Կանաչ թալա

Կանաչ թալա, գյուղ Արցախի Հանրապետության Շուշիի շրջանում։ Եղցահող, Տասը Վերստ գյուղերի հետ միասին կազմում է Եղցահող համայնքը^[2]։

Գյուղ
Կանաչ թալա
ադրբ.՝ Göytala
Երկիր	Արցախ
Շրջան	Շուշի
Համայնք	Եղցահող (համայնք, Շուշիի շրջան) | Եղցահող համայնք
Այլ անվանումներ	Գոյթալա
ԲԾՄ	1314 մետր
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	[1] մարդ (2005)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	կանաչթալեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Կանաչ թալա (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)
Կանաչ թալա Վիքիպահեստում

Անուն

Գյուղի հայկական անվանումը Կանաչ թալա է, «թալա» նշանակում է բացատ։ Գյուղի ադրբեջանկան անունը Գոյթալա է։

Աշխարհագրություն

Գյուղը գտնվում է ԱՀ արևմտյան հատվածում՝ Շուշիի շրջանում՝ նախկին Բերդաձոր գավառում։ Այն տեղակայված է Ղարաբաղի լեռնաշղթայի արևելյան լեռնաճյուղերի լանջերի հարթավայրային մասում, Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղու աջակողմյան հատվածում, Ստեփանակերտ քաղաքից 39 կմ, Շուշի քաղաքից 23 կմ դեպի հարավ-արևմուտք։

Պատմություն

Գյուղը, ըստ պատմագիրների, ունի մինչև հեթանոսական ժամանակները հասնող բազմադարյա պատմություն։ Դրա մասին վկայում է Դաշտահող հանդամասում հայտնաբերված Ք․ա․ 2-1-ին դամբարանաբլուրը, Ք․ա․ 2-1-ին հազարամյակների կիկլոպյան ամրոցի մնացորդները^[3]։ Մասնակի պեղումների և գյուղատնտեսական աշխատանքների ընթացքում հայտաբերվել են կենցաղային իրեր, զարդեր, որոնց մի մասը պահպանվում է Արցախի պետական պատմաերկրագիտական թանգարանում։

Գյուղն Արցախյան ազատամարտին (1988-1994)

Տեղակայված լինելով կարևոր ռազմավարական կետում՝ Բերդաձորի ենթաշրջան ներխուժած ցեղերն ամեն կերպ փորձել են վերացնել այդ հայկական բնակավայրը։ Եվ ի վերջո այդ գործը 20-րդ դարի 1970-ական թվականներին իր ավարտին հասցրեցին Խորհրդային Ադրբեջանի ղեկավարները։ Նրանք Լաչինի շրջանի քրդերի և ադրբեջանցիների մի քանի տասնյակ ընտանիքներ տեղափոխեցին Կանաչ թալա և բռնազավթեցին հայերի տներն ու այգիները^[4]։

Կանաչ թալա գյուղում 1988-1989 թվականներին կազմավորվել է ինքնապաշտպանական ջոկատ, որն սկզբում առանձին, այնուհետև Արցախի ՊԲ ստորաբաժանումների կազմում մասնակցել է Շուշիի և Արցախի այլ շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին^[4]։

Գյուղի ազատագրվելուց հետո Կանաչ թալայի նախկին բնակիչներից վերադարձել են հայրենի գյուղ և փորձում են շենացնել իրենց պապերի օջախները։

Կանաչ թալայի բնակիչները մասնակցել են Հայրենական մեծ պատերազմին։ Նրանց մի մասը ռազմաճակատի տարբեր հատվածներում զոհվել են^[4]։

Գյուղում հայտնի են Քափունց տոհմի ներկայացուցիչները։

1992 թվականի մայիսի 17-ին հայկական զինված ուժերը, ոչնչացնելով Լիսագորում տեղակայված թշնամու ռազմական հենակետերը, ազատագրեցին նաև Կանաչ թալան^[4]։

Պատմամշակութային կառույցներ

Կանաչ թալայում են Օշափի քար կամուրջը (XIII դ.), Եղծահողի եկեղեցին (XII դ.), Խերխան և Ենգիբար տեղամասերում գտնվող խաչքարերը (XII–XIII դդ.)։ արտերին։

Բնակչություն

Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը^[5].

Տարի	2008	2009	2010
Բնակիչ	15	16	12

Տնտեսություն

Կոլտնտեսությունն զբաղվում էր անասնաբուծությամբ, հացահատիկային կուլտուրաների մշակությամբ։

Կրթություն

Ուներ ութամյա դպրոց, գրադարան։

Ծանոթագրություններ

1. «2005 թվականի Արցախի Հանրապետության մարդահաշիվ» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
2. Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։
3. Մանուկյան, Մարտին (2020). Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղ) Հանրապետության շրջանները, գյուղերը, քաղաքները. Երևան: ԱՍՈՂԻԿ. էջ 497.
4. Բալայան, Վահրամ (2020). ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ. Երևան: Զանգակ. էջեր 564–566.
5. «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների». Վերցված է 2021 Մայիսի 1-ին.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 135)։