From Wikipedia, the free encyclopedia
Մեծ հարթավայրեր, նախալեռնային սարավանդ ԱՄՆ-ում և Կանադայում։ Արևմուտքից եզրավորվում է Հյուսիսային Ամերիկայի Կորդիլիերաներով։ Ձգվում է հարավ-արևելքից հյուսիս-արևմուտք, հս․ լայնության 29° և 62°-ների միջև։ Երկարությունը 3600 Կմ է, լայնությունը՝ 500—800 Կմ։ Հանդիսանում է Հյուսիս-Ամերիկյան պլատֆորմի ծայրամասը։ Սարավանդի մինչքեմբրյան բյուրեղային հիմքը ծածկված է նստվածքային ապարներով։ Մակերևույթն արլ-ից արմ․ աստիճանաբար բարձրանում է 500—1700 մ։ Շատ տեղերում երկրակեղևի վերին շերտերի ապարները լվացվել և տեղատարվել են գետերով՝ առաջացնելով 200—300 Կմ երկարությամբ հովիտների խիտ ցանց և մինչև 300 մ բարձրության ելուստներ։ Վերջիններս Մ․ հ․ բաժանում են առանձին մասերի՝ Լյանո Էստականդո, բարձր հարթավայրեր, էդուարդի և Միսսուրիի սարավանդներ։ Հվ-ում տիրապետում են կարստային ձևերով սեղանաձև բարձրությունները։ Մ․ հ․ հարուստ են նավթի, քարածխի, բնական գազի, կերակրի աղի հանքավայրերով և հազվագյուտ հողերի տարրերով։ Կլիման ցամաքային է, հս-ում՝ բարեխառն, հվ-ում՝ մերձարևադարձային։ Գետերը սակավաջուր են, արագահոս, հոսում են խոր հովիտներով։ խոշոր գետերն են Միսսուրին, Պլաթը, Արկանզասը, Կոլորադոն, Փեքոսը։ Հողերը առավելապես շագանակագույն են, հս-ում՝ սևահողային, գորշ անտառային, ծայր հվ-ում՝ դարչնագույն։ Մ․ հ-ի մեծ մասը ծածկված է չոր տափաստաններով, կանադական մասում գերակշռում է անտառատափաստանը։ Կենդանական աշխարհն աղքատ է։ Բնակչությունն զբաղվում է անասնապահությամբ, բուսաբուծությամբ (մշակում են բամբակ, կարտոֆիլ, շաքարի ճակնդեղ, կերաբույսեր) և անտառային տնտեսությամբ։
| Մեծ հարթավայրեր | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | հարթավայր և տարածաշրջան |
| Մայրցամաք | Հյուսիսային Ամերիկա |
| Երկիր |  ԱՄՆ[1] և .svg){kind=small} Կանադա |
| Վարչատարածք | Թոմաս շրջան[1], Նեբրասկա, Հարավային Դակոթա, Հյուսիսային Դակոտա, Կոլորադո, Այովա, Մինեսոտա, Մոնտանա, Օկլահոմա, Նյու Մեքսիկո, Տեխաս, Վայոմինգ, Ալբերտա, Մանիթոբա և Սասկաչևան |
| Մասն է | Հյուսիսային Ամերիկա |
| Աշխարհագրական տեղադրություն | հարթավայր |
| Անվանված է | հարթավայր |
 | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
