Խուան Կառլոս I Բուրբոն

Նորին մեծություն Խուան Կառլոս I դե Բուրբոն (իսպ.՝ Juan Carlos I de Borbón y Borbón-Dos Sicilias, հունվարի 5, 1938(1938-01-05)^{[1][2][3][…]}, Հռոմ, Իտալիա^[1]), Իսպանիայի միապետ 1975 թվականի նոյեմբերի 22-ից, Իսպանիայի նախկին ղեկավարը և զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարը մինչև 2014 թվականի հունիսի 18-ը, հրաժարական տվեց հօգուտ որդու՝ Ֆիլիպ VI-ի, գեներալ-կապիտան (1975)։

Խուան Կառլոս I Բուրբոն իսպ.՝ Juan Carlos Alfonso Victor María de Borbón y Borbón Dos Sicilias
Ծնվել է	հունվարի 5, 1938(1938-01-05)[1][2][3][…] (86 տարեկան)
Ծննդավայր	Հռոմ, Իտալիա[1]
Քաղաքացիություն	Իսպանիա
Կրոն	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Կրթություն	Սուրբ Իսիդորի ինստիտուտ և Villa St. Jean International School?
Մասնագիտություն	միապետ և ազնվական
Ամուսին	Իսպանիայի թագուհի Սոֆյա
Ծնողներ	հայր՝ Բարսելոնի կոմս Խուան[4], մայր՝ Մարիա դե լաս Մերսեդես Բուրբոն-Սիցիլիացի[4]
Զբաղեցրած պաշտոններ	Prince of Spain?, king emeritus of Spain?, Իսպանիայի թագավոր և Head of State of Spain?
Պարգևներ և մրցանակներ	[5] [6] [7] [8] [8] [8] [8] [8] [8] [9] [10] [11] Ֆելիքս Ուֆուե-Բուանիի խաղաղության մրցանակ Չորս ազատությունների մրցանակ - ազատության մեդալ Նանսենի մրցանակ Սիմոն Բոլիվարի միջազգային մրցանակ Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր Բոլոնիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Օքսֆորդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Երուսաղեմի հրեական համալսարանի պատվավոր դոկտոր Բրազիլիայի համալսարանի պատվավոր դոկտորի կոչում [12] Gold medal of the Spanish National Research Council? Հանդուրժողականության եվրոպական մեդալ [13] Փարիզի Սորբոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր [14] Ստրասբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր [15] և
Անդամություն	Բարոյական և քաղաքական գիտությունների ակադեմիա և Հռոմեական ակումբ
Երեխաներ	Լուգոյի հերցոգուհի Ելենա[4], Պալմա դե Մալորկայի հերցոգուհի Քրիստինա[4] և Աստուրայի արքայազն Ֆելիպե VI[4]
Ստորագրություն
Juan Carlos I of Spain Վիքիպահեստում

Իսպանացի դիկտատոր, գեներալիսիմուս Ֆրանցիսկո Ֆրանկոն 1939 թվականին հաջողված ապստամբության արդյունքում Իսպանիայի երկրորդ կարճատև հանրապետությունից իր ձեռքը վերցրեց Իսպանիայի կառավարումը^[16]՝ որպես «Իսպանիայի թագավոր»։ 1969 թվականին նա Ալֆոնսո XIII-ի թոռ արքայազն Խուան Կառլոսին ընտրեց որպես պետության հաջորդ ղեկավար, ով կշարունակեր Ֆրանկոյի ավտորիտար ռեժիմը։ Խուան Կառլոսը գահ բարձրացավ 1975 թվականի նոյեմբերի 22-ին՝ Ֆրանկոյի մահից 2 օր անց, ով 1931 թվականից դարձավ առաջին միապետը։ Հայրը գահից չհրաժարվեց հօգուտ որդու մինչև 1977 թվականը։ Շուտով գահ բարձրանալուց հետո Խուան Կառլոսը բարեփոխումներ իրականացրեց ֆրանկոյական ռեժիմը տապալելու նպատակով․ սրանով Իսպանիայում սկսեց ժողովրդավարությունը։ Սա հանգեցրեց 1978 թվականին Սահմանադրության հաստատմանը, որը սահմանեց սահմանադրական միապետություն։ 1981 թվականին Խուան Կառլոսը հաջողությամբ դիմադրեց, երբ զինվորականները փորձեցին պետական հեղաշրջում անել և վերականգնել ֆրանկոյական ռեժիմը։

Իր կառավարման ժամանակ Խուան Կառլոսը նաև Իբերո-ամերիկյան պետությունների կազմակերպության նախագահն էր և ներկայացնում էր ավելի քան 700 մլն մարդու՝ Իսպանիայից, Պորտուգալիայից և Ամերիկայի նախկին գաղութներից։ 2008 թվականին նա համարվել է Իբերո-Ամերիկայի ամենաճանաչված ղեկավարը^[17]։

1962 թվականին Խուան Կառլոսն ամուսնացավ Հունաստանի և Դանիայի արքայադուստր Սոֆիայի հետ և ունեցավ 3 երեխա։ Խուան Կառլոսը և Սոֆիան մինչ այժմ պահպանում են իրենց տիտղոսները^[18]։

Վաղ կյանք

Խուան Կառլոսը ծնվել է Բարսելոնայի կոմս Խուանի և արքայադուստր Մարիա դե լաս Մերսեդես Բուրբոն Սիցիլիացու ընտանիքում Հռոմ քաղաքում, որտեղ իր պապը՝ Ալֆոնսո XIII-ը և իսպանական թագավորական ընտանիքի այլ անդամներ 1931 թվականին Իսպանական երկրորդ հանրապետության հաստատումից հետո արտաքսվել էին երկրից։ Մկրտվել է և ստացել Խուան Կառլոս Ալֆոնսո Վիկտոր Մարիա դե Բուրբոն ի Բորբոն դոս Սիսիլիաս անունը։ Հոր և մայրական պապի պատվին ստացել է Խուան Կառլոս անունը։

Կյանքի վաղ շրջանն անցել է հոր և գեներալ Ֆրանկոյի քաղաքական «հոգսերի» ներքո։ Այն բանից հետո, երբ հայրը համոզեց Ֆրանկոյին թույլ տալ որդուն կրթություն ստանալ Իսպանիայում, Խուան Կառլոսը 1948 թվականին տեղափոխվեց Իսպանիա^[19]։ Սան Սեբաստիանում սկսեց հաճախել դասերի, որը 1954 թվականին ավարտելուց հետո ընդունվեց Մադրիդի Սան Իսիդրոյի ինստիտուտ։ Այնուհետև զորակոչվեց բանակ՝ 1955-1957 թվականներին ծառայելով Սարագոսայի ռազմական ակադեմիայում։

Խուան Կառլոսն ունի 2 քույր՝ Ինֆանտա Պիլարը՝ Բադախոսի դքսուհին (ծնված՝ 1936) և Ինֆանտա Մարգարիտան՝ Սորիայի դքսուհին (ծնված՝ 1939)։ Ունի նաև կրտսեր եղբայր՝ Ալֆոնսոն։

Ծանոթագրություններ

1. Хуан Карлос I // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
2. Encyclopædia Britannica
3. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
4. Lundy D. R. The Peerage
5. https://archiv.prezident.sk/schuster/index24b1.html?372 (словацк.)
6. Matikkala A. Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat (фин.) — Helsinki: Edita, 2017. — P. 498. — ISBN 978-951-37-7005-1
7. http://kongehuset.dk/modtagere-af-danske-dekorationer
8. http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=154
9. https://www.joradp.dz/JO2000/2002/065/AP9.pdf
10. https://jis.gov.jm/information/awards/order-of-excellence-oe/
11. Der Karlspreisträger 1982 Seine Majestät König Juan Carlos I. von Spanien (գերմ.)
12. https://www.boe.es/boe/dias/1971/02/20/pdfs/A02852-02852.pdf
13. https://api.parliament.uk/historic-hansard/written-answers/1989/mar/14/british-honours-and-orders-of-chivalry
14. Le Monde (ֆր.) / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 1985. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
15. https://doc.rero.ch/record/107817?ln=fr
16. "Those Apprentice Kings and Queens Who May – One Day – Ascend a Throne," New York Times. 14 November 1971.
17. «Juan Carlos most popular leader in Ibero-America (Spanish)». Elmundo.es. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 2-ին.
18. Govan, Fiona (2014 թ․ հունիսի 13). «Spain will have two kings and two queens». The Daily Telegraph. London. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 14-ին.
19. «BBC News – Profile: Spain's Juan Carlos». Bbc.co.uk. 2014 թ․ հունիսի 2. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 10-ին.

Արտաքին հղումներ

• Իսպանիայի արքայական ընտանիքի պաշտոնական կայք (իսպ.)
• Խուան Կառլոս I տոհմածառ Արխիվացված 2009-04-20 Wayback Machine
• Խուան Կառլոս I-ը հրաժարվում է գահից (հունիսի 2, 2014) (իսպ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խուան Կառլոս I Բուրբոն» հոդվածին։