Ցյուրիխ

Ցյուրիխ (գերմ.՝ Zürich [ˈtsyːrɪç], շվեյց․՝ Züri [tsy:ri]), քաղաք Շվեյցարիայի հյուսիս-արևելքում^[1] , Ցյուրիխ լճի հյուսիսարևմտյան ափին։ Երկրի ամենաբնակեցված քաղաքային ագլոմերացիան է՝ 1,315 միլիոն մարդ^[2], իսկ Ցյուրիխի մետրոպոլիսային տարածքում՝ 1.83 միլիոն^[3]։

Քաղաք
Ցյուրիխ
Zürich
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Շվեյցարիա
Համայնք	Ցյուրիխ
Ներքին բաժանում	Kreis 1?, District 2?, Kreis 3?, Kreis 4?, Kreis 5?, District 6?, District 7?, Kreis 8?, District 9?, District 10?, District 11? և Kreis 12?
Քաղաքապետ	Կորինե Մաուխ
Հիմնադրված է	2-րդ դար թ.
Առաջին հիշատակում	929
Մակերես	91,88 կմ²
ԲԾՄ	408 մ
Պաշտոնական լեզու	գերմաներեն
Բնակչություն	▲ 391 068 մարդ (2012)
Ագլոմերացիա	▲ 1 188 600
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	+41 43, +41 44
Փոստային դասիչ	8000—8099
Ավտոմոբիլային կոդ	ZH
Պաշտոնական կայք	stadt-zuerich.ch
Ցյուրիխ (Շվեյցարիա)
Ցյուրիխ Վիքիպահեստում

Մինչև 6-րդ դարը քաղաքի անունն էր Տուրիկում։ Արևելյան Ֆրանկիայի թագավոր Լյուդովիկ II Գերեմնացին (գերմ.` Ludwig der Deutsche, 804/805 - 28 օգոստոսի 876) Տուրիկումի տարածքում հիմնում է դղյակ, ավելի ուշ` 853 թվականին Ցյուրիխի մարզի տարածքում հիմնում է Ֆրամյունստեր վանքը իր դստեր համար։

Ցյուրիխը տրանսպորտային կարևորագույն հանգույց է. նրա օդանավակայանն ու երկաթուղային կայարանը ամենարնդարձակն ու ամենաբանուկն են Շվեյցարիայում։

Քաղաքի ներկայիս տարածքում մարդիկ մշտապես բնակվում են արդեն ավելի քան երկու հազար տարի։ Բնակավայրը հիմնադրել են հին հռոմեացիները, մեր թվականությունից առաջ 15 թվականին, թեև հնագիտական պեղումների արդյունքում պարզվել է, որ մարդկային ամենավաղ բնակավայրերն այստեղ հայտնվել են ավելի քան 6.400 տարի առաջ^[4]։ Միջին դարերում Ցյուրիխն անկախ և արտոնյալ քաղաքի կարգավիճակ է ձեռք բերել, իսկ 1519 թվականին դարձել է բողոքական ռեֆորմացիայի առաջին կենտրոնը Եվրոպայում^[5]։

Քաղաքում գործում են բազմաթիվ թանգարաններ ու պատկերասրահներ, այդ թվում՝ Շվեյցարիայի ազգային թանգարանը, Ցյուրիխի Կունստհաուսը^[6]։ Schauspielhaus Zürich-ն էլ ամենահարգի թատրոններից մեկն է ամբողջ գերմանախոս աշխարհում^[7]։

Չնայած համեմատաբար քիչ բնակչությանը (բուն քաղաքում ընդամենը 409 հազար մարդ է ապրում), Ցյուրիխը համարվում է աշխարհի ֆինանսական կարևորագույն կենտրոններից մեկը^[8]. ֆինանսական ու բանկային բազմաթիվ ընկերություններ գրասենյակներ ունեն այստեղ։ Մեծ թիվ են կազմում նաև գիտահետազոտական հիմնարկությունները։

Monocle ամսագիրը 2012 թվականին հրապարակած «Կյանքի որակի մակարդակ» ցանկում Ցյուրիխին հատկացրել է առաջին տեղը աշխարհում^[9]։ 2006-ից 2008 թվականներին իրականացված ուսումնասիրությունների հիման վրա Ցյուրիխը ճանաչվել է ապրելու տեսակետից աշխարհի ամենալավ քաղաքներից մեկը և Եվրոպայի ամենահարուստ քաղաքը բնակչության մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքի ծավալի տեսակետից^[10][11][12]։

Պատկերասրահ

• 
  Քաղաքի համայնապատկերը
• 
  Լիճն ու Ալպերը
• 
  Երկաթուղային կայարանը
• 
  Օդանավակայանը
• 
  Համալսարանի գլխավոր մասնաշենքը
• 
  Ֆրաումյունստերը

Ծանոթագրություններ

1. «Zürich entry at the Swiss Tourist Board». Myswitzerland.com. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 3-ին.
2. «Population size and population composition – Data, indicators – Agglomerations: Permanent resident population in urban and rural areas». www.bfs.admin.ch (Statistics). Federal Statistical Office, Neuchâtel, Swiss Federal Administration. 2015. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
3. «Zürich in Zahlen 2011 Taschenstatistik (German)». Präsidialdepartement der Stadt Zürich (Department of the Mayor). 2012 թ․ սեպտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից (Press release) 2013 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
4. Primas, Margarita (1981 թ․ դեկտեմբեր). «Urgeschichte des Zürichseegebietes im Überblick: Von der Steinzeit bis zur Früheisenzeit». Helvetia Archaeologica 45/48: 5–18, 5f.
5. «Huldrych-Zwingli». Zuerich.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
6. Museums and galleries Արխիվացված 2007-10-24 Wayback Machine zurich-relocation.ch. Retrieved 10 March 2010
7. Zürich Culture Արխիվացված 7 Օգոստոս 2010 Wayback Machine worldtravelguide.net. Retrieved 10 March 2010
8. World's 10 Most Powerful Cities prlog.org. Retrieved 10 March 2010
9. «Quality of Life Survey 2012». Monocle. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.
10. «2007 World-wide quality of living survey». Mercer. 2007 թ․ ապրիլի 2. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 8-ին.
11. «Mercer's 2008 Quality of Living survey highlights». Mercer. 2008 թ․ հունիսի 10. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 8-ին.
12. Mercer – Quality of Living global city rankings 2009 – Mercer survey, 28 April 2009

Արտաքին հղումներ

• Stadt Zürich – Պաշտոնական կայքէջը (գերմ.)
• City of Zürich – Պաշտոնական կայքէջը (անգլերեն)
• Zürich Tourism – Պաշտոնական կայքէջը
• Zürich Chamber of Commerce – Պաշտոնական կայքէջը
• Event & Pleasure Calendar by Tages-Anzeiger (Newspaper) (գերմ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ցյուրիխ» հոդվածին։