From Wikipedia, the free encyclopedia
Կենսաթոշակային հիմնադրամ կամ Կենսաթոշակային ֆոնդ (անգլ.՝ Pension fund), հիմնադրամ, որը նախատեսված է ըստ տարիքի կամ հաշմանդամության թոշակների վճարման համար։ Կենսաթոշակային հիմնադրամները ստորաբաժանվում են պետական և ոչ պետական տեսակների՝ կախված կառավարող ընկերությունից։ Ֆոնդի մասնակիցները իրենց միջոցները տրամադրում են ֆոնդի կառավարչին, որը դրանք կառավարում է որպես մեկ միասնական պորտֆել՝ ներդնելով տարբեր ֆինանսական գործիքներում՝ ապահովելով շահույթ մասնակիցների համար։
Կենսաթոշակային ֆոնդը իրավաբանական անձ չէ. այն որոշակի կանոններով կառավարվող ներդրումային սխեմա է, ֆոնդի մասնակիցների կողմից կատարվող կուտակային հատկացումների, դրանց հաշվին ձեռք բերված ակտիվների և կառավարման արդյունքում ստացված եկամուտների ամբողջություն։
Ոչ պետական կենսաթոշակային հիմնադրամները սկզբնապես առաջացել են անգլո-ամերիկյան կենսաթոշակային համակարգով երկրներում (Անգլիա, ԱՄՆ, Կանադա), սակայն 20-րդ դարի վերջում նրանք լայն տարածում ստացան նաև այլ երկրներում, այդ թվում եվրոպական։ Արևմտյան Եվրոպայում ավանդաբար գերակշռում է կենսաթոշակային ապահովումը ապահովագրական ընկերությունների միջոցով[1]։
Կենսաթոշակային հիմնադրամները հանդիսանում են հրապարակային և մասնավոր ընկերությունների կարևորագույն բաժնետերեր։ Նրանք հատկապես կարևոր են արժեթղթերի շուկաների համար, որտեղ գերակշռում են խոշոր ինստիտուցիոնալ ներդրողները։ Խոշորագույն 300 կենսաթոշակային հիմնադրամները ընդհանուր առմամբ տնօրինում են 6 տրիլիոն ԱՄՆ դոլարի ակտիվներ[2]։ 2008 թվականին The Economistը հաղորդեց, որ Morgan Stanleyն գնահատում է կենսաթոշակային հիմնադրամներին պատկանող ակտիվների արժեքը 20 տրիլիոն ԱՄՆ դոլար, ինչը դարձնում է նրանց խոշորագույն ներդրողներ՝ փոխադարձ ներդրումային հիմնադրամների, ապահովագրական ընկերությունների, ոսկու արժութային պաշարների, սուվերեն հիմնադրամների, հեջ ֆոնդերի և մասնավոր ներդրումային հիմնադրամների համեմատությամբ[3]։ Աշխարհում խոշորագույն կենսաթոշակային հիմնադրամն է ճապոնական Government Pension Investment Fund (GPIF)-ը, որի ակտիվները, չնայած 2010 թվականի 0,25% կորուստներին, հասնում են մինչև 1,5 տրիլիոն ԱՄՆ դոլար[4]։
|
Կենսաթոշակային ամեն ֆոնդ ունի իր կանոնները, որ սահմանվում են ֆոնդի կառավարչի կողմից, բայց ուժի մեջ են մտնում միայն Կենտրոնական բանկի կողմից գրանցվելուց հետո։
Ֆոնդի կանոնները սահմանում են հետևյալը՝
Հայաստանում 2014 թվականի հունվարի 1-ից գործում է բազմաստիճան կենսաթոշակային համակարգ, որն ներառում է երկու բաղադրիչ՝
Կուտակային կենսաթոշակային բաղադրիչը իր հերթին կազմված է պարտադիր և կամավոր մասերից։ Պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային բաղադրիչի կազմում Հայաստանում գործում են երկու ոչ պետական կենսաթոշակային հիմնադրամների կառավարիչ կազմակերպություններ.
Նրանցից յուրաքանչյուրն առաջարկում է 3 տեսակի կենսաթոշակային ֆոնդ, որոնցից կարող է ընտրել ՀՀ քաղաքացին՝ իր կենսաթոշակը կուտակելու նպատակով։ Կենսաթոշակային բարեփոխումների մասին բնակչությանը իրազեկելու նպատակով ստեղծված է Հայաստանի միասնական սոցիալական պորտալ կայքը[7], որի միջոցով քաղաքացիները կարող են նաև կառավարել իրենց կուտակային կենսաթոշակային հաշիվները։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.