Սուրեն Խորխոռունի

Սուրեն Խորխոռունի (ծննդյան թվականն անհայտ – 386), նախարար և իշխան Մեծ Հայքում, Տուրուբերան նահանգի Խորխոռունիք գավառում։ Սկզբում եղել է Արշակ Գ-ի, ապա Խոսրով Դ-ի ենթակայության տակ, որոնք կառավարում էին միառժամանակ Մեծ Հայքում։ Սուրենը Խորխոռունիների նախարարական տոհմից էր։ Արշակ Գ-ի և Սահակ Բագրատունու հակամարտության ժամանակ, Սուրենը Աշխադար Դիմաքսյանի և Վահան Առավեղյանի հետ համագործակցել է Սահակ Բագրատունու հետ, բայց Սահակի դեպի Խոսրով Դ-ի տիրույթները գնալու ժամանակ չեն կարողացել նրան հասնել, արգելվելով Արշակ Գ-ի զորքերի կողմից, ստիպված հպատակվել են նրան և հարմար ժամանակի սպասել իրենց փախուստի համար։

Սուրեն Խորխոռունի
Մեծ Հայքը 298-387 թվականներին
Դրոշ Նախարար
?-386
Ազգություն	Հայ
Դավանանք	Քրիստոնեություն
Ծննդավայր	Տուրուբերան նահանգ, Խորխոռունիք գավառ
Վախճանի օր	386(0386)
Դինաստիա	Խորխոռունիներ

Արշակ Գ-ի գանձերը

385 թվականին, երբ Արշակ Գ-ն իր գանձերը Հանի ամրոցից հանելով փոխադրում էր Ծոփք, Սուրեն Խորխոռունին, Վահան Առավեղյանը և Աշխադար Դիմաքսյանը հարմար ժամանակ գտնելով հափշտակում են այդ գանձերը և ցանկանում են անցնել Խոսրով Դ-ի մոտ, բայց չեն կարողանում ժամանակին անել դա։ Սամվել Մամիկոնյանը, ով Արշակ Գ-ի մտերիմն էր, ուժեղ գնդով ընկնում նրանց հետևից, որոնք էլ փախչելով՝ ընկնում են ամուր քարայրի մեջ Մանանաղի գավառում։ Ըստ Մովսես Խորենացու մանրամասն նկարագրության այդ քարայրը մտնելու տեղ չկար, մի կողմից միայն մի նեղ տեղ կար բարձրանալու՝ սաստիկ զառիվայր։ Դռան առաջն էլ ուղիղ բարձրանում էր միապաղաղ մի ապառաժ, իսկ վերևը՝ դուրս ցցված մի ժայռ, որ նայում էր խոր ձորի անդունդներին, և ինչ էլ որ պոկ գար, անդիմադրելի սաստկությամբ, անդադար թավալվելով ներքև կգլորվեր՝ դեմ առնելու կռվան չգտնելով։ Սամվել Մամիկոնյանը տարակուսած էր մնացել տեղի անմատչելի լինելու պատճառով։ Նա այս մասին իմաց տվեց Արշակ Գ-ին, որն էլ հրամայեց երկաթակապ արկղ շինել, մեջը քաջ մարդկանց նստեցնել և չվանի նման շղթայով վերևից իջեցնել մինչև քարայրի մուտքը։ Բայց այս (միջոցն) էլ վնաս չբերեց, որովհետև մացառները հեռու էին պահում (արկղը)։

Երբ նրանք սրանով էին զբաղված, այդտեղ է հասնում Ասպետ Սահակ Բագրատունին, Խոսրով Դ-ի ամբողջ գնդով, որով հալածում էր ավազակներին։ Ավազակներին թողնելով՝ հարձակվում է Սամվել Մամիկոնյանի գնդի վրա, որոնք փորձում էին բռնել քարայրում մնացած իշխաններին։ Սահակ Բագրատունին Սամվել Մամիկոնյանի գնդին հալածում է և դուրս է հանում Սուրենին, Վահանին և Աշխադարին գանձերի հետ միասին և շատ արագ հասցնում Խոսրով Դ-ի մոտ։ Խոսրով Դ-ն ստանալով գանձերը, նրանից մասնաբաժին է հանում Պարսից արքա Շապուհ Գ-ին և նրա հրամանով Սուրեն Խորխոռունուն, Վահան Առավեղյանին և Աշխադար Դիմաքսյանին տալիս է գյուղեր և ընտիր ու հարմար դաստակերտներ այն նախարարների ժառանգությունից, որոնք Մեծ Հայքի պարսից բաժնից (արևելյան) էին, բայց մնացին Արշակ Գ-ի մոտ։ Այս դեպքից հետո պատերազմ է առաջանում Արշակ Գ-ի և Խոսրով Դ-ի միջև։

Աղբյուրներ

• Հրաչյա Աճառյան, Հայոց անձնանունների բառարան, 1942 թ. Հատոր 4, Ցուցակ 1, Էջ 589
• «Հայոց Պատմություն», Մ. Խորենացի, ներած. և ծանոթ. Ս. Մալխասյան, Երևան, 1981, Գլուխ Գ, ԽԳ, ԽԵ