիմնականում ծխախոտի, մախորկայի և քիչ քանակությամբ՝ լոլիկի, կարտոֆիլի, սմբուկի և կանաչ պղպեղի։
| Նիկոտին | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Դասական անվանակարգում | (S)-3-(1-մեթիլ-2-պիրրիդինալ)պիրիդին |
| Ավանդական անվանում | Նիկոտին |
| Քիմիական բանաձև | C₁₀H₁₄N₂ |
| Մոլային զանգված | 2,7E−25 կիլոգրամ գ/մոլ |
| Խտություն | 1,01 ± 0,01 գ/սմ³[1] գ/սմ³ |
| Իոնիզացման էներգիա | 8,01 ± 0,01 Էլեկտրոն-վոլտ[1] կՋ/մոլ |
| Հալման ջերմաստիճան | −110 ± 1 ℉[1] և −79 °C[2] °C |
| Կազմալուծման ջերմաստիճան | 482 ± 1 ℉[1] |
| Այրման ջերմաստիճան | 203 ± 1 ℉[1] |
| Գոլորշու ճնշում | 0,08 ± 0,01 mm Hg[1] |
| Քիմիական հատկություններ | |
| Դասակարգում | |
| CAS համար | 54-11-5 |
| PubChem | 89594 |
| EINECS համար | 200-193-3 |
| SMILES | N=1C=CC=C(C1)C2N(C)CCC2 |
| ЕС | 200-193-3 |
| ChEBI | 80863 |
| Թունավորություն | |
| Թունավորություն |  |
| IDLH | 5 ± 1 mg/m³[1] |
| H-արժեքներ | H301, H310, H400, H411 |
| P-արժեքներ | P273, P280, P301+P310, P302+P350, P310 |
| ԳՀՀ պատկերագրեր |   |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) | |
Նիկոտինը ծխախոտում պարունակվող ալկալոիդն է։ Նիկոտինի սուլֆատը շագանակագույն, յուրահատուկ հոտով, ցնդող հեղուկ է։ Նրա մահացու դեղաչափը 0,05 գ է։ Նիկոտինը ուժեղագույն թույներից է. ազդում է նյարդահանգույցային բջիջների խոլինառեակտիվ համակարգերի, մակերիկամների միջուկային շերտի քրոմաֆիլ բջիջների և զոլավոր մկանների վրա։ Նիկոտինի փոքր քանակը սկզբում դրդում, գրգռում, ապա ընկճում է այդ համակարգի ֆունկցիան։ Ծանր թունավորման ժամանակ, բացի բբերի նեղացումից, թքարտադրությունից, փսխումից և լուծից, նկատվում է ջղաձիգ ցնցումներ, գիտակցության կորուստ։ Մահվան անմիջական պատճառը օրգանիզմի սուր թթվածնային քաղցն է, շնչառական կենտրոնի վրա նիկոտինի ունեցած անմիջական ազդեցության հետևանքը։
Դատաբժշկական փորձաքննությունը հիմնված է կլինիկական պատկերի և դատաքիմիական հետազոտության արդյունքների վրա։ Դիահերձմամբ բնորոշ փոփոխություններ չեն հայտնաբերվում։
Նիկոտինը առաջացնում է ուժեղ կախվածություն։[3][4] Դանդաղ արտազատման ձևերը (ծամոններ և պլաստրեր, եթե ճիշտ կիրառվեն) կարող են առաջացնել ավելի քիչ կախվածություն և օգնել թողնել ծխելը։[5][6] Կենդանիների վրա կատարված հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ միօքսիդազայի ինգիբիտորները, որոնք առկա են ծխախոտի ծխում, կարող են ուժեղացնել նիկոտինի կախվածություն առաջացնող հատկությունները։[7][8] Միջին ծխախոտը տալիս է մոտ 2 մգ ներծծված նիկոտին։ Ենթադրվող մահվան դեպքում նվազագույն դեղաչափը կազմում է 500-1000 մգ ներծծված նիկոտին մեծահասակ մարդու համար (6,5-13 մգ/կգ)։ Նիկոտինային կախվածությունը ներառում է դեղերի կողմից ամրապնդվող վարք, կպչուն օգտագործում և հակադարձում հանձնումից հետո։ Նիկոտինից կախվածությունը ներառում է հանդուրժողականություն, զգայունացում, ֆիզիկական կախվածություն, հոգեբանական կախվածություն, և կարող է առաջացնել վիշտ։ Նիկոտինի հանձման ախտանիշները ներառում են ընկճված տրամադրություն, սթրես, անհանգստություն, նյարդայնություն, ուշադրության կենտրոնացման դժվարություններ և քնի խանգարումներ։ Նիկոտինի հանձման թեթև ախտանիշները հնարավոր է չափել չսահմանափակվող ծխողների մոտ, որոնց մոտ նորմալ տրամադրությունը վերադառնում է միայն այն ժամանակ, երբ արյան մեջ նիկոտինի մակարդակը առավելագույնի է հասնում յուրաքանչյուր ծխախոտից հետո։[9] Ծխելը թողնելու դեպքում հանձման ախտանիշները կտրուկ վատթարանում են, ապա աստիճանաբար բարելավվում են մինչև նորմալ վիճակ։[10]
Համարվում է, որ նիկոտինի աղերը բարձրացնում են նիկոտինի մակարդակը և արագությունը՝ սպառողին մատակարարման համար։ Էլեկտրոնային ծխախոտի օգտագործման դեպքում նիկոտինի աղեր ընդունելու արագությունը մոտ է ավանդական ծխախոտներից նիկոտինի ընդունման արագությանը։[11][12] Ավանդական ծխախոտները պարունակում են բարձր մակարդակի նիկոտին, բայց ունեն ծխախոտի և թղթի ծխի համ, որը շատերին կարող է ոչ ցանկալի թվալ։[13][14] Այնուամենայնիվ, կապսուլ-մոդիֆիկատորները կարող են ապահովել բարձր մակարդակի նիկոտին՝ առանց ծխելու բացասական հետևանքների։
Գրականություն
- Վարդանյան Շ. Ա., Նազարեթյան Կ. Լ. — Դատական բժշկություն. — Եր., «Լույս», 1995 թ., 528 էջ։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
