Կատիշներ, հունարեն արտասանությամբ՝ կադուսիներ (հին հունարեն՝ Καδούσιοι), հնագույն իրանական ցեղ։ Ապրել են Կասպից ծովի հարավ-արևմուտքում գտնվող լեռներում՝ Ատրպատականի սահմանին, Գեղայքում և հայոց Փայտակարան նահանգից և Մարդպետական իշխանությունից հարավ (ժամանակակից Իրանական Ադրբեջանի և Գիլանի շրջանում).[1]
Միքայել Մորոնին հավաքել է կադուսացիների մասին հետևյալ տեղեկությունները. թշնամանք արաբների հետ, Կավադի (Քուբադի) օրոք նրանք հարձակվեցին Նիսիբիա քաղաքի վրա, իսկ 578-ին Սասանյանների բանակում կային քադիշայ–քրիստոնյաներ[2]։
Կադուսիները իրանական քոչվոր ցեղեր էին լեռնային երկրում, որը գտնվում է հյուսիսային Մեդիա և Կասպից ծովի հարավային ափերի միջև։ Քանի որ դրանք հիշատակված չեն ոչ մի հին պարսկական աղբյուրում, մենք չենք կարող որևէ հայտարարություն անել նրանց անվան ծագման մասին կամ նույնիսկ ասել, թե որ սատրապին են պատկանում։ Քսենոփոնը նրանց Մեդիայի և Հայաստանի հետ միասին վերագրում է Թանաոքսարի կալվածքներին։ Մյուս կողմից, Քլինկոտը կարծում է, որ անեկդոտային ապացույցները վկայում են այն մասին, որ կադուսացիները, որպես կիսաինքնավար ժողովուրդներ, փաստացի կառավարվում էին երկու թագավորների կողմից, և որ նրանց ղեկավարում էին Հայաստանի սատրապները, ի թիվս այլ Տիրիբազների։ Հունական և լատիներեն աղբյուրներում նրանք նկարագրված են որպես պատերազմող ժողովուրդ, որը, ինչպես ասում են, գյուղատնտեսություն չունի։ Բացի այդ, ըստ Ստրաբոնի, նրանք հիանալի նիզականետներ և հետևակայիններ էին։ Ստրաբոնի այս գրառումը կադուսացիների կռվի ոճի մասին համահունչ է Քսենոփոնի նկարագրությանը։ Ակնհայտ է, որ կադուսիները հաճախ չէին շփվում Աքեմենյան կենտրոնական իշխանության հետ։ Մենք գիտենք Դարեհ II-ի արշավանքի մասին հյուսիսային այս ցեղերի դեմ իր թագավորության վերջում, հավանաբար մոտ 405 թվականին։ Այս արշավը կարող էր հաջողված լինել, եթե Պլուտարքոսը նրանց կռվեր թագավորի կողմից Կունաքսում։ Ինքը՝ Արտաշես II-ը, թվում է, թե մոտ 385/84 թվականներին կադուսացիների դեմ արշավ է ղեկավարել, որն ավարտվել է գրեթե աղետով։ Միայն Արտաշես III Օխը, ըստ երևույթին, որոշակի հաջողությունների հասավ ցեղերի այս խմբի դեմ պայքարում միանալուց անմիջապես հետո; Ամեն դեպքում, կադուսիները ներկա են Գավգամելայի ճակատամարտին պարսկական կողմում։ Պարթեւների արշավանքի ժամանակ նույնիսկ Մարկոս Անտոնին ստիպված էր ծանր կռվել կադուսացիների հետ[3]։
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
