Մետաղադրամների վատթարացում

Մետաղադրամների վատթարացում, պետական իշխանության կողմից մետաղադրամների քաշի կամ, մետաղադրամների անվանական արժեքը պահպանելով, ազնիվ մետաղների պարունակության ոչ պաշտոնական, չհայտարարված նվազեցում^[1]։ Մետաղադրամների վատթարացումը չպետք է շփոթել այնպիսի հասկացությունների հետ, ինչպես^[2].

• դեվալվացիան, մետաղադրամների անվանական արժեքը պահպանելով ազնիվ մետաղների պարունակության պաշտոնական նվազեցում^[3] կամ շրջանառության մեջ արդեն բաց թողնված ցածրարժեք մետաղների անվանական արժեքի իջեցում^[4];
• մետաղադրամների կտրտում, տարերային, անմիջապես մետաղադրամների շրջանառության պրոցեսում դրանց քաշի պակասեցում տարբեր մեխանիկական եղանակներով^[5]։

Այնուամենայնիվ, հաճախ դեվալվացիան և կտրտումը դիտարկվում են որպես մետաղադրամների վնասման երկարատև պրոցեսի բաղկացուցիչներ^[6].

Մետաղադրամների վատթարացման պատճառներ

Կառավարության կողմից ազնիվ մետաղների պարունակության նվազեցման գլխավոր պատճառը հանդիսանում է ֆինանսական պատճառը։ Օրինակ, արծաթի կամ ոսկու նույն քանակի դեպքում կարելի է թողարկել ավելի շատ մետաղադրամ։ Այս գործընթացը, որպես կանոն, բերում է արժեզրկման, շրջանառությունից լիարժեք կամ ավելի որակյալ դրամների դուրս հանման^[1][7]։

Մետաղադրամների վատթարացում և Կոպեռնիկոս-Գրեշեմի օրենք

Մասնակցելով 1526-1528 թվականների դրամական ռեֆորմի նախապատրաստմանը (տես «Լեհական զլոտի» հոդվածը), լեհ աստղագետ, մաթեմատիկոս և տնտեսագետ Կոպեռնիկոսն իր Մետաղադրամների հատման մասին տրակտատում գրել է.

Աղետները, որոնցից թագավորությունները, իշխանություններն ու հանրապետությունները կործանվում են, իմ կարծիքով նրանցից չորս հիմնականն են` տարաձայնությունները, մահացությունը, երկրի անպտղությունը և մետաղադրամի վատթարացումը։ Առաջին երեքը այնքան ակնհայտ են, որ ոչ ոք չի վիճարկում դրանք, բայց չորրորդը ճանաչվում է միայն սակավաթիվ մարդկանց կողմից, ովքեր ավելի խորն են թափանցում։ Դա հանգեցնում է պետության անկմանը, ոչ թե անմիջապես և կտրուկ, այլ աստիճանաբար և գաղտնի - Կոպեռնիկոս Ն. Մետաղադրամների հատման մասին տրակտատ[8]

Այնտեղ ձևակերպվել էր դրամաշրջանառության հիմնական օրենքներից մեկը, որը հետագայում ստացավ Կոպեռնիկոս-Գրեշեմի օրենք անունը, և որի դասական ձևակերպման մեջ ասվում է. «Վատագույն դրամները շրջանառությունից դուրս են մղում լավագույններին»^[7]։

Ծանոթագրություններ

1. НС, 1980, «Порча монеты»
2. Порча монет// Энциклопедия банковского дела и финансов
3. НС, 1980, «Девальвация»
4. СН, 1993, «Девальвация»
5. СН, 1993, «Обрезывание»
6. Спасский, 1962, «Порча монеты», «Рубль в монетных системах Руси XIV и XV вв.»
7. СН, 1993, «Закон Коперника — Грешема»
8. Менцин, 2009

Աղբյուրներ

• Менцин Ю. Астрономы-финансисты. — Русский Журнал, 2009.
• Нумизматический словарь / [Автор: Зварич В.В.]. — 4-е изд.. — Львов: Высшая школа, 1980.
• Словарь нумизмата / [Авторы: Фенглер Х., Гироу Г., Унгер В.] / Пер. с нем. М. Г. Арсеньевой / Отв. ред. В. М. Потин. — 2-е изд., перераб. и доп. / Публ. Словарь нумизмата. Описание монет. — М.: Радио и связь, 1993. — ISBN 5-256-00317-8
• Спасский И.Г. Русская монетная система. Место и значение русской монетной системы в мировом денежном хозяйстве. — Л., 1962.
• Wolters, Willem G. Heavy and light money in the Netherlands Indies and the Dutch Republic: dilemmas of monetary management with unit of account systems(անգլ.) // Financial History Review. — 2008. — Т. 15. — № 1. — С. 37-53.(չաշխատող հղում)

Տես նաև

• Դրամների մետաղական տեսություն
• Դրամների անվանական տեսություն
• Գրեշեմի օրենքը

Արտաքին հղումներ

• «Порча монет», глава из книги «Монеты — свидетели прошлого»
• «Грехи Филиппа Красивого», глава из книги «Аферы с фальшивыми деньгами»