Սանդոմեժ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Սանդոմեժ (լեհ.՝ Sandomierz. pronounced: sanˈdɔmʲɛʂ, լատին․՝ Sandomiria, ռուսական գիտական և գեղարվեստական գրականության մեջ գործածվում է Սանդոմիր անվանաձևը), հինավուրց քաղաք Լեհաստանի հարավարևելյան մասում՝ Սվետնոկժիսկե վոևոդությունում, որի պովյատներից (շրջաններից) մեկի վարչական կենտրոնն է։ Ունի քաղաքային գմինայի կարգավիճակ։ Ընկած է Վիսլա գետի ափերին, երկրի մայրաքաղաք Վարշավայից մոտավորապես 180 կիլոմետր դեպի հարավ-արևելք։ Հռչակվել է իր լավ պահպանված պատմական կենտրոնով, որը մշակութային ու զբոսաշրջային կարևորագույն տեսարժանություն է համարվում և 2017 թվականին ներառվել է Լեհաստանի պատմական հուշարձանների ցանկում։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Սանդոմեժ | |||||
| լեհ.՝ Sandomierz | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Լեհաստան | ||||
| Համայնք | Sandomierz County? | ||||
| Մակերես | 28,8 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 200±1 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▼22 189 մարդ (մարտի 31, 2021)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||||
| Փոստային դասիչ | 27-600 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | TSA | ||||
| Պաշտոնական կայք | e-sandomierz.pl և sandomierz.pl | ||||
| |||||
Սանդոմեժը հռոմեա-կաթոլիկական թեմի կենտրոն է։ Անցյալում եղել է ոչ միայն Ստորին Լեհաստանի, այլև ողջ երկրի առավել կարևոր քաղաքային բնակավայրերից մեկը, ունեցել է թագավորական քաղաքի կարգավիճակ, ուշ միջնադարից մինչև 19-րդ դարը կատարել տարածաշրջանային կենտրոնի դեր։ Զբաղեցնում է 28,69 քառակուսի կիլոմետր տարածք[2]։ Բնակչության թվաքանակը 2017 թվականի տվյալներով եղել է 23.863[3], 2018 թվականի տվյալներով ՝ 23.780:
Հնագիտական պեղումների արդյունքները վկայում են, որ ներկայիս Սանդոմեժի տարածքում մարդիկ բնակություն են հաստատել քարեդարյան ժամանակներից։ Վաղ միջնադարից սկսած՝ բնակավայրը բուռն թափով աճել ու զարգացել է՝ գտնվելով առևտրային կարևոր ճանապարհների խաչմերուկում։ Պատմական փաստաթղթերում առաջին անգամ հիշատակվել է XII դարի սկզբում, Անանուն Գալլի տարեգրությունում, որտեղ Կրակովի ու Վրոցլավի հետ միասին ներկայացվել է որպես Լեհաստանի առավել կարևոր քաղաքներից մեկը։
XIII դարում թաթարական արշավանքների (1241, 1259 и 1287 թթ.) հետևանքով քաղաքը մեծապես վնասվել է, փայտե կառույցներն ամբողջությամբ ոչնչացվել են։ 1260 թվականին թաթարներն այստեղ տանջամահ են արել Սադոկ Երանելուն ու նրա 48 ընկերներին[4]։ 1286 թվականին Սանդոմեժը իշխան Լեշեկ Չյոռնու ջանքերով Մագդեբուրգյան իրավունք է ստացել։
Սանդոմեժին բնորոշ է մայրցամաքային խոնավ կլիման (Köppen climate classification-ի դասակարգմամբ՝ Dfb): Տեղումները հիմնականում անձրևի տեսքով են, առավել հաճախ լինում են ամռանը և մինչև ձմեռ աստիճանաբար նվազում են։ Սանդոմեժին հատուկ է տարվա չորս, հստակ տարբերակված եղանակների բնականոն հերթագայումը. շեղումներ եթե լինում են, ունենում են մեղմ դրսևորումներ[5]։
| Սանդոմեժ (Chwałki), elevation: 217 m, 1991-2020 normals, extremes 1951–presentի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 12.4 (54.3) |
18.7 (65.7) |
23.6 (74.5) |
29.7 (85.5) |
31.9 (89.4) |
34.2 (93.6) |
35.9 (96.6) |
37.1 (98.8) |
33.9 (93) |
25.4 (77.7) |
20.0 (68) |
16.0 (60.8) |
37.1 (98.8) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 0.6 (33.1) |
2.6 (36.7) |
7.5 (45.5) |
14.6 (58.3) |
19.7 (67.5) |
23.0 (73.4) |
25.0 (77) |
24.7 (76.5) |
19.1 (66.4) |
13.0 (55.4) |
6.8 (44.2) |
1.7 (35.1) |
13.2 (55.8) |
| Միջին օրական °C (°F) | −2.1 (28.2) |
−0.7 (30.7) |
3.2 (37.8) |
9.3 (48.7) |
14.2 (57.6) |
17.6 (63.7) |
19.5 (67.1) |
19.0 (66.2) |
14.0 (57.2) |
8.6 (47.5) |
3.6 (38.5) |
−0.7 (30.7) |
8.8 (47.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −4.5 (23.9) |
−3.6 (25.5) |
−0.4 (31.3) |
4.5 (40.1) |
9.2 (48.6) |
12.6 (54.7) |
14.4 (57.9) |
13.9 (57) |
9.6 (49.3) |
5.0 (41) |
1.1 (34) |
−3.0 (26.6) |
4.9 (40.8) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −27.3 (−17.1) |
−28.6 (−19.5) |
−22.1 (−7.8) |
−7.0 (19.4) |
−1.9 (28.6) |
0.2 (32.4) |
5.4 (41.7) |
3.8 (38.8) |
−2.3 (27.9) |
−7.4 (18.7) |
−18.0 (−0.4) |
−26.4 (−15.5) |
−28.6 (−19.5) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 24.3 (0.957) |
20.9 (0.823) |
30.8 (1.213) |
40.5 (1.594) |
67.3 (2.65) |
63.0 (2.48) |
90.3 (3.555) |
55.7 (2.193) |
58.4 (2.299) |
46.2 (1.819) |
29.4 (1.157) |
24.4 (0.961) |
551.3 (21.705) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ 0.1 mm) | 15.50 | 13.44 | 13.97 | 12.33 | 13.73 | 13.23 | 14.00 | 11.03 | 11.57 | 13.48 | 13.97 | 15.13 | 161.39 |
| Միջ. ձնառատ օրեր (≥ 0 cm) | 17.5 | 16.9 | 7.6 | 1.4 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.7 | 4.9 | 14.3 | 63.3 |
| % խոնավություն | 87.2 | 83.9 | 76.3 | 68.6 | 71.0 | 72.7 | 73.0 | 73.1 | 79.6 | 84.3 | 88.5 | 89.1 | 79.0 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 55.7 | 70.9 | 130.6 | 184.4 | 243.4 | 255.3 | 255.6 | 248.4 | 168.1 | 117.1 | 55.9 | 42.0 | 1827,2 |
| Աղբյուր #1: Institute of Meteorology and Water Management[6][7][8][9][10][11][12][13] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: Meteomodel.pl (records, relative humidity 1991–2020)[14][15][16] | |||||||||||||
Ուկրաինա, Օստրոգ
Իտալիա, Վոլտերա
Միացյալ Թագավորություն, Թրենթի Նյուարք[17]
Գերմանիա, Էմենդինգեն[17]
Հին քաղաքամասի տեսքը ձմռանը՝ թռչնաթռիչքի բարձրությունից
Քաղաքապետարանը
Շուկայի հրապարակը (Rynek)
Արքայական ամրոցը
Սուրբ Պողոս եկեղեցին
Դոմինիկյան Սուրբ Հակոբ եկեղեցին, 13–14-րդ դարեր
Տաճարը
Տաճարի ներսը
Յան Դլուգոշի տունը
Գլխավոր հրապարակի պատմական ջրհորը
Սուրբ Միքայել եկեղեցին
Շուկայի հրապարակի պատմական կառույցները
Եպիսկոպոսական պալատը
Փոստը
Շուկայի հրապարակի թի 31 շենքը
Միջնադարյան աշտարակն ու Օպատով դարպասը
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
