Էվա Պերոն

Մարիա Էվա Դուարտե դե Պերոն (իսպ.՝ María Eva Duarte de Perón, մայիսի 7, 1919(1919-05-07)^{[1][2][3][…]}, Junín, Բուենոս Այրես, Արգենտինա^[2] - հուլիսի 26, 1952(1952-07-26)^{[1][2][3][…]}, Բուենոս Այրես, Արգենտինա^[2]), Արգենտինայի նախագահ Խուան Պերոնի (1895–1974) կինը և Արգենտինայի առաջին տիկինը 1946 թվականից մինչև իր մահ՝ 1952 թվական։ Նրան հաճախ անվանում են Էվա Պերոն կամ Էվիտա։

Էվա Պերոն María Eva Duarte de Perón
Կուսակցություն՝	Female Peronist Party?
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ, թատրոնի դերասանուհի, կինոդերասանուհի, արհմիութենական գործիչ, կանանց իրավունքների պաշտպան և սուֆրաժիստ
Դավանանք	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Ծննդյան օր	մայիսի 7, 1919(1919-05-07)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Junín, Բուենոս Այրես, Արգենտինա[2]
Վախճանի օր	հուլիսի 26, 1952(1952-07-26)[1][2][3][…] (33 տարեկան)
Վախճանի վայր	Բուենոս Այրես, Արգենտինա[2]
Թաղված	Ռեկոլետա գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Արգենտինա
Ի ծնե անուն	María Eva Duarte
Ամուսին	Խուան Դոմինգո Պերոն
Ինքնագիր
Պարգևներ	[4] և

Ծնվել է աղքատության մեջ, Բուենոս Այրես նահանգի Լոս Տոլդոս գյուղում։ Ընտանիքի հինգ երեխաներից ամենափոքրն է եղել։ 1934 թվականին՝ 15 տարեկան հասակում տեղափոխվել է Բուենոս Այրես` դառնալու բեմի, ռադիոյի և կինոյի դերասանուհի։ 1944 թվականի հունվարի 22-ին «Լունա Պարկ» մարզասրահում Արգենտինայի Սան Խուան քաղաքում երկրաշարժից տուժածներին օգնելու նպատակով բարեգործական միջոցառման ժամանակ նա հանդիպել է գնդապետ Խուան Պերոնին։ Հաջորդ տարի նրանք ամուսնանում են։ 1946 թվականին Խուան Պերոնն ընտրվել է Արգենտինայի նախագահ, առաջիկա 6 տարիների ընթացքում Եվա Պերոնը դարձել է ազդեցիկ դեմք Աշխատանքի ընդհանուր համադաշնությունում՝ հիմնականում հանդես գալով աշխատանքային իրավունքների օգտին։ Նա նաև ղեկավարել է Աշխատանքի և առողջապահության նախարարությունները, ստեղծել և ղեկավարել է "Էվա Պերոն բարեգործական հիմնադրամը, Արգենտինայում պայքարել է կանանց ընտրական իրավունքի համար և հիմնադրել և ղեկավարել երկրի առաջին լայնամասշտաբ կանանց կուսակցությունը՝ «Կանանց պերոնիստական կուսակցությունը»։

1951 թվականին Էվա Պերոնն իր թեկնածությունն է առաջադրել Արգենտինայի փոխնախագահի պաշտոնում որպես Պերոնիստական թեկնածու` ստանալով մեծ աջակցություն Պերոնիստական քաղաքական բազայից, ցածր եկամուտ ունեցող աշխատանքային դասի արգենտինացիներից, որոնց անվանում էին «առանց վերնաշապիկների»։ Այնուամենայնիվ, երկրի ռազմական և բուրժուական ընդդիմությունը, կապված նրա առողջական վիճակի հետ, վերջ ի վերջո ստիպեց նրան հրաժարվել իր թեկնածությունից^[5]։ 1952 թվականին, նախքան 33 տարեկան հասակում քաղցկեղից մահանալը, Եվա Պերոնին Արգենտինայի Կոնգրեսի կողմից շնորհվել է «Ժողովրդի հոգևոր առաջնորդ» կոչումը^[6][7][8]։ Նրա համար կազմակերպվել է պետական հուղարկավորություն, ինչը վերապահված է միայն պետության ղեկավարների համար։

Էվա Պերոնը դարձել է միջազգային հանրահայտ մշակույթի մի մասը^[9], առավելաբար՝ «Էվիտա» մյուզիքլի շնորհիվ (1976)^[10]։ Արգենտինայի ընտրված առաջին կին նախագահ Քրիստինա Ֆերնանդես դե Կիրչները և շատ այլ ղեկավարներ հավաստում են, որ իր սերնդի կանանց համար Էվան «կրքի և մարտունակության օրինակ» է եղել^[11]։

Վաղ կյանք

Էվա Դուրանտե առաջին սուրբ հաղորդության ժամանակ, 1926

Վաղ մանկություն

Էվայի կենսագրականը՝ «La Razon de mi Vida»^[12], մանկության դեպքերի ոչ մի տարեթիվ կամ հղում չի պարունակում և չի նշում նրա ծննդյան վայրը կամ ծննդյան անունը^[13]։ Խունինի քաղաքացիական ռեգիստրի տվյալներով, ծննդյան վկայականը ցույց է տալիս, որ 1919 թվականի մայիսի 7-ին ծնվել է մի Մարիա Էվա Դուարտե։ Նրա մկրտության վկայականը, սակայն, որպես ծննդյան օր թվարկում է 1922 թվականի մայիսի 7-ը «Էվա Մարիա Իբարգուրեն» անունով^[14][15]։

Էվա Պերոնի մանկությունն անցել է Բուենոս Այրես նահանգի Խունին քաղաքում։ Նրա հայրը` Խուան Դուարտեն, ֆրանսիական բասկյան ներգաղթյալներից էր, մայրը` Խուանա Իբարգուրենը, իսպանացի բասկ ներգաղթյալ էր^[16]։ Խուան Դուարտեն, հարակից Չիվիլկոյ քաղաքից հարուստ ագարակատեր, այնտեղ կին և ընտանիք ուներ։ Այդ ժամանակաշրջանում Արգենտինայում ընդունված չէր , որ հարուստ մարդը շատ ընտանիքներ ունենա^[17]։

Երբ Էվան մեկ տարեկան էր, Դուարտեն մշտապես վերադարձավ իր օրինական ընտանիքի մոտ` թողնելով Խուանա Իբարգուրենին և նրա երեխաներին ծայրահեղ աղքատության մեջ։ Նրանք ստիպված էին տեղափոխվել Խունինի ամենաաղքատ թաղամասը։ Լոս Տոլդոսը Բուենոս Այրես նահանգի փոշոտ մի գյուղ էր և համարվում էր աղքատ, անմարդաբնակ վայր։ Իրեն և երեխաներին աջակցելու համար Իբարգուրենը հարևանների համար հագուստներ էր կարում։ Ընտանիքը ցնցված էր հոր հեռանալով և արգենտինական օրենքի տակ գտնվող երեխաների անօրինական կարգավիճակով, և, հետևաբար, մի փոքր մեկուսացված էր։ Կյանքի այս հատվածի հեռացման ցանկությունը կարող էր Էվային դրդել 1945 թվականին ոչնչացնել իր ծննդյան վկայականը^[18][19]։

Երբ Դուարտեն հանկարծի մահացավ և նրա սիրուհին ու նրանց երեխաները ձգտում էին մասնակցել իր հուղարկավորությանը, եկեղեցու դարպասների մոտ տհաճ տեսարան տեղի ունեցավ։ Թեև Խուանային և երեխաներին թույլատրեցին մտնել և իրենց հարգանքի տուրքը մատուցել Դուարտեին, նրանց արագ դուրս հրավիրեցին եկեղեցուց։ Խուան Դուարտեի կինը չէր ուզում իր ամուսնու սիրուհուն և երեխաներին տեսնել թաղման ժամանակ, և որպես օրինական կնոջ կամք, նրա հրամանները կատարվում էին։

Խունին

Նախքան Խուանա Իբարգուրենին լքելը, Խուան Դուարտեն եղել է նրա միակ աջակցողը։ Կենսագիր Ջոն Բարնսը գրում է, որ հեռանալուց հետո Դուարտեն ընդամենը թողել էր ընտանիքին մի փաստաթուղթ, որը հայտարարում էր, որ երեխաները նրան են, դրանով իսկ հնարավորություն տալով օգտագործել Դուարտե ազգանունը^[20]։ Շուտով Խուանան երեխաներին տեղափոխում է մեկ սենյականոց բնակարան Խունինում։ Մեկ սենյակի վարձավճարը տալու համար մայրն ու դուստրերը տեղացի ագարակներում խոհարար էին աշխատում։

Ի վերջո, Էվայի ավագ եղբոր ֆինանսական օգնության շնորհիվ ընտանիքը տեղափոխվեց ավելի մեծ տուն, որը հետագայում վերածվեց գիշերօթիկ տան^[18]։ Այս ընթացքում երիտասարդ Էվան հաճախակի մասնակցում էր դպրոցական ներկայացումներին ու համերգներին։ Նրա սիրած զբաղմունքներից մեկը կինոն էր։ Թեև Էվաի մայրը, ըստ երևույթին, մի քանի ծրագրեր ուներ նրա համար և ուզում էր նրան ամուսնացնել տեղավի ամուրիներից մեկի հետ, Էվան երազում էր դառնալ հայտնի դերասանուհի^[20]։ Կինոյի հանդեպ Էվայի սերն ուժեղացավ, երբ 1933 թվականին նա փոքր դեր խաղաց «Arriba estudiantes» կոչվող դպրոցական ներկայացման մեջ, որը Բարնսը նկարագրում է որպես «զգացմունքային, հայրենասեր, դրոշմակնիք մելոդրամա»^[20]։ Խաղալից հետո Էվան որոշել էր դերասանուհի դառնալ^[20]։

Մատենագիտություն

• «Evita: The Woman Behind the Myth». A&E Biography. 1996. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
• Adams, Jerome R (1993). Latin American Heroes: Liberators and Patriots from 1500 to the Present. Ballantine Books. ISBN 0-345-38384-2.
• Ara, Pedro (1974). El Caso Eva Perón.
• Barnes, John (1978). Evita, First Lady: A Biography of Eva Perón. New York, New York: Grove Press.
• Vacca, Roberto (1970). Eva Perón. CEAL.
• Crassweller, Robert D (1987). Peron and the Enigmas of Argentina. W.W. Norton & Company. ISBN 0-393-02381-8.
• Fraser, Nicholas; Navarro, Marysa (1996). Evita: The Real Life of Eva Perón. W.W. Norton & Company.
• Guillermoprieto, Alma (2002). Looking for History: Dispatches from Latin America. Vintage. ISBN 0-375-72582-2.
• Guy, Donna. "Life and the Commodification of Death in Argentina: Juan and Eva Perón" in Death, Dismemberment, and Memory: Body Politics in Latin America, Lyman L. Johnson, ed. Albuquerque: University of New Mexico Press 2004, pp. 245–272.
• Lerner, BH (2000). «The illness and death of Eva Perón: cancer, politics, and secrecy». Lancet. 355: 1988–1991. doi:10.1016/s0140-6736(00)02337-0. PMID 10859055.
• Levine, Lawrence (2001). Inside Argentina from Perón to Menem: 1950–2000 From an American Point of View. ISBN 0-9649247-7-3.
• Main, Mary (1980). Evita: The Woman with the Whip. ISBN 0-396-07834-6.
• McManners, John (2001). The Oxford Illustrated History of Christianity. Oxford University Press. ISBN 0-19-285439-9.
• Naipaul, V.S. (1980). The Return of Eva Perón. Alfred A. Knopf.
• Dujovne Ortiz, Alicia. Eva Perón. St. Martin's Press. ISBN 0-312-14599-3.
• Perón, Eva (1952). La Razón de mi vida. Buro Editors.
• Juan Pablo Queiroz, Tomas De Elia (ed.). Evita: An Intimate Portrait of Eva Peron.
• Rousso-Lenoir, Fabienne. America Latina. ISBN 2-84323-335-6.
• Taylor, Julie M. Eva Perón: The Myths of a Woman. ISBN 0-226-79143-2.
• Nasi, Kristina (2010). «Eva Peron in the Twenty-First Century: The Power of the Image in Argentina». The International Journal of the Image. էջեր 99–106.

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. cinenacional.com (իսպ.) — 2001.
3. Encyclopædia Britannica
4. (unspecified title)
5. Fraser & Navarro (1996:150).
6. Fraser & Navarro (1996:158). "As Evita's health continued to deteriorate that month, the city of Quilmes resolved to change its name to 'Eva Perón,' and Congress, after a special legislative session, devoted to eulogies of 'the most remarkable woman of any historical epoch', gave her the title Jefe Espiritual de la Nacion (Spiritual Leader of the Nation)."
7. Bolocco, Cecilia (2002 թ․ նոյեմբերի 18). «A nation seeks salvation in Evita». The Scotsman. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 7-ին. «On 26 July 1952, a hushed Argentina heard Eva Perón, the 'spiritual leader of the nation', had died, aged 33.»
8. Crassweller (1987:245). "A week later, on her thirty-third birthday, she received from Congress the title of Spiritual Leader of the Nation."
9. Fraser & Navarro (1996).
10. Brantley, Ben. In London, a Pious 'Evita' for a Star-Struck Age. New York Times: 3 July 2006.
11. «Time Magazine. Interview: Cristina Fernandez de Kirchner of Argentina». Time.com. 2007 թ․ սեպտեմբերի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 27-ին.
12. Published in Argentina in 1952; subsequently published in English-speaking countries under the titles My Mission in Life and Evita by Evita
13. Perón (1952).
14. Fraser & Navarro (1996:2–3).
15. Act 495, from the Church "Capellanía Vicaria de Nuestra Señora del Pilar" registry of Baptisms for the year 1919, baptism took place on 21 November 1919
16. Astorga, Antonio (2011 թ․ ապրիլի 28). «"Evita convenció a Franco para conmutar una pena de muerte"». ABC (Spanish). Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 25-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
17. Fraser & Navarro (1996:3).
18. Borroni & Vacca (1970)
19. Fraser & Navarro (1996:4).
20. Barnes (1978).

Արտաքին հղումներ

• Eva Perón Historical Foundation
• casahistoria pages on Perón Les Fearns site, also links to Eva Perón pages
• BBC Radio 4 programme about Perón's embalmed body
• The Evita Project - a social media page dedicated to Evita and the preservation of her legacy

Աղբյուրներ

• Guareschi, Roberto (5 November 2005). "Not quite the Evita of Argentine legend". New Straits Times, p. 21.
• Spaderna, Summer L. (2002) The Evolution of Eva Perón in the North American Consciousness Արխիվացված 2017-03-08 Wayback Machine
• Buenos Aires: Home of Evita, Forever Young and Beautiful by Graham Reid, The New Zealand Herald, 7 May 2009

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էվա Պերոն» հոդվածին։