Կոլումբիայի հեղափոխական զինված ուժեր

Կոլումբիայի հեղափոխական զինված ուժեր - ժողովրդական բանակ (իսպ.՝ Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia – Ejército del Pueblo, FARC-EP) — ձախ ծայրահեղական ապստամբների խումբ, որը մասնակցել է Կոլումբիայի քաղաքացիական պատերազմին։ Այն ձևավորվել է 1960-ականներին՝ որպես Կոլումբիայի կոմունիստական ​​կուսակցության ռազմական թեւ։ Սկզբում այն ​​հանդես էր գալիս որպես կուսակցական ստորաբաժանում, իսկ ավելի ուշ՝ 1980-ականներին, սկսեց զբաղվել նաև թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառությամբ և պատանդների առևանգմամբ։ FARC-ը ստանձնել է նաև ահաբեկչությունների, երկրի քաղաքներում տեղի ունեցած պայթյունների և քաղաքական գործիչների սպանությունների պատասխանատվությունը։

Կոլումբիայի հեղափոխական զինված ուժեր
Զինանշան Դրոշ
Տեսակ	պարտիզանական շարժում և ահաբեկչական կազմակերպություն
Երկիր	Կոլումբիա
Հիմնադրված է	1964 թվական
Լուծարված է	2017 թվական
Տիմոլեոն Խիմենես
Կայք	farc-ep.co
Revolutionary Armed Forces of Colombia Վիքիպահեստում

2001 թվականին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը FARC-ն ավելացրեց ահաբեկչական կազմակերպությունների ցանկում, իսկ ավելի ուշ Եվրամիությունը նման որոշում կայացրեց։ Կուբան և Վենեսուելան պնդում են, որ կազմակերպությունը պարտիզանական կազմակերպություն է՝ հիմնված բոլիվարական գաղափարների վրա։

Մենք ռազմաքաղաքական կազմակերպություն ենք, որը հակադրվում է Կոլումբիայի իշխող ռեժիմին, որը ղեկավարվում է Մարքսի, Լենինի և Բոլիվարի գաղափարներով։ Մենք պայքարում ենք սոցիալիստական ​​հասարակության համար, որպեսզի վերականգնենք արդարությունը ողջ մոլորակում՝ սկսած մեր հայրենիքից^[1]։

2016 թվականին FARC-ը և Կոլումբիայի կառավարությունը պայմանագիր են ստորագրել ռազմական գործողությունները դադարեցնելու մասին։ 2017 թվականի սեպտեմբերի 1-ին Բոգոտայում FARC-ի կոնգրեսի մոտ 1200 պատվիրակներ քվեարկեցին շարժումը քաղաքական կուսակցության վերածելու օգտին^[2][3]։ Հոկտեմբերի 9-ին Կոլումբիայի նախկին ապստամբական հեղափոխական զինված ուժերը (FARC) պաշտոնապես ավարտեցին իրենց հիման վրա ստեղծված քաղաքական կուսակցության գրանցման գործընթացը։ Կուսակցությունը ստացել է «Ընդհանուր հեղափոխական այլընտրանքային ուժ» (ORAS) անվանումը։ Իսպաներենում կուսակցության հապավումը ճիշտ նույնն է, ինչ FARC հապավումը^[4]։

Խաղաղության պայմանագրի ստորագրումից հետո FARC-ից մի խումբ «այլախոհներ» դուրս եկան, չընդունեցին պայմանագիրը և հայտարարեցին պայքարը շարունակելու մասին^[5]։ 2021 թվականին բախումներ են նկատվել խմբավորման և վենեսուելական բանակի միջև^[6][7]։

Պատմություն

Ստեղծում

1948 թվականին Կոլումբիայում սկսվեց զինված հակամարտությունը, որի պատճառը Կոլումբիայի լիբերալ և պահպանողական կուսակցությունների առճակատումն էր։ Այն տևեց 10 տարի։ Ավարտվեց ազատական ​​և պահպանողական կուսակցությունների հաշտեցմամբ և համախմբմամբ ազգային ճակատում և կոալիցիոն կառավարության ստեղծմամբ։ Իշխանության եկավ լիբերալ Ալբերտո Կամարգոն։ Կոմունիստները նույնպես կռվեցին լիբերալների կողմից, բայց նրանք չհամաձայնվեցին հաշտության և որոշեցին շարունակել պատերազմը^[8]։

Կոմունիստամետ պարտիզանների առաջնորդը Ջակոբո Ալապեն էր (մականունը՝ Սև Չարրո), ով սպանվեց նախկին ազատական ​​պարտիզանի կողմից 1958 թվականին։ Կոմունիստամետ պարտիզաններին գլխավորում էր Պեդրո Մարինը^[8]։ Ստեղծված իրավիճակում կոմունիստները ստիպված եղան ընդհատակ անցնել։ Նրանք փորել են կոլումբիական Cordillera Central-ը, որը գտնվում է Մարկետալիայի Տոլիմա դեպարտամենտի հարավում, որտեղ նրանք ապրում էին գրեթե լիակատար մեկուսացման մեջ 1960-ականների սկզբից^[9]։

Մինչդեռ Պեդրո Մարինը փոխեց իր անունը Մանուել Մարուլանդա, միացավ Կոմունիստական ​​կուսակցությանը և ձախ արմատական ​​ուսանող Ջակոբո Արենասի հետ միասին 1964 թվականին կազմակերպեց Կոմունիստական ​​կուսակցության պարագլուխ FARC-ը։ Մարուլանդան ռազմավարչական ղեկավարն էր, իսկ Արենասը՝ նրա քաղաքական խորհրդականն ու գաղափարական դաստիարակը։ 1964 թվականի մայիսին ապստամբները ամրացան Մարքեթալիայում^[8]։ Շուտով այն ջախջախվեց կոլումբիական կանոնավոր զորքերի կողմից, և այս փաստը ծառայեց վերաիմաստավորելու պարտիզանական դոկտրինան։ Խաղադրույքը դրվեց մաոիստական ​​տիպի տեւական ապստամբական պատերազմի վրա, որի վերջնական նպատակը սոցիալիստական ​​հեղափոխությունն էր։

Քաղաքացիական պատերազմ

Կոլումբիայի հեղափոխական զինված ուժերի ապստամբները 1998 թվականին

Կոլումբիայի հեղափոխական զինված ուժերի առաջնորդները

FARC-ի պարտիզանների երթ

Կոլումբիայում քաղաքացիական պատերազմում կան երեք հիմնական ուժեր՝ կառավարական բանակ, աջ ծայրահեղական խմբավորումներ («պարամիլիտարիոսներ») և ձախ հեղափոխական խմբավորումներ։ FARC-ն իրականում ինքնավար է Կոմունիստական ​​կուսակցությունից, բայց նրանց հարաբերություններն այնպիսին են, որ CPC-ն և FARC-ն ազգային որոշումներ չեն կայացնում առանց միմյանց համաձայնության։ FARC-ը 1964 թվականից սկսած իր գործունեությունը բնութագրում է որպես կառավարության հետ պայքար՝ կառուցելու Նոր Կոլումբիա՝ սոցիալական արդարության և սոցիալական հավասարության հասարակություն։

1982 թվականին 7-րդ պարտիզանական կոնֆերանսում որոշվեց «հեղափոխական հարկեր» սահմանել կոկաինի խոշոր արտադրողների վրա^[10]։ Այս կապակցությամբ Կոլումբիայի կառավարությունը FARC-ին անվանում է «նարկո-պարտիզաններ».^[11]: Նման գործունեությունը հանգեցրեց Կոլումբիայի կոմունիստական ​​կուսակցության խզմանը FARC-ից (իր հրապարակումներում Կոլումբիայի կոմունիստական ​​կուսակցությունը, սակայն, չի ընդդիմանում FARC-ին և չի աջակցում ոչ նրա դեմ արշավին, ոչ էլ այս կազմակերպության հասցեին հնչող մեղադրանքներին)։ 1990-ականներին FARC-ը ստեղծեց Կոլումբիայի ընդհատակյա կոմունիստական ​​կուսակցությունը՝ որպես իր գաղափարական թեւ։

1990-ականներին իր գագաթնակետին FARC-ի «ժողովրդական բանակը» կազմում էր մոտ 17000 մարտիկ^[12],և՛ տղամարդիկ, և՛ կանայք, որոնց աջակցում է բնակչության զգալի մասը, այսպես կոչված «քաղաքացիական միլիցիա»-ն, որը նրանց մատակարարում է սննդամթերք, դեղորայք և տեղեկատվություն, միջազգային ցանցով, որը կարող է օպերատիվ հաղորդակցություն պահպանել այլ երկրների և գաղափարական դաշնակիցների հետ։ Ապստամբները վերահսկում էին Կոլումբիայի տարածքի 45%-ը և նույնիսկ համարվում էին Բոգոտայի համար սպառնալիք։

Կոլումբիայի պաշտոնական կառավարության տվյալներով՝ FARC-ը պատասխանատու է երկրում բազմաթիվ ահաբեկչությունների, պայթյունների, քաղաքական գործիչների սպանությունների, առևանգումների և շորթումների համար։ Ապստամբները, ըստ կառավարության տվյալների, զբաղվում էին թմրանյութերի արտադրությամբ և վաճառքով, մարդկանց առևանգում էին փրկագնի դիմաց և դեռահասներին ստիպում էին պայքարել կառավարության դեմ^[12]։ FARC-ն առևանգվածների թվով առաջատար է Կոլումբիայից։ Պատանդները վերցվում են հիմնականում փրկագին ստանալու և որպես երկրի կառավարության վրա ազդելու գործիք^[13]։ 1999 թվականի մարտին FARC-ը մահապատժի է ենթարկել երեք ամերիկացի հնդկացի իրավապաշտպանների, որոնց պարտիզանները մեղադրել են ԿՀՎ-ին պատկանելու մեջ^[14]:: FARC-ը 2000-ից 2008 թվականներին առևանգել է առնվազն 326 մարդու, ըստ Fundación País Libre-ի^[15]։ 2008 թվականին Ֆիդել Կաստրոն դիմեց պարտիզաններին՝ խնդրելով ազատ արձակել մնացած պատանդներին։ Կաստրոն կոչ է արել ապստամբներին չհանձնվել և չդադարեցնել հեղափոխական պայքարը, սակայն քննադատել է FARC-ի հեղափոխական պայքարի մեթոդները, այն է՝ «մարդկանց առևանգելը և ջունգլիներում պահելը»^[16]։

2002 թվականին Ալվարո Ուրիբեն դարձավ Կոլումբիայի նախագահ։ Ուրիբեն գյուղացիներին կոչ է արել ստեղծել ինքնապաշտպանության իրենց ստորաբաժանումները, զինել նրանց, երաշխավորել է ոստիկանական օգնությունը և կոչ արել «ջարդել բոլոր նրանց, ովքեր հարձակվում են զենքով, առանց համազգեստին և դրոշակին նայելու»^[8]։ Ուրիբեն վերակազմավորեց բանակը և այն համակարգեց գյուղացիների ինքնապաշտպանության հետ, ամերիկացիների օգնությամբ պատրաստեց հատուկ ջոկատայիններ և ուղարկեց ապստամբների դեմ։ Բանը հասավ նրան, որ արդեն 2003 թվականին FARC-ը և AUC-ն բանակցում էին «ավտորիտար իշխանությունների դեմ» միություն ստեղծելու շուրջ^[8]։

2007 թվականից կառավարական զորքերը անցել են հարձակման։ Մեծ ռազմական գործողությունների փոխարեն շեշտը դրվել է շարժական հատուկ նշանակության ստորաբաժանումների գործողությունների և ուղղաթիռների աջակցությամբ հարվածների վրա։ Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվել հետախուզական գործողություններին։ Կառավարական բանակի գործողությունների արդյունքում FARC-ի թիվը կրճատվել է 2 անգամ՝ հասնելով 8-9 հազարի։ FARC-ի մոտ 100 հրամանատար սպանվել է. 2007 թվականի աշնանը սպանվել են Կարիբյան բլոկի հրամանատար Գուստավ Ռուեդա Դիասը և 16-րդ ռազմաճակատի հրամանատար Թոմաս Մեդինոն։ 2008 թվականի մարտի 1-ին՝ Ռաուլ Ռեյեսը (երկրորդը FARC-ի քարտուղարությունը) սպանվել է, մարտի 3-ին սպանվել է Իվան Ռիոսը (FARC Կենտրոնական դաշինքի հրամանատար)^[17]։

2008 թվականի մարտի 26-ին 77 տարեկան հասակում սրտամկանի ինֆարկտից մահացավ կազմակերպության ղեկավար և հիմնադիր Մանուել Մարուլանդան։ Մարուլանդային փոխարինեց կոմունիստ մարդաբան Ալֆոնսո Կանոն, սակայն նա մեծ հաջողությունների չհասավ։ 2011 թվականի նոյեմբերի սկզբին Կանոն սպանվեց Կոլումբիայի հատուկ ջոկատայինների կողմից^[8]։ Տիմոլեոն Խիմենեսը ստանձնում է FARC-ի ղեկավարի պաշտոնը^[18]։ Նա իր գործունեությունը որպես առաջնորդ սկսել է կառավարությանը խաղաղ բանակցություններ սկսելու առաջարկով։ «Մենք պատրաստ ենք քննարկել սեփականաշնորհումը, պետական ​​կարգավորման կրճատման հարցերը, առևտրի բացարձակ ազատությունը, ժողովրդավարությունը շուկայական տնտեսության պայմաններում»,- ասվում է կոմունիստական ​​կուսակցության հայտարարության մեջ^[8]։

FARC-ը ղեկավարվում է «քարտուղարության» կողմից՝ Կոմանդանտեի և վեց այլ դաշտային հրամանատարների գլխավորությամբ։ FARC-ի մարտիկների մինչև 40%-ը կանայք են։ FARC-ի հայտնի մարտավարներից մեկը՝ Էլդա Նեյիս Մոսկերան, որը հայտնի է նաև Կարինա անունով, հանձնվել է իշխանություններին 2008 թվականի մայիսի 19-ին^[19]։ 2009 թվականի դեկտեմբերին FARC-ի ապստամբների կողմից սպանվեց Կակետայի դեպարտամենտի նահանգապետ Լուիս Ֆրանցիսկո Կուելարը^[20]։

Խաղաղության բանակցություններ

FARC-ի գործունեության ոլորտները 2013 թվականին

2012 թվականի օգոստոսի 27-ին Կոլումբիայի նախագահ Խուան Մանուել Սանտոսը հայտարարեց, որ Կոլումբիայի կառավարությունը նախնական բանակցություններ է վարել FARC-ի հետ՝ հակամարտությունը վերջ տալու համար^[21][22]։ Բանակցությունների առաջին փուլը կայացել է Օսլոյում 2012 թվականի հոկտեմբերի 18-ին^[23]։ Այնուհետև բանակցությունները տեղափոխվեցին Հավանա։

2013 թվականի օգոստոսի 23-ին Սանտոսը հետ է կանչել կառավարական պատվիրակությանը Հավանայից՝ դադարեցնելով խաղաղ բանակցությունները։ Դրա պատճառն ապստամբների և կառավարության միջև անհամաձայնությունն էր խաղաղ համաձայնագրի ձևի վերաբերյալ։ Կոլումբիայի պաշտոնյաները մտադիր են FARC-ի ներկայացուցիչների պահանջները ներկայացնել համապետական ​​հանրաքվեի, խմբի պատվիրակները պահանջում են գումարել հիմնադիր ժողով, որը կփոխի երկրի օրենսդրությունը։ Խուան Մանուել Սանտոսն ասել է, որ բանակցությունները կվերսկսվեն, երբ կառավարությունը հարմար գտնի։

2013 թվականի սեպտեմբերի 20-ին բանակցությունները վերսկսվեցին։ 2014 թվականի մայիսի 16-ին Կոլումբիայի կառավարությունն ու ապստամբները պայմանավորվել են համագործակցել թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարում^[24]։

The Washington Post-ը, վկայակոչելով Կոլումբիայի կառավարության Պատմական հիշողության ազգային կենտրոնի զեկույցը, որը հրապարակվել է 2013 թվականի հուլիսի 24-ին, հայտնում է, որ Կոլումբիայի իշխանությունների և FARC-ի միջև 1958 թվականից սկսած հակամարտության ողջ ընթացքում առնվազն 220 հազար մարդ է զոհվել, այդ թվում՝ 177 հազար խաղաղ բնակիչ, մոտ 45 հազար մարդ անհետ կորել է, ավելի քան 5 միլիոն խաղաղ բնակիչ դարձել է փախստական^[12]։ Կենտրոնի տվյալներով՝ առճակատման հինգ զոհերից չորսը խաղաղ բնակիչներ են։ Սպանությունների մեծ մասը գրանցվել է այն բանից հետո, երբ 1980-ականներին աջակողմյան խմբերը հողատերերի և թմրավաճառների աջակցությամբ սկսեցին պայքարել FARC-ի և ձախակողմյան այլ խմբերի դեմ։ Ամենաարյունալի շրջանը եղել է 1996-ից մինչև 2005 թվականը, երբ Կոլումբիայում միջինը ութ ժամը մեկ առևանգում էր, և օրական մեկ անգամ ինչ-որ մեկին պայթեցնում էին ապստամբների կողմից օգտագործվող հակահետևակային ականները^[25]։

2015 թվականի սեպտեմբերի 23-ին Կուբայում Կուբայի առաջնորդ Ռաուլ Կաստրոյի ներկայությամբ նախագահ Սանտոսը և ապստամբների առաջնորդ Խիմենեսը սեղմեցին ձեռքերը և հայտարարեցին 2016 թվականի մարտին խաղաղության պայմանագիր կնքելու իրենց մտադրության մասին։ Ապստամբներն ու կառավարական զորքերը դադարեցնում են կռիվը։ Նախատեսվում է ստեղծել կոլումբիացի և օտարերկրյա դատավորների հատուկ դատական ​​մարմին և տրիբունալ, որտեղ կդատվեն այս հակամարտության հանցագործությունները։ Միաժամանակ իրավական պատասխանատվությունը կտարածվի հակամարտության բոլոր մասնակիցների վրա, այսինքն՝ կառավարական ուժերի զինվորական անձնակազմի վրա։ Ապստամբներին խոստացվել է լայն համաներում^[26]։

2016 թվականի հունիսի 22-ին Հավանայում Կոլումբիայի կառավարության և FARC-ի ներկայացուցիչները հայտարարեցին վերջնական հրադադարի, զինաթափման, անվտանգության երաշխիքների և հանցավոր կազմակերպությունների դեմ պայքարի մասին համաձայնագրի պայմանների մասին։ Համաձայնագիրն ինքնին ստորագրվել է հունիսի 23-ին^[27][28]։

Սեպտեմբերի 26-ին Կոլումբիայի նախագահ Խուան Մանուել Սանտոսը և FARC-ի առաջնորդ Ռոդրիգո Լոնդոնո Էչևերին (Տիմոլեոն Խիմենես) ստորագրեցին խաղաղության պայմանագիր։ Պատմական փաստաթղթի ստորագրման կապակցությամբ Կարթագենա են ժամանել ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունը, Կուբայի ու Վենեսուելայի նախագահներ Ռաուլ Կաստրոն ու Նիկոլաս Մադուրոն, ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին։ Միաժամանակ, Տիմոլեոն Խիմենեսն ասել է, որ իրենք շարունակելու են պայքարը, բայց օրինական շրջանակներում^[29]։ Սակայն հոկտեմբերի 2-ին անցկացված համապետական ​​հանրաքվեում ընտրողների 50,21%-ը դեմ է արտահայտվել FARC-ի հետ խաղաղության պայմանագրին^[30]։ Բողոքի այս ակցիայի առաջնորդը Կոլումբիայի նախկին նախագահ Ալվարո Ուրիբեն էր։ Նրա կարծիքով ապստամբները պետք է բանտարկվեն եւ Կոնգրեսում նստելու իրավունք չունենան^[31]։

Հոկտեմբերի 7-ին Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեն Խաղաղության մրցանակ շնորհեց Կոլումբիայի նախագահ Խուան Մանուել Սանտոսին՝ ավելի քան կեսդարյա քաղաքացիական պատերազմին վերջ տալու ջանքերի համար^[32]։ Տիմոլեոն Խիմենեսը շնորհավորել է Սանթոսին Twitter-ի միջոցով^[33]։

2016 թվականի նոյեմբերի 24-ին Բոգոտայում նախագահ Սանտոսը և Տիմոլեոն Խիմենեսը ստորագրեցին Կոլումբիայի կառավարության և FARC-ի միջև նոր, փոքր-ինչ փոփոխված խաղաղության համաձայնագիրը, որն այնուհետև վավերացվեց Կոլումբիայի խորհրդարանում^[34]։

2017 թվականի սեպտեմբերի 1-ին Բոգոտայում FARC-ի համագումարի մոտ 1200 պատվիրակներ քվեարկեցին շարժումը վերածելու քաղաքական կուսակցության, որը կոչվում է Fuerza Alternativa Revolucionaria de Colombia - «Կոլումբիայի այլընտրանքային հեղափոխական ուժ»։ Համագումարը հաստատել է նաև նախընտրական ծրագիրը և նոր կուսակցության զինանշանը՝ կարմիր վարդը՝ կենտրոնում աստղով, իսկ ներքևում՝ FARC-ի կանաչ տառերը^[2][3]։

Հոկտեմբերի 9-ին Կոլումբիայի նախկին ապստամբական հեղափոխական զինված ուժերը (FARC) պաշտոնապես ավարտեցին իրենց հիման վրա ստեղծված քաղաքական կուսակցության գրանցման գործընթացը։ Կուսակցությունը ստացել է «Ընդհանուր հեղափոխական այլընտրանքային ուժ» (ORAS) անվանումը։ Իսպաներենում կուսակցության հապավումը ճիշտ նույնն է, ինչ FARC հապավումը^[4]։

Կառուցվածք

1987 թվականին ստեղծվել է պարտիզանական շարժման համակարգող Սիմոն Բոլիվարի կոմիտեն, որը միավորում է Կոլումբիայի բոլոր ձախակողմյան պարտիզանական ուժերը ինքնավարության պայմաններում։ Այս մարմինը համակարգում է Կոլումբիայի բոլոր ձախակողմյան ընդհատակյա ուժերի գործունեությունը։

Հրամանատարության մակարդակի պարտիզանների ազգային կոնֆերանսը 7 հրամանատարներից ընտրում է Գլխավոր շտաբի պետին և քարտուղարությանը։ Այս համաժողովը բաղկացած է բոլոր ճակատների հրամանատարների պատվիրակներից։ Քարտուղարությունը որոշում է կազմակերպության քաղաքական և ռազմական պլանավորումը։

Մի խումբ ճակատների շտաբի պետերը զեկուցում են Գլխավոր շտաբի պետին (խումբը ներառում է առնվազն 5 ճակատ)։ Ավելի ցածր մակարդակում հրամանատարում է ճակատի շտաբի պետը (առնվազն մեկ շարասյուն)։ Սյունը ներառում է 2 կազմավորում, այսինքն՝ 16 դասակ։ Կազմավորման կազմում ընդգրկված են չորս պարտիզանական ջոկատներ, որոնցից յուրաքանչյուրում ընդգրկված է 12 հոգանոց 2 դասակ։

Այժմ կազմակերպությունն ունի 45-75 ճակատ եւ 5-17 հազար մարդ։ Այժմ FARC-ը վերահսկում է երկրի 5 դեպարտամենտ, որտեղ Կոլումբիայի կառավարության հետ համաձայնությամբ քաղաքական իշխանությունը փոխանցվել է նրանց։ FARC-ն ունի օժանդակ թեւ՝ օգնական գործակալների ժողովրդական միլիցիան և բոլիվարական միլիցիան՝ որպես կիսառազմական թեւ։ Ինքը՝ Կոլումբիայի կոմունիստական ​​կուսակցությունը, կառուցված է ռազմահիերարխիկ սկզբունքով, երբ FARC-ի յուրաքանչյուր ստորաբաժանում ոչ թե ներսում, այլ իր դրսում ունի պարտիզանական բազայի պահեստային ընդհատակյա խուց։

Կոլումբիայի ազգային բանակ	Կոլումբիայի հեղափոխական զինված ուժեր
Զինվոր	Պարտիզան
Կրտսեր կապրալ	Վաշտի պետի տեղակալ
Ավագ կապրալ	Դասակի հրամանատար
Կրտսեր սերժանտ	Պարտիզանական ջոկատի հրամանատարի տեղակալ
Ավագ սերժանտ	Պարտիզանական ջոկատի հրամանատար
Սերժանտ-մայոր	Զորամասի հրամանատարի տեղակալ
Կրտսեր լեյտենանտ	Զորամասի հրամանատար
Լեյտենանտ	Կալոնի հրամանատարի տեղակալ
Կապիտան	Կալոնի հրամանատար
Մայոր	Ճակատի հրամանատարի տեղակալ
Փոխգնդապետ	Ճակատի հրամանատար
Գնդապետ	Ճակատների խմբի հրամանատարի տեղակալ
Բրիգադային գեներալ	Ճակատների խմբի հրամանատար
Գեներալ-մայոր	Գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ
Բանակի գեներալ	Գլխավոր շտաբի պետ (հրամանատար)

FARC լրատվամիջոց

FARC-ի խոսափողը երկար տարիներ եղել է «Voz de la Resistencia» («Դիմադրության ձայնը») ռադիոկայանը, որը տեղակայված է Կոլումբիայի FARC-ի կողմից վերահսկվող շրջանների ջունգլիներում։ Voz de la Resistencia-ն իր գագաթնակետին հասավ 2000-ականների սկզբին, երբ կայանը կարողացավ ստեղծել FM և միջին ալիքների հաղորդիչների ցանց Կոլումբիայում։ FARC ռադիոհեռարձակումները կարճ ալիքներով ստացվել են նաև Եվրոպայում։ Կայանը հաջողությամբ հեռարձակում էր երաժշտական ​​հաղորդումներ Կոլումբիայում, ուներ ձայնագրման բաժին և թողարկում երաժշտական ​​ձայնասկավառակներ։ Նրա հիմնական գործունեությունը գաղափարական կրթությունն է և իշխանության սուր քննադատությունը։ 2010 թվականին Կոլումբիայի իշխանություններին հաջողվեց ժամանակավորապես խափանել ռադիոկայանի աշխատանքը, սակայն կայանը հետագայում շարունակեց իր հեռարձակումները։ 2011 թվականի նոյեմբերի 19-ին կոլումբիացի զինվորականներն ընդհատեցին ռադիոկայանի հեռարձակումները։ Մետա նահանգի ապստամբների ճամբարում իրականացված գործողության ընթացքում զինվորականները հայտնաբերել և առգրավել են խոսափողներ, համակարգիչներ, ուժեղացուցիչներ և կայանի հեռարձակման համար օգտագործվող գեներատոր։ Նշվում է, որ հեռարձակման սարքավորումները թաքցվել և պաշտպանվել են ականապատ ցանկապատով, որը բաղկացած է 60 միավոր պայթուցիկից։ Ընդհանուր առմամբ ռադիոկայանը գոյություն է ունեցել մոտ 15 տարի^[35]։

Գրականություն

• FARC-EP. Революционная Колумбия. История партизанского движения. М.: Гилея, 2003. — (Час «Ч». Современная мировая антибуржуазная мысль). ISBN 5-87987-027-8
• Артуро Алапе. «Жизни Педро Антонио Марина (Мануэля Маруланды Велеса, „Снайпера“)» Արխիվացված 2024-03-17 Wayback Machine. Перевод А. М. Майског

Ծանոթագրություններ

1. Хроника 39 лет борьбы Արխիվացված 2009-06-29 Wayback Machine (չաշխատող հղում — պատմություն)
2. Новое имя для FARC Արխիվացված 2017-09-02 Wayback Machine EL PAIS, 1 сентября 2017
3. FARC создала новую партию, сохранив старое название Արխիվացված 2022-03-03 Wayback Machine DW.com, 1 сентября 2017
4. «Колумбийские повстанцы официально зарегистрировали партию». 2017 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 21-ին.
5. «Почему колумбийские повстанцы вновь взялись за оружие / Я так вижу / Независимая газета». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 31-ին.
6. «Combat on the Venezuela-Colombia Border: What We Know | Caracas Chronicles». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 31-ին.
7. «Источник». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 31-ին.
8. «Наркотрафик от либерализма к коммунизму и обратно». В Кризис.ру. 2012 թ․ մարտի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 23-ին.
9. Lenta.ru: «Мир: Политика: Мир, дружба? Жвачка» Արխիվացված 2013-09-07 Wayback Machine. 04.09.2013
10. Thomas Cook. The Financial Arm of the FARC: A Threat Finance Perspective Արխիվացված 2014-04-20 Wayback Machine (Ստուգված է 20 Հոկտեմբերի 2011)
11. Matthew Bristow. Among the FARC’s True Believers Արխիվացված 2011-12-27 Wayback Machine (Ստուգված է 20 Հոկտեմբերի 2011)
12. Денис Закиянов (2016 թ․ հունիսի 23). «Колумбия заканчивает полувековую войну с «наркопартизанами» FARC». Forbes.net.ua. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 23-ին.
13. Радикальные новости
14. «Революционные вооруженные силы Колумбии: почти параллельное правительство». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 8-ին.
15. Las Farc secuestraron a 326 personas entre 2000 y 2008 Արխիվացված 2009-03-17 Wayback Machine(իսպ.) (չաշխատող հղում — պատմություն)
16. Lenta.ru: «Мир: Фидель Кастро призвал РВСК освободить заложников» Արխիվացված 2014-07-14 Wayback Machine. 07-07-2008
17. «Военно-промышленное обозрение «Арсенал». Колумбия: партизаны не сдаются». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 13-ին.
18. Lenta.ru: «Мир: „Революционные вооруженные силы Колумбии“ выбрали нового лидера» Արխիվացված 2011-11-16 Wayback Machine. 16.11.2011
19. «Лидер ФАРК сдалась властям Колумбии». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 19-ին.
20. «Похищенный губернатор колумбийской провинции найден мертвым — РИА Новости, 23.12.2009». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 30-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 60 (օգնություն)
21. Murphy, Helen; Acosta, Luis James (2012 թ․ օգոստոսի 27). «Colombian government seeking peace with FARC rebels». Reuters. Yahoo News. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
22. «Colombia agrees to hold peace talks with Farc rebels» (անգլերեն). BBC. 2012 թ․ օգոստոսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 30-ին.
23. «Colombia, FARC say will aim for comprehensive peace deal | Reuters». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
24. «Colombia and Rebels Agree on Drug Fight| The New York Times». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
25. «Lenta.ru: Мир: Общество: Жертвами партизанских войн в Колумбии признали 220 тысяч человек». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
26. Anne-Marie Garcia & Joshua Goodman (2015 թ․ սեպտեմբերի 24). «Colombia's president, rebels announce breakthrough in talks» (անգլերեն). Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 23-ին.
27. «Historic peace deal signed between Colombian government and FARC rebels». Euronews (անգլերեն). 2016 թ․ հունիսի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 23-ին.
28. «Власти Колумбии согласовали с повстанцами условия окончательного прекращения огня». LB.ua. 2016 թ․ հունիսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 23-ին.
29. «Президент Колумбии и лидер бывших повстанцев подписали соглашение о мире: Политика: Мир: Lenta.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
30. «Colombia referendum: Voters reject Farc peace deal — BBC News». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 51 (օգնություն)
31. «Граждане Колумбии отвергли мирное соглашение с повстанцами: Политика: Мир: Lenta.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
32. «Лауреатом Нобелевской премии мира стал президент Колумбии: Общество: Мир: Lenta.ru>». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
33. «Лидер колумбийских повстанцев поздравил президента страны с Нобелевской премией: Политика: Мир: Lenta.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
34. Желтов М. В. (2016 թ․ դեկտեմբերի 11). «Референдум в Колумбии: народ против «худого мира» или «не забудем, не простим!»». ИнтерИзбирком. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
35. «Lenta.ru: Медиа: Колумбийская армия прервала вещание радиостанции FARC». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.

Արտաքին հղումներ

• Военно-промышленное обозрение «Арсенал». Колумбия: партизаны не сдаются
• Подробнее о радио ФАРК: «Компаньеро» из радио FARC, или «Voz de la Resistencia» на Портале о странах, рус.(текст, аудио)
• Как ФАРК взрывал Давидовича Արխիվացված 2017-11-23 Wayback Machine