Մատուռ

Մատուռ (հուն․՝ μαρτυvριον՝ վկայարան), վաղ միջնադարում աղոթատեղի, շինված վկայի՝ նահատակի գերեզմանի կամ մասունքների վրա, ինչպես նաև նրա հիշատակին։

Գմբեթավոր մատուռ Սուրբ Գևորգ (Սանահին)

Պատմություն

Հետագայում մատուռ են անվանել ընդհանրապես փոքր եկեղեցիները, սակայն իրականում մատուռի և եկեղեցու տարբերությունը ոչ թե մեծությունն է, այլ մատուռի հիմքերը օրհնված և օծված քարերով նվիրագործված չլինելը։

Նկարագրություն

Մատուռները խաչաձև, կլոր, բազմանիստ կամ ուղղանկյուն հատակագծով, գմբեթավոր կամ թաղածածկ, խորանով կամ առանց խորանի առանձին կանգնած եկեղեցատիպ կառույցներ են բնակավայրերում, վանքերի համալիրներում, ճանապարհների վրա, գերեզմանոցներում, բարձունքների գագաթին։ Միջնադարյան Հայաստանի մատուռների (մեծ մասամբ նաև Թուխ մանուկ կոչվող) տարածված ձևը թաղածածկ դահլիճն է՝ արևելյան կիսաշրջանաձև կամ ուղղանկյուն խորանով։

Մատուռներ են կոչվում նաև եկեղեցիների օծված ավանդատները, որոնք պատարագամատույց անշարժ սեղան ունեն։

Գրականություն

• Օրմանյան Մաղաքիա, Ծիսական բառարան, Երևան, 1992։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 294)։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո: