Պոեմն իրենից ներկայացնում է Կոմիտասի կենսագրության լիրիկական պատմվածք։

Կան մեծություններ, որոնց դիմանկարի կերտումը վեր է ամեն մի՝ թեկուզ հանճարեղ նկարչի հնարավորություններից. մի պատկեր կամ քանդակ չի պարփակում նրա որքանությունը։ Դրանց փոքրիշատե լրիվ պատկերելու համար հարկավոր է պատկերների և քանդակների մի ամբողջ շարք։ Մեզ համար մի այդպիսի մեծություն է Կոմիտասը։ - Պարույր Սևակ[1][2]

Պոեմը գրվել է 1959 թվականին Մոսկվայում։ Պ. Սևակը Կոմիտասի կերպարի միջոցով ներկայացրել է հայ ժողովրդի պատմությունը՝ հիմնականում եղեռնը, որին միահյուսվում են կոմիտասյան երգի տարրերը։

Պոեմի ամենաարագ ընթերցումը ցույց է տալիս, որ բանաստեղծը սկզբնապես երկնել է իբրև գիտնական և այս վերջինիս նման մտքով թափանցել է մեր խոսքարվեստի թաքուն խորքերը, իսկ հետո այդ պեղված նյութից արվեստագետի նրազգացողությամբ վերցրել է բարին և գեղեցիկը։ Եթե մեր այս դատումը սխալ է, ապա պետք է ենթադրել, որ բանաստեղխը տարիներ շարունակ ներծծել է ժողովրդական երգի ու խոսքի ազնվագույն հյութերը, ինչպես մեղուն է ներառնում ծաղիկների մեղրահյութը։ - Վ. Առաքելյան[3][4]

Անլռելի զանգակատունը բաժանված է 6 գլխի՝ համազանգերի, որոնցից յուրաքանչյուրն իր հերթին կազմված է ղողանջներից։

Մեծ Կոմիտասի ոգեղենացած կերպարն ստեղծելու համար Սևակը նրա դիմանկարը ուղղակի կամ անուղղակի քանդակել է 46 անգամ՝ քառասունվեց ղողանջներից յուրաքանչյուրում տարբե՛ր կողմից, քայլ առ քայլ բացելով նրա հոգու ծալքերը՝ ծովացած սերն ու տառապանքը, դրամատիկ բախումներն ու պայքարը, հաղթանակներն ու կորուստները, ի վերջո ողբերգությունը։ Վերցնելով Կոմիտասի կյանքի գլխավոր դեպքերը և շղթայելով դրանք իրար, Պ. Սևակը շղթայի յուրաքանչյուր օղակում բացում է հերոսի կյանքի տվյալ պատկերի ներքին-հոգեբանական կողմը, հերոսի հոգեվիճակը տվյալ պահին, արտահայտում իր մտորումները, գնահատականներ ու բնութագրումներ տալիս, վերլուծումներ կատարում, որոնք միահյուսվելով իրար, ի վերջո ամբողջացնում են ինչպես հերոսի կերպարը, նրա ու ժողովրդի միասնության գաղափարը, այնպես էլ ստեղծում են ժամանակաշրջանի հոգեբանության լայն պատկերը։ - Ա. Արիստակեսյան[1]