Տարբ

Տարբ ( ֆր.՝ Tarbes, օքս.՝ Tarba), քաղաք և համայնք Հարավարևմտյան Ֆրանսիայում՝ Գասկոնիա պատմական մարզում, Օքսիտանիա երկրամասի Վերին Պիրենեյներ դեպարտամենտում^[4], որի վարչական կենտրոնն է։ Ընկած է Լուրդից և Իսպանիայի հետ Ֆրանսիայի ունեցած պետական սահմանից փոքր-ինչ հյուսիս։ Զբաղեցնում է 15,33 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Բնակչության թվաքանակը 2009 թվականի տվյալներով եղել է 45 613։

Բնակավայր
Տարբ
ֆր.՝ Tarbes[1]
Զինանշան
Երկիր	Ֆրանսիա
Համայնք	Վերին Պիրենեյներ, Canton of Tarbes-4?, canton of Tarbes-5? և arrondissement of Tarbes?
Մակերես	15,33 կմ²
ԲԾՄ	304 մետր, 284 մետր, 326 մետր
Բնակչություն	▲43 955 մարդ (հունվարի 1, 2021)[2]
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Փոստային դասիչ	65000[3]
Պաշտոնական կայք	tarbes.fr​(ֆր.)
Տարբ (Ֆրանսիա)
Տարբ Վիքիպահեստում

Տարբը կարևոր կենտրոն էր արդեն իսկ հին հռոմեացիների օրոք։ Հետագայում պատկանել է վեստգոթերին և արաբներին։ 10-րդ դարից Բիգոր կոմսության մայրաքաղաքն էր։ Ավերվել է հարյուրամյա պատերազմի ժամանակ՝ բրիտանացիների կողմից, այնուհետև կրոնական պատերազմների ժամանակ։ Դուքս Վելինգտոնը ֆրանսիացիներին պարտության է մատնել Տարբի մոտ 1814 թվականին տեղի ունեցած ճակատամարտում։ Տարբում են ծնվել գրող Թեոֆիլ Գոտիեն^[5] և մարշալ Ֆոշը։

Քաղաքի գլխավոր տեսարժան վայրը Լուի Ֆիլիպի օրոք ստեղծված Massy Garden-ն է, ուր տեղափոխվել է 14-րդ դարի կառույց հանդիսացող Սեն Սևերան դը Ռուստանի ավերված վանքի կայքն ու գույքը։ Նախկինում այստեղ եղել են հեծելազորայինների մեծ զորանոցներ, ձիաբուծարան և մեծ ձիարշավարան, որտեղ անցկացվող մրցարշավները հայտնի են ամբողջ Ֆրանսիայում։

Ուշագրավ փաստեր

• Tarbes Gesp Bigord կանանց բասկետբոլային ակումբը հիմնվել է և շարունակում է գործել այս քաղաքում։

Տարբը արվեստում

• Ի տարբերություն պատմական Դ'Արտանյանի, որը ծագում էր Ժերից, Ալեքսանդր Դյումայի «Երեք հրացանակիրները» վեպի հերոս Դ'Արտանյանը ծագումով Տարբից է։

Պատկերասրահ

• 
• 
  Մարշալ Ֆոշի հուշարձանը
• 
  Քաղաքապետարանը
• 
• 
  Տաճարը
• 
  Սեն Սևր դը Ռուստանը և Մասեյ զբոսայգին
• 
• 
  Մարշալ Ֆոշի հայրենական տունը

Անվանի անձինք

• Պիեռ Էմանուել Ֆելիքս Շազալ (1808-1892) - բելգիացի ռազմական, պետական և քաղաքական գործիչ, գեներալ։

Ժողովրդագրություն

2017 թվականի հունվարի 1-ի տվյալներով Տարբի բնակչության թվաքանակը եղել է 41.518. այդ ցուցանիշով 12-րդ տեղն է զբաղեցրել Օքսիտանիա երկրամասում^[6]։

Տարեթիվ Բնակ․ տ․ ±% 1793 6213 —     1800 6777 +1.25% 1806 7934 +2.66% 1821 8035 +0.08% 1831 9706 +1.91% 1836 12 630 +5.41% 1841 12 425 −0.33% 1846 13 321 +1.40% 1851 14 004 +1.01% 1856 14 743 +1.03% 1861 14 768 +0.03% 1866 14 658 −0.15%	Տարեթիվ Բնակ․ տ․ ±% 1876 21 293 +3.80% 1881 23 273 +1.79% 1886 25 146 +1.56% 1891 25 087 −0.05% 1896 24 197 −0.72% 1901 26 055 +1.49% 1906 25 869 −0.14% 1911 28 615 +2.04% 1921 26 535 −0.75% 1926 29 856 +2.39% 1931 32 374 +1.63% 1936 34 749 +1.43%	Տարեթիվ Բնակ․ տ․ ±% 1946 44 854 +2.59% 1954 40 242 −1.35% 1962 46 600 +1.85% 1968 55 375 +2.92% 1975 54 897 −0.12% 1982 51 422 −0.93% 1990 47 566 −0.97% 1999 46 275 −0.31% 2007 44 973 −0.36% 2012 41 664 −1.52% 2017 41 518 −0.07%
From 1962 to 1999: Population without double counting; for the years following: municipal population. Աղբյուր՝ Ldh/EHESS/Cassini until 1999[7] then INSEE[8]

Քույր քաղաքներ

Ուեսկա, Իսպանիա (1964 թվականից)^[9]

Կլիմա

Տարբ, France (altitude 360m, 1991−2020 normals, extremes 1946−present)ի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	22.6 (72.7)	29.2 (84.6)	29.1 (84.4)	30.1 (86.2)	34.1 (93.4)	39.2 (102.6)	38.2 (100.8)	39.0 (102.2)	35.8 (96.4)	33.8 (92.8)	27.6 (81.7)	26.1 (79)	39.2 (102.6)
Միջին բարձր °C (°F)	10.5 (50.9)	11.5 (52.7)	14.6 (58.3)	16.5 (61.7)	19.9 (67.8)	23.3 (73.9)	25.2 (77.4)	25.7 (78.3)	23.0 (73.4)	19.3 (66.7)	13.9 (57)	11.4 (52.5)	17.9 (64.2)
Միջին օրական °C (°F)	5.8 (42.4)	6.5 (43.7)	9.2 (48.6)	11.3 (52.3)	14.9 (58.8)	18.2 (64.8)	20.1 (68.2)	20.4 (68.7)	17.5 (63.5)	14.1 (57.4)	9.1 (48.4)	6.7 (44.1)	12.8 (55)
Միջին ցածր °C (°F)	1.1 (34)	1.5 (34.7)	3.8 (38.8)	6.0 (42.8)	9.8 (49.6)	13.2 (55.8)	15.1 (59.2)	15.1 (59.2)	12.0 (53.6)	8.8 (47.8)	4.4 (39.9)	1.9 (35.4)	7.7 (45.9)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	−17.9 (−0.2)	−14.4 (6.1)	−9.8 (14.4)	−3.4 (25.9)	−1.8 (28.8)	2.3 (36.1)	5.9 (42.6)	5.3 (41.5)	0.7 (33.3)	−3.3 (26.1)	−9.6 (14.7)	−13.4 (7.9)	−17.9 (−0.2)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	99.1 (3.902)	82.9 (3.264)	84.4 (3.323)	111.6 (4.394)	110.6 (4.354)	80.9 (3.185)	70.9 (2.791)	67.4 (2.654)	73.6 (2.898)	82.5 (3.248)	120.8 (4.756)	96.3 (3.791)	1081 (42,559)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm)	10.6	9.7	10.3	12.5	12.5	9.7	7.9	8.3	8.7	9.9	11.4	10.1	121.6
Միջ. ձնառատ օրեր	2.2	2.1	1.7	0.6	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.9	1.7	9.2
% խոնավություն	81	78	76	77	78	78	77	79	78	81	82	82	78.9
Միջին ամսական արևային ժամ	114.2	129.3	168.6	170.4	188.8	196.3	206.9	207.6	194.9	156.1	118.3	112.1	1963,5
Աղբյուր #1: Météo France[10][11][12]
Աղբյուր #2: Infoclimat.fr (humidity and snowy days, 1961–1990)[13]

Ծանոթագրություններ

1. Code officiel géographique
2. Populations légales 2021 — The National Institute of Statistics and Economic Studies, 2023.
3. Base officielle des codes postaux — La Poste, 2018.
4. INSEE commune file
5. Saintsbury, George (1911). «Gautier, Théophile» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 11 (11th ed.). էջեր 536–537.
6. Téléchargement du fichier d'ensemble des populations légales en 2017, INSEE
7. Cassini-Ehess|37084|Tarbes
8. Population en historique depuis 1968, INSEE
9. «Hermanamiento de Tarbes» (իսպաներեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
10. «Données climatiques de la station de Tarbes» (ֆրանսերեն). Meteo France. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 8-ին.
11. «Climat Midi-Pyrénées» (ֆրանսերեն). Meteo France. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 8-ին.
12. «Fiche Climatologique Statistiques 1991-2020 et records» (PDF) (ֆրանսերեն). Météo-France. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
13. «Normes et records 1961–1990: Tarbes – Ossun – Lourdes (65) – altitude 360m» (ֆրանսերեն). Infoclimat. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 8-ին.

Արտաքին հղումներ

• Tourism office website (in French)
• «Tarbes» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 26 (11th ed.). 1911. էջ 417.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տարբ» հոդվածին։