Մարկովի շղթա

Մարկովի շղթան (մարկովյան տիպի դիսկրետային պատահական գործընթաց) պատահական իրադարձությունների հերթականություն է՝ հնարավոր ելքերի վերջնական թվով, որտեղ ապագան կախված է ներկայիս իրավիճակից, բայց ոչ նախորդից։ Մարկովի շղթան կամ, ինչպես դրան անվանում են, Մարկովի գործընթացը զբաղեցնում է պատահական գործընթացների տեսության կենտրոնական տեղերից մեկը։ Պատահական գործընթացների տեսությունը գիտություն է, որն ուսումնասիրում է պատահական երևույթների օրինաչափությունները զարգացման դինամիկայում։

Պատահական գործընթացների այս տեսակն իր անվանումը ստացել է ռուս մաթեմատիկոս Անդրեյ Մարկով -ավագի (1856-1922 թթ.) պատվին։ Մարկովը համարվում է դիսկրետային և անընդմեջ ժամանակային բաղադրիչներով ստոխաստիկ գործընթացների բացահայտողը։

Գործընթացը, որը տեղի է ունենում ֆիզիկական համակարգով, անվանվում է մարկովյան, եթե ցանկացած պահի համակարգի ցանկացած իրավիճակի հավանականությունը ապագայում կախված է միայն ներկա պահին համակարգի իրավիճակից և կախված չէ նրանից, թե ինչպես է համակարգը հասել այդ իրավիճակին։

Իրադարձությունների պատահական հերթականությունը համարվում է Մարկովյան շղթա, եթե մեկ իրավիճակից մյուսը ամեն տեղափոխություն կախված չէ նրանից, թե երբ եւ ինչպես է համակարգը հասել ներկայիս իրավիճակին։ Սկզբնական պայմանը կարող է տրվել նախօրոք կամ լինել պատահական։

Մարկովի շղթայի սկզբունքը կարող է բացատրել բառերի շղթայի օրինակը։ Օրինակ` սպորտային ռեպորտաժով տեքստում «տուգանային» բառից հետո ավելի հավանական է տեսնել «հարված» բառը, քան «գումարտակ»։

Մարկովի շղթան օգտագործվում է տարբեր բնագավառներում (տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական, ֆինանսական, տեքստի վերլուծման և մշակման եւ այլն) կանխատեսումներ կատարելու համար։ Օրինակ՝ Մարկովի շղթան օգտագործվում է T9-ի նման տեքստերի հավաքման համար։