Վրաց մարզպանություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Վրաց մարզպանություն, Սասանյան Իրանի գերիշխանության ենթակա առանձնահատուկ վարչական միավոր (428-646)։ Հիմնականում ընդգրկում էր Վիրքը և Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգը։ Մարզպանին նշանակում էր պարսից շահը, սակայն Վիրքի թագավորի գոյության պայմաններում նրա իշխանությունը հաճախ ձևական էր։ Մեծ էր նաև վրաց պատրիարքի ազդեցությունը[1]։ Մարզպանության կենտրոնը սկզբում Մցխեթ քաղաքն էր, ապա՝ Տփղիսը (Թբիլիսի)[Ն 1]։
| ||||
Քարտեզ | ||||
Ընդհանուր տեղեկանք | ||||
Մայրաքաղաք | Մցխեթ, Տփղիս | |||
Մակերես | մոտ 22.000 քառ. կմ | |||
Մակերես | մոտ 6.000 քառ. կմ | |||
Լեզու | Վրացերեն | |||
Ազգություն | Վրացիներ, հայեր | |||
Կրոն | Քրիստոնեություն | |||
Իշխանություն | ||||
Պետական կարգ | Մարզպանություն | |||
Պատմություն | ||||
- Վարդանանց պատերազմ | 450-451 | |||
- Վահանանց պատերազմ | 481-484 | |||
- Կարմիր Վարդանի ապստամբություն | 571-572 | |||
- Հայաստանի երկրորդ բաժանում | 591 |
580 թվականից, երբ մահանում է Վիրքի արքա Բակուր III-ը, պարսից Որմիզդ Դ շահը (578-590) վերացնում է Վիրքի թագավորությունը, և մարզպանին տալիս է կառավարման լիակատար իրավունքներ[2]։ 591 թվականի Հայաստանի երկրորդ բաժանումումից հետո նախկին մարզպանության տարածքի հիմնական մասը անցնում է Բյուզանդական կայսրությանը, և մարզպանի իշխանությունը սահմանափակվում է Տփղիսի շրջակայքով[3]։
642 թվականին Նեհավենդի ճակատամարտում արաբական զորքերը պարտության են մատնում պարսիկներին, և Սասանյան Պարսկաստանը կործանվում է։ Վրաստանի կառավարումը ժամանակավորապես անցնում է Վրաց իշխանին՝ Բյուզանդիայի վերահսկողության ներքո։ Արաբական արշավանքների արդյունքում ստեղծվում է Տփղիսի ամիրայությունը՝ Արմինիա կուսակալության կազմում[4]։