Կուպիդոն (արբանյակ)

Կուպիդոն (անգլ.՝ Cupid), Ուրան մոլորակի ներքին բնական արբանյակն է, հայտնաբերվել է Մարկ Շոորոլտերի և Ջեք Լիսաուերի կողմից «Հաբլ» աստղադիտակի միջոցով 2003 թվականին։ Այն սկզբում ստացել է S/2003 U 2 ժամանակավոր անվանում^[4]։ Հետագայում այն անվանվել է հռոմեական սիրո աստծո անունով, ով նաև Շեքսպիրի Տիմոն Աթենացի պիեսի կերպարն է։ Այն նույնպես անվանվում է Ուրան XXVII^[1]:

Կուպիդոն (S/2003 U 2; Ուրան XXVII)
Հիմնական տվյալներ
Հայտնաբերվել է	25 օգոստոս 2003[1] թ. (Մարկ Շոորոլտերի, Ջեք Լիսաուեր[1]ի կողմից)
Բացարձակ մեծություն (H)	14,81[2]
Հեռավորությունը Ուրանից	74 392 կմ[3]
Ուղեծրային տվյալներ
Մեծ կիսաառանցք	74 392 կմ[3]
Էքսցենտրիսիտետ	0,0013[3]
Սիդերիկ պարբերություն	0,618 օր[3]
Թեքվածություն	0,1° (Ուրանի հասարակածի նկատմամբ)
Ֆիզիկական հատկանիշներ
Շառավիղ	~9 կմ[3]
Մակերևույթի մակերես	~1000 կմ²
Ծավալ	~3000 կմ3
Զանգված	~3,8×1015 կգ
Միջին խտություն	~1,3 գ/սմ³ ենթադրված
Հասարակածային մակերևութային ձգողություն	~0,0031 մ/վ²
2-րդ տիեզերական արագություն	~0,0076 կմ/վ
Պտույտի պարբերություն	Սինքրոն
Առանցքի թեքում	0,0°
Ալբեդո	0,07 ենթադրված
Մթնոլորտային տվյալներ
Մթնոլորտի ջերմաստիճան	64 Կ (−209 °C)

Կուպիդոնը ամենափոքրն է Ուրանի ներքին արբանյակների միջև, նրա տրամագիծը մոտավորապես գնահատվել է 18 կմ։ Նրա փոքր չափը և այն փաստը, որ նրա մակերևույթը ունի մուգ գույն, թույլ չտվեցին հայտնաբերելու այն 1986 թվականին Վոյաջեր-2 կայանի թռիչքի ընթացքում Ուրանի մոտով։ Արբանյակը պատկանում է Պորցիայի խմբին, խումբը նույնպես ներառում է՝ Բիանկան, Կրեսսիդան, Դեզդեմոնան, Ջուլիետը, Պորցիան, Ռոզալինդան, Բելինդան և Պերդիտան^[5]։ Այս արբանյակները ունեն նման ուղեծրեր և ֆոտոմետրիկ առանձնահատկություններ^[5]։ Բացի նրա ուղեծրից^[3], ~9 կմ շառավղից^[3], և 0,08 մեծությամբ երկրաչափական ալբեդոյից^[3] այս արբանյակի մասին այլևս ոչինչ հայտնի չէ։

Կուպիդոնի ուղեծիրը տարբերվում է ընդամենը 863 կիլոմետրով նրանից զգալիորեն մեծ Բելինդա արբանյակից։ Ի տարբերություն Մաբի և Պերդիտայի, երկու այլ Ուրանի արբանյակների, որոնք նույնպես հայտնաբերվել են 2003 թվականին, Կուպիդոնի ուղեծիրը խոտորումների չի ենթարկվում^[3]։

Գոյություն ունի նաև աստերոիդ (763) Կուպիդո։

Տես նաև

• Ուրանի արբանյակներ

Ծանոթագրություններ

1. «Մոլորակների և արբանյակների անունները և հայտնաբերողները». Մոլորակների անվանումների լրատու. ԱՄՆԵԾ Աստղաերկրաբանություն. 2006 թ․ հուլիսի 21. Վերցված է 2006 թ․ օգոստոսի 6-ին.
2. ԱՌՎԱԼ աստղադիտարան (2007 թ․ ապրիլի 15). «Արեգակնային համակարգի դասական արբանյակները». ԱՌՎԱԼ աստղադիտարան. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
3. Շոուոլտեր, Մարկ Ռ.; Լիսաուեր, Ջեք Ջ. (2006 թ․ փետրվարի 17). «Ուրանի երկրորդ օղակ-արբանյակ համակարգը. Հայտնաբերումը և դինամիկան». Սայենս. 311 (5763): 973–977. Bibcode:2006Sci...311..973S. doi:10.1126/science.1122882. PMID 16373533.
4. Շոուոլտեր, Մարկ Ռ.; Լիսաուեր, Ջեք Ջ. (2003 թ․ սեպտեմբերի 25). «S/2003 U 1 և S/2003 U 2». ՄԱՄ թերթիկ. 8209. ISSN 0081-0304. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
5. Կարկոշկա, Էրիկ (2001). «Հաբլ տիեզերական աստղադիտակից ստացված Ուրանի օղակների և 16 արբանյակների տարբերակող ֆոտոմետրիան». Իկարուս. 151 (1): 51–68. Bibcode:2001Icar..151...51K. doi:10.1006/icar.2001.6596.

Արտաքին հղումներ

• Հաբլը հայտնաբերել է Ուրանի ամենափոքր արբանյակը, Հաբլ տիեզերական աստղադիտակի նորություններ (25 սեպտեմբերի 2003)
• Կուպիդոնի տվյալները Արխիվացված 2012-12-11 Wayback Machine ՆԱՍԱ-ի Արեգակնային համակարգի հետազոտություների կայքում
• Ուրանի հայտնի արբանյակները (Սքոթ Շեփարդ)