Արշարունյաց դպրոցներ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Արշարունյաց դպրոցներ, գործել են V– XIV դարերում, Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Արշարունիք գավառում։ Մեզ հայտնի գրչության հնագույն խոշոր դպրոցներ են եղել Մայրաձոր անապատն ու Սանդղկավանքը։ Հիմնադրվել են V դարում, Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Ա Պարթևի աշակերտներ Թաթուլի ու Վարոսի ջանքերով։ Բուռն ծաղկում են ապրել VI դարում։ Այնտեղ ընդգրկված էին 36 ընտիր գրչագրեր։ Ուսուցանել են գրչության արվեստներ՝ աստվածաբանություն և փիլիսոփայություն։
Ըստ Ստեփանոս Օրբելյանի՝ Արշարունյաց դպրոցը VII դարում համարվել է «վարդապետարան հայոց...»։ Արշարունյաց իշխաններից բացի դպրոցը հովանավորել են Բագրատունիները և Կամսարականները։ Վահան Կամսարականի խնդրանքով «քաջ փիլիսոփա և նախընտիր վարդապետ» հռչակված Գրիգորիս Արշարունին VIII դարի սկզբին շարադրել է «Մեկնութիւն ընթերցուածոց» աշխատությունը։ X դարի վերջին Կարսի Աբաս թագավորը (984–1029 թվականներ) Արշարունյաց գավառում է կառուցել վանք՝ կից կառույցներով և համալրել։ Նույն դարում աչքի է ընկել Վարդկավանքի դպրոցը, վարդապետարանը վերաշինող՝ առաջնորդ Վարդիկի անունով։ Հաճախադեպ արշավակրոնավորներովնքները կործանել են մշակութային կենտրոնները, սակայն դրանցից ոչ հեռու ծաղկել են այլ կենտրոններ։ X դարի Կաղզվանի մոտ հիմնադըրվել է Կամրջաձորի դպրոցը, որն ունեցել է մոտ 300 միաբան սան։ Նշանավոր էին Սամվել Կամրջաձորեցին, նրա աշակերտներ Ստեփանոս Ասողիկը և Գևորգ Թառիճեցին (Ուռճեցին)։ XI դ. զարգացում են ապրել Մայրաձորի կամ Կանչնուտի և Սանդղկավանքի գրչության դպրոցները։ Առաջին դարից մեզ են հասել «Մողնու», «Սանդղկավանքի» և «Բեկյունց» Ավետարանները, որոնց նկարազարդումները (գրիչ և ծաղկող՝ Հովհաննես Սանդղկավանեցի) հայ մանրանկարչության արժեքավոր գործերից են։ XIV դարի հայտնի էին Հանկյունաց վանքի, Կաղզվանի և գրչության այլ դպրոցներ։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  |
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 109)։ |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
