Ապակատար դերբայ

Ապակատար դերբայ, ժամանակակից հայերենի կախյալ դերբայներից կամ ձևաբայերից մեկը։ Ցույց է տալիս գործողությունը չսկսված, կատարելի վիճակում։

Ապակատար դերբայն արևելահայերենում

Կազմություն

Կազմվում է -ու մասնիկով, որն ավելանում է անորոշ դերբային, ինչպես՝

գրել → գրելու

կարդալ → կարդալու

զարմանալ → զարմանալու։

Ժամանակաձևեր

Ապակատար դերբայը միշտ հանդես է գալիս օժանդակ բայի ներկա և անցյալ ձևերի հետ՝ կազմելով սահմանական եղանակի ներկա ապակատար և անցյալ ապակատար ժամանակաձևերը.

1. Սահմանական եղանակ. Ապակատար ներկա

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
I դեմք	ներկելու եմ	ներկելու ենք
II դեմք	ներկելու ես	ներկելու եք
III դեմք	ներկելու է	ներկելու են

2. Սահմանական եղանակ. Ապակատար անցյալ

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
I դեմք	ներկելու էի	ներկելու էինք
II դեմք	ներկելու էիր	ներկելու էիք
III դեմք	ներկելու էր	ներկելու էին

Ապակատար դերբայը ձևով նման է անորոշ դերբայի սեռական և տրական հոլովներին^[1]։

Ապակատար դերբայն արևմտահայերենում

Կազմություն

Կազմվում է -ու մասնիկով՝ անորոշի ձևերից։ Ի և Ու լծորդները հնչյունափոխվում են Ե-ի։

գրել → գրելու

թռչիլ → թռչելու (ի > ե)

թողուլ → թողելու (ու > ե)։

Ժամանակաձևեր

Միանալով օժանդակ բայի ներկայի և անցյալ ձևերին կազմում է հարկադրական եղանակի ապառնի և անցյալի ապառնի ժամանակաձևեր, որոնք մեծ գործածություն չունեն արևմտահայերեն գրական լեզվում։ Դրանք իրենց իմաստով համընկնում են արևելահայերենի հարկադրական եղանակի հետ։

1. Հարկադրական եղանակ. Ապառնի

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
I դեմք	գրելու եմ	գրելու ենք
II դեմք	գրելու ես	գրելու եք
III դեմք	գրելու է	գրելու են

2. Հարկադրական եղանակ. Ապակատար անցյալ

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
I դեմք	գրելու էի	գրելու էինք
II դեմք	գրելու էիր	գրելու էիք
III դեմք	գրելու էր	գրելու էին

Գրականություն

• Յու. Ս. Ավետիսյան, Արևելահայերենի և արևմտահայերենի զուգադրական քերականություն, Երևան, 2007, էջ 161, 185-183։

Ծանոթագրություններ

1. Լևոն Եզեկյան, Հայոց լեզու, Երևան, 2007, էջ 286-287։