Գաբորոնե

Գաբորոնե (ցվանա՝ Gaborone [χabʊˈrʊnɪ], անգլ.՝ Gaborone [ˌɡæbəˈroʊniː]), Բոտսվանայի մայրաքաղաքն է։ Բնակչությունը՝ ▲246 325 մարդ (2022)^[1]։ Իր անվանումը ստացել է ի պատիվ XIX դարի տեղական կառավարիչներից մեկի։

Քաղաք
Գաբորոնե
Gaborone
Դրոշ
Պատկեր:Gaborone Montage.png
Երկիր	Բոտսվանա
Ենթարկում	Մայրաքաղաք
Համայնք	South-East District?
Հիմնադրված է	1964 թ.
Այլ անվանումներ	Գաբերոնես
Մակերես	169±1 կմ²
ԲԾՄ	1100 մ
Բնակչություն	▲246 325 մարդ (2022)[1]
Ժամային գոտի	UTC+2
Հեռախոսային կոդ	31, 35, 39
Պաշտոնական կայք	gov.bw/en/Ministries--Authorities/Local-Authorities/Gaborone-City-Council​(անգլ.)
Գաբորոնե (Բոթսվանա)
Գաբորոնե Վիքիպահեստում

Պատմություն և աշխարհագրություն

Գաբորոնե քաղաքը մայրաքաղաք է դարձել 1969 թվականին Բեչուանալենդի նախկին մայրաքաղաք Մաֆեքինգի փոխարեն, որը գտնվում էր Բոտսվանայի սահմաններից դուրս։ Տեղակայված է 1100 մ բարձրության վրա։

Նոր մայրաքաղաքը ստեղծվել է հին բնակավայրի տեղում երեք տարվա ընթացքում։ Կառուցվել էին կառավարական հաստատություններ, էլեկտրակայաններ, հիվանդանոց, դպրոցներ, ռադիոկայաններ, հեռախոսային հանգույցներ, բանկեր, խանութներ, եկեղեցի, հյուրանոցներ, մարզադաշտ, ինչպես նաև հազարից ավել շենքեր։ Քաղաքի հիմնական ենթակառուցվածքը պատրաստ էր 1966 թվականի սեպտեմբերի 30-ի Անկախության օրվա համար։ Հին բնակավայրը դարձել է քաղաքի the Village (գյուղ) թաղամասը։ Ներկա դրությամբ Գաբորոնեն համարվում է Աֆրիկայի ակտիվորեն զարգացող քաղաքներից մեկը։

Բնակչություն

2006 թվականի դրությամբ քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 191 776 մարդ՝ 92 859 տղամարդ և 98 917 կին։ Այդպիսով, երկրի մայրաքաղաքում բնակվում է Բոտսվանայի բնակչության ավելի քան 10 %-ը։ Բացի այդ, երկրի բնակչության կեսը բնակվում է Գաբորոնեից 100 կմ հեռավորության վրա^[2]։ Քաղաքի բնակչության աճը կազմում է 3,4 %՝ Բոտսվանայում ամենաբարձր ցուցանիշը։ Դա բացատրվում է երկրի այլ տարածաշրջաններից ներգաղթյալների ակտիվ հոսքով։

2011 թվականի մարդահամարի տվյալների համաձայն, բնակչության թիվը կազմում է 227 333 մարդ^[3]։

Գաբորոնե քաղաքի բնակչության թվի դինամիկան ըստ տարեթվերի.

1971	1981	1991	2001	2011	2013
18 799	59 657	133 468	186 007	227 333	235 884

Կլիմա

Քաղաքի կլիման բնորոշվում է որպես կիսաանապատային։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը 24 °C է, հուլիսինը՝ 12 °C: Տարվա մեջ դիտվում է միջինը 74 օր 32 °C և 196 օր՝ 26 °C ջերմաստիճանով։ Միևնույն ժամանակ նշվում է, որ դիտվում է միջինը 51 օր 7 °C-ից ցածր և մեկ օր 0 °C-ից ցածր ջերմաստիճանով^[4]։

Գաբորոնեում տեղումները բավականին քիչ են և անկանոն։ Դրանց մեծ մասը թափվում է հոկտեմբերից մինչև ապրիլ։ Տեղումների տարեկան քանակը կազմում է մոտ 500 մմ։ Ամենաբարձր խոնավության մակարդակը դիտվում է հունիսին՝ 90%, իսկ ամենացածրը՝ սեպտեմբերին՝ 28%^[5]:

Գաբորոնեի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	39 (103)	40 (104)	39 (102)	37 (98)	33 (91)	29 (84)	28 (83)	33 (91)	39 (103)	38 (100)	40 (104)	39 (103)	40 (104)
Միջին բարձր °C (°F)	31 (87)	30 (86)	29 (84)	26 (79)	23 (74)	21 (69)	21 (69)	24 (76)	27 (81)	29 (84)	30 (86)	30 (86)	26.8 (80.1)
Միջին օրական °C (°F)	27 (80)	26 (78)	24 (76)	21 (70)	18 (64)	14 (57)	14 (57)	17 (63)	21 (70)	24 (75)	25 (77)	26 (78)	21.4 (70.4)
Միջին ցածր °C (°F)	22 (72)	21 (70)	19 (67)	16 (61)	12 (53)	7 (45)	7 (45)	11 (51)	15 (59)	18 (65)	20 (68)	21 (70)	15.8 (60.5)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	14 (57)	13 (55)	11 (52)	0 (32)	−1 (30)	−1 (30)	−2 (28)	0 (32)	5 (41)	7 (45)	8 (46)	11 (52)	−2 (28)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	97 (3.8)	84 (3.3)	71 (2.8)	41 (1.6)	13 (0.5)	5 (0.2)	3 (0.1)	5 (0.2)	15 (0.6)	43 (1.7)	66 (2.6)	89 (3.5)	526 (20.7)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}})	7	5	4	3	1	0	0	1	1	4	6	8	40
աղբյուր: Weatherbase[4]

Քույր-քաղաքներ

• Բըրբանք, ԱՄՆ^[6];
• Չժեցզյան, Չինաստան^[7];
• Վեստերոս, Շվեդիա^[8];

Պատկերասրահ

• 
  Քաղաքի տեսարանը օդից
• Քաղաքի կենտրոն
  Քաղաքի կենտրոն
• 
  Բոտսվանայի Ազգային ժողովը
• 
  Սերետսե Կհամայի անվան օդանավակայան
• 
  Զամբիայի դեսպանատուն

Ծանոթագրություններ

1. https://www.statsbots.org.bw/sites/default/files/publications/Population%20of%20Cities%20Towns%20and%20Villages%20%202022.pdf
2. Jefferis, Keith; Pickering, Dawn; Bogolo (2010). «Botswana Country Overview 2010/11» (PDF). Botswana Resource Conference 2010. Capital Resources. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 24-ին.
3. World Gazetteer(չաշխատող հղում)
4. «Weatherbase: Historical Weather for Gaborone, Botswana». Weatherbase. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 4-ին.
5. Bauer, Carl (2005). «Climate» (PDF). Energy Efficiency and Energy Conservation in the Building Sector in Botswana. Gaborone, Botswana: Bauer Consult. էջեր 6–13. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 4-ին.
6. «Burbank's Sister Cities». Burbank Sister City Organization. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 22-ին.
7. Mooketsi, Lekopanye (2009 թ․ ապրիլի 1). «Chinese firms to build massive industrial park». Mmegi. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 3-ին. «The last event was the signing ceremony for a twinning arrangement between Zhejiang Province and the Gaborone City Council.»
8. «Gaborone, Vasteras city councils twin». Gaborone: Daily News. 2011 թ․ հոկտեմբերի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 23-ին.

Արտաքին հղումներ

• Գաբորոնեի քաղաքային խորհրդի կայքը(անգլ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գաբորոնե» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 634)։