Հովհաննես Չմշկիկ

Հովհաննես Ա Չմշկիկ (հուն․՝ Ιωάννης Α΄ Τζιμισκής; մոտ 925^{[1][2][3][…]}, Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն - հունվարի 10, 976(0976-01-10)^[4], Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն), հայազգի բյուզանդական զորավար, պետական գործիչ, Բյուզանդիայի կայսր (969-976), Կուրկուասների հայկական ազնվական ընտանիքից։

Հովհաննես Չմշկիկ հուն․՝ Ιωάννης «Τσιμισκής» Κουρκούας
Ծնվել է	մոտ 925[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 10, 976(0976-01-10)[4]
Մահվան վայր	Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն
Գերեզման	Կոստանդնուպոլիս
Քաղաքացիություն	Բյուզանդական կայսրություն
Մասնագիտություն	կառավարիչ
Ամուսին	Theodora?
Զբաղեցրած պաշտոններ	Բյուզանդիայի կայսր
Երեխաներ	Theophano Kourkouas?
Ioannes I Tzimiskes Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ըստ Մաթևոս Ուռհայեցու տվյալների՝ ծնվել է ներկայիս Դերսիմի նահանգի Չմշկածագ ավանում^[5]։ Ժամանակակից աղբյուները նկարագրում են նրան որպես կարճահասակ, բայց գեղեցիկ և շիկամազ տղամարդ^[6]։ Բարեպաշտ և ձեռնառատ մարդու համբավ ուներ^[6]։

949 թվականին մասնակցել է Կարինի գրավմանը։ Իր քեռի Նիկեփորոս II Փոկաս կայսրից նշանակվել է արևելյան զորքերի սպարապետ, խոշոր ճակատամարտում ջախջախել արաբներին։ 969 թվականին կայսրուհի Թեոփանոյի օգնությամբ սպանել է կայսրին և գրավել գահը։ 971 թվականին պարտության է մատնել Թրակիա ներխուժած ռուս իշխան Սվյատոսլավին և Բուլղարիայի հյուսիսարևելյան մասը կցել կայսրությանը։ 972 թվականին, դաշինք կնքելով Հռոմեական սրբազան կայսրության հետ, արշավել է արաբների դեմ, գրավել Մարտիրուպոլիսը, Մծբինը, Հյուսիսային Միջագետքը, 974-975 թվականներին՝ Էմեսսան (Հոմս), Բաալբեկը, մտել Պաղեստին և Լիբանան։

Արաբական խալիֆայության դեմ պատերազմների ժամանակ փորձել է գրավել Բագրատունյաց Հայաստանի մի շարք շրջաններ, բայց Հայոց թագավոր Աշոտ Գ Ողորմածը 80 հազարանոց բանակով շարժվել է ընդառաջ և երկու միապետների միջև կնքվել է հաշտություն։

976 թվականին հանկարծամահ է եղել արաբների դեմ երկրորդ արշավանքից Կոստանդնուպոլիս վերադառնալուն պես։ Կասկածներ կային, թե նրան թունավորել է սենեկապետ Վասիլ Լեկափենոսը^[6]։

Տես նաև

• Կուրկուասներ

Ծանոթագրություններ

1. Faceted Application of Subject Terminology
2. British Museum person-institution thesaurus
3. AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
4. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
5. Մաթևոս Ուռհայեցի, Ժամանակագրություն, Երևան, 1991, էջ 25։
6. Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford: Stanford University Press. էջեր 506, 512. ISBN 0-8047-2630-2.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հովհաննես Չմշկիկ» հոդվածին։

Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 555)։