Լունար օրբիտեր (ծրագիր)

«Լունար օրբիտեր» ծրագիր (անգլ.՝ Lunar Orbiter), ամերիկյան ավտոմատ լուսնի ուղեծրակայանների սերիայի, ինչպես նաև դրանց մշակման ու թռիչքների ծրագրի անվանում։ Արձակված արբանյակներից առաջին երեքի հիմնական խնդիրը Լուսնի վրա «Ապոլոն» տիեզերանավերի իջեցվող սարքերի^[1], ինչպես նաև Սերվեյոր կայանների համար վայրէջքի տեղամասեր ընտրելն էր (ընտրվել է 8 տեղամաս)։ Մյուս երկու արբանյակներով ստացվել են վայրէջքի համար թույլատրելի տեղամասերի, Լուսնի տեսանելի կողմի գիտական տեսակետից առավել հետաքրքրություն ներկայացնող շրջանների, ինչպես նաե չերեվացող կողմի մի շարք շրջանների (բեեռային շրջաններ) լրացուցիչ լուսանկարներ։

ՆԱՍԱ-ի Լունար օրբիտեր կայանը

Լունար օրբիտերի սխեմատիկ կառուցվածքը

Լունար օրբիտերի լուսախցիկը

Լունար օրբիտերից ստացված լուսանկարը (վերևում), և նույն լուսանկարը մշակումից հետո (ներքևում)

«Լունար օրբիտեր» ծրագրով աշխատանքները սկսվել են 1964 թվականի հունիսից և ավարտվել 1968-ի հունվարին։ Կայանները արձակվել են Ատլաս Աջենա կրող հրթիռով։

Կառուցվածք

Լունար օրբիտեր կայանի հիմնական բլոկը ուներ հատած կոնի տեսք, 1,65 մ բարձրությամբ և 1,5 մ տրամագծով հիմքում։ Տիեզերանավը կազմված էր երեք տախտակամածներից։ Նավի ստորին տախտակամածերին տեղադրված էին հետևյալ սարքավորումները՝ մարտկոց, տվյալների հաղորդման մոդուլ, թռիչքի կառավարման համակարգիչ, իներցիալ նավիգացիոն համակարգ, աստղերին հետևող մոդուլ, մուլտիպլեքսային կոդավորիչ, և լուսանկարչական համակարգ։ Հիմնական բլոկի կոնաձև հիմքի ամեն կողմին ամրացված էին չորս արևային մարտկոցներ որոնց բացված դիրքի դեպքում կայանը ուներ 3,72 մ լայնություն։ Կայանի հիմքին միացված էին նաև երկու անտենաներ 1,32 մ և 2,08 մ ձողերի վրա։

Սարքավորումների տախտակամածի վեր միջին տախտակամածում տեղադրված էին՝ արագության վերահսկման շարժիչը, վառելանյութի տարողությունները, արևային տվիչները և միկրոասուպների տվիչները։ Երրորդ տախտակամածի վրա տեղադրված էր ջերմային վահանը, որը պաշտպանում էր կայանը շարժիչի այրման արդյունքում առաջացած արտանետումներից։

Առաքելություններ

Ծրագրի շրջանակներում պատրաստվել է ընդամենը 3 փորձնական (երկրային փորձարկումների համար) և 1964—1967 թվականներին արձակվել է 5 Լունար օրբիտեր կայաններ։

Լունար օրբիտեր կայանը	Արձակման ամսաթիվ	Լուսանկարել է Լուսինը	Բախում Լուսնին	Նպատակ
Լունար օրբիտեր 1	10 օգոստոսի, 1966	18-29 օգոստոսի, 1966	29 օգոստոսի, 1966	Լուսանկարել է Լուսինը
Լունար օրբիտեր 2	6 նոյեմբերի, 1966	18-25 նոյեմբերի, 1966	11 հոկտեմբերի, 1967	Լուսանկարել է Լուսինը
Լունար օրբիտեր 3	5 փետրվարի, 1967	15-23 փետրվարի, 1967	9 հոկտեմբերի, 1967	Ապոլոնի վայրէջքի վայրի որոնում
Լունար օրբիտեր 4	4 մայիսի, 1967	11-26 մայիսի, 1967	31 հոկտեմբերի, 1967	Լուսնի քարտեզագրում
Լունար օրբիտեր 5	1 օգոստոսի, 1967	6-18 օգոստոսի, 1967	31 հունվարի, 1968	Լուսնի քարտեզագրում և լուսանկարում

Տես նաև

• Լունա ծրագիր
• Սերվեյոր ծրագիր
• Ռեյնջեր ծրագիր

Ծանոթագրություններ

1. Bowker, David E. and J. Kenrick Hughes, Lunar Orbiter Photographic Atlas of the Moon , NASA SP-206 (1971).

Արտաքին հղումներ

• B.K. Byers, 1977, DESTINATION MOON: A history of the Lunar Orbiter Program (PDF), NASA TM X-3487
• DESTINATION MOON: A history of the Lunar Orbiter Program (PDF) 1977, NASA TM X-3487
• DESTINATION MOON: A history of the Lunar Orbiter Program (HTML) Արխիվացված 2020-04-11 Wayback Machine
• T.P. Hansen, 1970 Guide to Lunar Orbiter Photographs (PDF), NASA SP-242
• Guide to Lunar Orbiter Photographs (PDF) 1970, NASA SP-242
• Lunar Orbiter to the Moon National Space Science Data Center (NSSDC)
• Astronautix on Lunar Orbiter
• Exploring the Moon: Lunar Orbiter Program Lunar and Planetary Institute
• Digital Lunar Orbiter Photographic Atlas of the Moon Lunar and Planetary Institute
• Lunar Orbiter Photo Gallery Over 2,600 high- and moderate-resolution photographs
• Lunar Orbiter Digitization Project Արխիվացված 2017-11-23 Wayback Machine USGS Astrogeology Science Center
• Lunar Orbiter Digitized Film Project USGS Astrogeology Science Center, NASA Planetary Data System Archive
• Lunar Orbiter Image Recovery Project (LOIRP) Overview
• Lunar Orbiter Image Recovery Project (LOIRP) Online Data Volumes, the highest quality version of the Lunar Orbiter data, hosted at the Planetary Data System's servers
• Gg-eWp-auoU Close Up of the Moon: A Look at Lunar Orbiter ՅուԹյուբում NASA Documentary from 1967.
• Donald D. Viele Lunar Orbiter Collection at The Museum of Flight Digital Collections
• Willard P. Williams Lunar Orbiter Photograph Collection at The Museum of Flight Digital Collections

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լունար օրբիտեր (ծրագիր)» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 685)։