Ռոզենթալի էֆեկտ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ռոզենթալի էֆեկտ կամ Պիգմալիոնի էֆեկտ, (անգլ.՝ Rosenthal effect կամ Pygmalion effect), փորձարկողի կողմնակալության էֆեկտ[1], սոցիալական հոգեբանական ֆենոմեն, ըստ որի անձի գործողությունների բնույթը հիմնականում պայմանավորված է իր մարգարեությունը իրականացած տեսնելու սպասելիքներով և շրջապատի արձագանքների մեկնաբանությամբ, որն էլ հրահրում է մարգարեության ինքնաիրականացում։ Այսինքն, եթե մարդը նախապես կողմնորոշված է որևէ կարծիքի նկատմամբ, ապա նա իր վարքագծով ձգտում է հաստատել այդ կողմնորոշումը։
Սա մեկն է ներքին վավերականությանը սպառնացող գործոններից, որը սերտորեն կապված է հետազոտողի հատկությունների հետ։ Պայմանավորված է փորձարարի հոգեկան ինքնակարգավորման անգիտակցականի մակարդակով։ Կարող է ի հայտ գալ ցանկացած գիտության մեջ և ուսումնասիրության կամ գիտափորձի ցանկացած փուլում՝ անցկացման, արդյունքների մշակման, դրանց մեկնաբանման ընթացքում և այլն։
Փորձարարը, որը վստահում է հիպոթեզին կամ ինֆորմացիայի հավաստիությանը, ակամայից այնպես է գործում, որպեսզի իր ստացած արդյունքները հաստատեն հիպոթեզը։ Ամերիկյան հոգեբան Ռոբերտ Ռոզենթալը (անգլ.՝ Robert Rosenthal) այդ երևույթն անվանել է «Պիգմալիոնի էֆեկտ»՝ զուգահեռներ անցկացնելով հին հունական դիցաբանական հերոս Պիգմալիոնի կերպարի հետ։
Նմանատիպ մեխանիզմով է գործում արտապատկերային նույնականացումը (հոգեվերլուծության մեջ)։
![]() |
Մարդուն հատուկ է իր իմացության սահմանները համարել տիեզերական։ | ![]() |
1988 թվականին Սթերլինգ Լիվինգսթոնը Harvard Business Review ամերիկյան հանրահայտ բիզնես-ամսագրում հրապարակել է «Պիգմալիոնի էֆեկտը կառավարման համակարգում» հոդված, որը ներառված է որոշ բիզնես դպրոցների դասավանդման ծրագրերում։ Նա փաստերով հիմնավորել է աշխատակցի ցուցանիշների վրա գործատուի սպասելիքների ազդեցության արդյունավետությունը[2]։