Հերբերտ Ադամս Գիբբոնս

Հերբերտ Ադամս Գիբբոնս (անգլ.՝ Herbert Adams Gibbons, ապրիլի 8, 1880(1880-04-08)^[1], Աննապոլիս, ԱՄՆ - օգոստոսի 7, 1934(1934-08-07)^[1]), ամերիկացի միջազգայնագետ, իրավաբան։ Փիլիսոփայության դոկտոր։ Հայտնի է «Ասիայի նոր քարտեզը», «Աֆրիկայի նոր քարտեզը» և «Եվրոպայի նոր քարտեզը» գրքերով։

Հերբերտ Ադամս Գիբբոնս
Ծնվել է	ապրիլի 8, 1880(1880-04-08)[1]
Ծննդավայր	Աննապոլիս, ԱՄՆ
Մահացել է	օգոստոսի 7, 1934(1934-08-07)[1] (54 տարեկան)
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Կրթություն	Փենսիլվանիայի համալսարան, Փրինսթոնի համալսարան և Princeton Theological Seminary?
Մասնագիտություն	լրագրող
Ամուսին	Helen Davenport Gibbons?
Ծնողներ	հայր՝ Hughes Oliphant Gibbons?

Կենսագրություն

Հերբերտ Գիբբոնսը ծնվել է Աննապոլիսում (Մերիլենդ)։ Սովորել է Ուիլյամ Պենի անվան դպրոցում և Ֆիլադելֆիայի Փենսիլվանիայի համալսարանում։ 1907 և 1913 թվականներին ստացել է դոկտորի և մագիստրոսի աստիճաններ Պրինսետոն համալսարանից^[2]։ 1908 թվականին Պրինսետոնի աստվածաբանական սեմինարիայում ստացել է աստվածաբանի բակալավրի աստիճան։

Գործունեությունն սկսել է Թուրքիայում, որտեղ ի սկզբանե եղել է միսիոներ^[3], այնուհետև Նյու Յորքի Herald Tribune-ի թղթակիցը։ Ամուսնացել է գրող Հելեն Դավենպորտ Գիբոսնի հետ (մահացել է 1960 թվականին)^[4]։

1909 թվականի ապրիլին տեսել է հայերի և հույների նկատմամբ թուրքական հարձակումները^[5]։ Հայոց ցեղասպանության մասին գրել է գիրք, որը վերնագրել է The Blackest Page in Modern History (Ժամանակակից պատմության ամենասև էջը)^[6]։ Կինը՝ Հելենը, նույնպես գրել է իրենց փորձառությունների մասին Տարսոնում և Ադանայում և 1917 թվականին հրատարակել գիրք՝ «Տարսոնի կարմիր գորգերը» (The Red Rugs of Tarsus)^[4]: 1910-1913 թվականներին Թուրքիայում աշխատելու տարիներին եղել է Ստամբուլի Ռոբերտ քոլեջի պատմության և քաղաքատնտեսության պրոֆեսոր^[7]։

Մահացել է 1934 թվականի օգոստոսի 7-ին 54 տարեկան հասակում Ավստրիայի Գրանդլսի համայնքում^[8]։

Գործունեություն

Երկար ժամանակ եղել է «Նյու Յորք Հերսղդ» և եվրոպական մի շարք թերթերի թղթակիցը Թուրքիայում, դասավանդել է Տարսոնի ամերիկյան քոլեջում։ Թուրքական կառավարության կազմակերպած հայկական կոտորածների ականատես։

1916 թվականին Նյու Յորքում հրատարակել է «Նոր պատմության ամենասև էջը։ Իրադարձությունները Հայաստանում 1915 թվականին։ Փաստեր և պատասխանատվություն» գիրքը, որում իրական փաստերի հիման վրա նկարագրել է հայերի բռնագաղթը և ցեղասպանությունը։ Գիբբոնսը վկայում է, որ «1915 թվականի ապրիլից օսմանյան կառավարությունն ամբողջ Թուրքիայում... սկսեց իրականացնել հայ ժողովրդին կոտորելու մանրամասն մտածված ծրագիրը։ Վեց ամսվա ընթացքում կոտորել են մեկ միլիոն հայ։ Զոհերի թիվը և նրանց կոտորելու եղանակը անօրինակ են նոր պատմության մեջ» (Последние избиения в Армении, П., 1916, с. 3)։ Գիբբոնսը, առաջիններից մեկը, բացահայտել է հայերի տեղահանության և կոտորածների իրական նպատակները, առաջ քաշել թուրքական ղեկավար շրջանների պատասխանատվությունը հայերի ցեղասպանության համար, գերմանական կայսերական կառավարությանը մեղադրել թողտվության և անբարո քաղաքականություն վարելու մեջ։ 1921 թվականին Ֆրանսիային մեղադրել է Կիլիկիայում թուրքասեր քաղաքականության համար, ինչը հանգեցրել է հայկական նոր կոտորածների և հայերին հարկադրել լքել այդ բնօրրանը ևս։

Երկեր

• Самая черная страница новейшей истории. Последние избиения в Армении, пер. с англ., П., 1916։
• The New Map of Europe: 1911–1914 (1914)
• Paris Reborn (1915)
• The Blackest Page of Modern History: Events in Armenia in 1915 (1916)
• The New Map of Africa 1900-1916: A History of European Colonial Expansion and Colonial Diplomacy (1916)
• The Little Children of Luxembourg (1916)
• The Foundation of the Ottoman Empire: A History of the Osmanlis Up To the Death of Bayezid I: 1300–1403 (1916)
• Reconstruction of Poland and the Near East: Problems of Peace (1917)
• Songs from the Trenches: The Soul of the A.E.F. (1918)
• The question of Alsace-Lorraine in 1918 as Viewed by an American (1918)
• The New Map Of Asia: 1900–1919 (1919)
• France and Ourselves: Interpretative Studies: 1917–1919 (1920)
• Riviera Towns (1920)
• Great Britain in Egypt (1920)
• Venizelos (1920)
• Bases of Anglo-Saxon Solidarity (1921)
• Lithuania Recognition (with W.G. McAdoo) (1921)
• An Introduction to World Politics (1922)
• Anglo-Saxon Solidarity (1923)
• Europe Since 1918 (1923)
• America's Place in the World (1924)
• A Selected Bibliography of the World War (1924)
• John Wanamaker (1926)
• Ports of France (1926)
• Europe of Today (1927)
• The New Map of South America (1929)
• Nationalism and Internationalism (1929)
• Wider Horizons: The New Map of the World (1930)
• Contemporary World History (1932)

Ծանոթագրություններ

1. https://librivox.org/author/11342
2. "Herbert Adams Gibbons, LL. D.", The Pennsylvania Gazette, February 27, 1920.
3. "Days of Horror Described: American Missionary an Eyewitness of Murder and Rapine," The New York Times, April 28, 1909, at 3.
4. "Helen Davenport Gibbons, Journalist, Authorist, and Lecturer", ArmenianHouse.org (includes information from her 1960 obituary, "Helen Davenport Gibbons Dies; Author and Lecturer Was 77", in The New York Times).
5. "Days of Horror Described: American Missionary an Eyewitness of Murder and Rapine,"The New York Times, April 28, 1909, at 3; "Hero of Adana in Paris: The Rev. Mr. Gibbons Says Civil War Is In Store for Turkey."The New York Times, June 20, 1909.
6. Merrill D. Peterson, "Starving Armenians": America and the Armenian Genocide, 1915-1930 and After (University of Virginia Press, 2004), ISBN 978-0813922676, p. 44. Excerpts available at Google Books.
7. "Herbert A. Gibbons, Noted Writer, Dies," New York Times, August 8, 1934, at 17.
8. "Herbert A. Gibbons, Noted Writer, Dies: Minister, Who Was Traveler, Educator and Lecturer, Seccumbs in Austria," New York Times, Aug. 8, 1934, at 17.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։