From Wikipedia, the free encyclopedia
Ջրահեղձություն առաջանում է ջրում (հազվադեպ՝ այլ հեղուկներում) սուզվելու հետևանքով, որի ազդեցությամբ առաջանում են օրգանիզմի կենսական կարևոր համակարգերի (կենտրոնական նյարդային համակարգ, շնչառություն, արյան շրջանառություն) ֆունկցիաների խանգարումներ։ Առավել հաճախ տեղի է ունենում բաց ջրամբարներում լողանալիս։ Լողի միջազգային սիրողական ֆեդերացիայի տվյալներով աշխարհում ամեն տարի ջրահեղձ է լինում 250-350 հազար մարդ, ավելի հաճախ՝ երիտասարդներ, որոնց մեծ մասը լողալ կարողացել է։
Ջրահեղձություն | |
---|---|
Վասիլի Պերով. Ջրահեղձը, 1867 | |
Տեսակ | Ինտենսիվ խնամքի բժշկություն |
Պատճառ | շնչառություն |
Հետևանք | մահ |
Վնասում է | կենտրոնական նյարդային համակարգի, շնչառության, արյան շրջանառության ֆունկցիաների խանգարումներ |
Բժշկական մասնագիտություն | անհետաձգելի բժշկություն |
ՀՄԴ-9 | 994.1 |
ՀՄԴ-10 | T75.1 |
Drowning Վիքիպահեստում |
Ջրահեղձության պատճառների մեջ առաջատար տեղ է գրավում հուզական գործոնը՝ վախը։ Վախի զգացումը, որով պայմանավորվում են օրգանիզմի հոգեշարժ, և այլ ֆունկցիաների խանգարումները, հաճախ կապված է ոչ իրական, այլ կարծեցյալ վտանգի և իր ուժերի նկատմամբ անվստահության հետ։
Մարդու մարմինը որոշակի նախապատրաստության և հմտության դեպքում հնարավորություն է ստանում ջրում պահվել ոչ միայն հորիզոնական, այլև, ուղղաձիգ դիրքում։ Էական նշանակություն ունի նաև. ջրի ջերմաստիճանը։ Ջրի ցածր ջերմաստիճանն առաջացնում է մաշկի և թոքերի արյան անոթների կծկանք, շնչառական մկանների երկարատև կծկում, որը հանգեցնում է շնչառության և սրտի գործունեության սուր խանգարումների, գլխուղեղի սակավարյունության։ Վերջինս դրսևորվում է ուշագնացությամբ և դրան նման վիճակներով։
Գործնականորեն առողջ մարդկանց մոտ սառը ջուրն արագ մտնելիս կարող է առաջանալ շոկային վիճակ, որի հետևանքով մարդն անմիջապես սուզվում է, երբեմն էլ՝ մահանում։ Այսպիսի հակազդեցություններ կարող են առաջանալ ոչ միայն սառը (16-18 °C-ից ցածր), այլև տաք ջրում (22-26 °C), երբ ջրի ջերմաստիճանը բավականաչափ տարբերվում է մարմնի (արևի տակ մնալուց կամ ֆիզիկական բեռնվածությունից տաքացած) ջերմաստիճանից։
Ջրահեղձության պատճառներից են նաև լողալ չիմանալը, ֆիզիկական գերհոգնածությունը, տարբեր հիվանդագին վիճակները, ջրացատկի ժամանակ առաջացած վնասվածքները, սիրտանոթային գործունեության խանգարումները՝ ստորջրյա լողի (1,5-2 մ-ից ավելի խորություններում) ժամանակ։
Հատուկ վտանգ է ներկայացնում ալկոհոլային հարբեցման և խումարի վիճակում լողալը։
Ռիսկի գործոններ են՝
Ջրահեղձության ռիսկի բավականաչափ նվազմանը, ոչ միայն սովորական, այլև արտակարգ վիճակներում, նպաստում են մարդու կամային որակների դաստիարակությունը և օրգանիզմի կոփումը։
Պայմանականորեն ընդունված է տարբերել «իսկական» շնչահեղձային («չոր») և հանկարծամահային (սինկոպա) ջրահեղձություն։
Ցուցաբերած օգնության հաջողությունը պայմանավորված է ջրաղեղձության հանգամանքների և տեսակի ճիշտ գնահատմամբ, որը կնպաստի 1-ին օգնությունը խելամիտ անցկացնելուն՝ նույնիսկ կլինիկ տուժածի դիրքի սխեմայական պատկերը, այս դիրքն անհրաժեշտ է տուժածի շնչառական ուղիներից և ստամոքսից ջուրը հեռացնելու համար մահվան սկսվելու դեպքում։
Տուժածին վերակենդանացնելու համար էական նշանակություն ունի ջրի ջերմաստիճանը, որում մարդը ջրասույզ է եղել։ Սառը ջրում խեղդվողի ջերմաստիճանն արագ նվազում է, օրգանիզմում դանդաղում է նյութափոխանակությունը, որի հետևանքով նա դառնում է թթվածնի անբավարարության հանդեպ ավելի կայուն, և, վերջին հաշվով, ավելի բարենպաստ պայմաններ են ստեղծվում վերակենդանացման համար։
Ջրից հանված տուժածի օգնության բնույթը պայմանավորված է նրա վիճակով։ Եթե գիտակցությունը չի կորցրել, նրան պետք է հանգստացնել, մաշկը շփելով չորացնել, հագցնել, իսկ եթե գիտակցությունը բացակայում է, բայց անոթազարկն ու շնչառությունը պահպանված են, հարկավոր է շնչել տալ անուշադրի սպիրտ, կրծքավանդակն ազատել սեղմող հագուստից, շնչառությունն ակտիվացնելու համար կարելի է լեզուն ռիթմիկորեն ձգել։
Սրտի գործունեության և շնչառության բացակայության ժամանակ կիրառում են վերակենդանացման պար¬ զագույն մեթոդներ։ Հարկավոր է ամենից առաջ և որքան հնարավոր է արագ շնչուղիներից հեռացնել հեղուկը։ Այդ նպատակով օգնություն ցույց տվողը տուժածին դնում է իր ծալած ծնկի վրա՝ գլուխը ներքև կախված վիճակում, որի շնորհիվ ջուրը դուրս է հոսում վերին շնչուղիներից և ստամոքսից։ Ջրի հեռացումից հետո արագ կատարում են արհեստական շնչառություն՝ նախապես բերանը մաքրելով ավազից, տիղմից և փսխման զանգվածից։
Արհեստական շնչառության բազմաթիվ մեթոդներից առավել արդյունավետ են՝
Արհեստական շնչառության ժամանակ տուժածը պետք է լինի մեջքի վրա պառկած և գլուխը հետ թեքած, որը նպաստում է կոկորդի մուտքի լրիվ բացմանը։
«Բերան-բերանի» և «բերան-քթի» շնչառությունն ավելի լավ է կատարել բերանը թանզիֆով կամ այլ գործվածքի լաթով ծածկելուց հետո։ Օդը բերանի մեջ ներփչելիս փակում են տուժածի քիթը, քթի մեջ ներփչելիս՝ բերանը, իսկ ստորին ծնոտը տեղաշարժում են առաջ։ Արհեստական շնչառության հետ միաժամանակ կատարում են սրտի արտաքին մերսում՝ յուրաքանչյուր շնչառումից (ներփչում) հետո կրծքավանդակի վրա կատարելով 5 սեղմում։
Խեղդվողին վերակենդանացնելու այլ փորձերը (ծածկոցի, սավանի վրա ճոճելը) անիմաստ են և ծայրաստիճան վտանգավոր։ Ցանկացած վիճակում անհրաժեշտ է տուժածին տաքացնել շփումներով, ոտքերի ու ձեռքերի մերսմամբ։ Նշված միջոցառումներն իրականացվում են տուժածին ջրից հանելուց հետո անմիջապես (ափին, նավակում, տախտակամածի վրա)՝ մինչև բժշկի գալը կամ հիվանդանոց տեղափոխելը, որտեղ անհրաժեշտության դեպքում պետք է կատարվեն ապարատային արհեստական շնչառություն, սրտի մերսում, տրվի դեղորայք։
Զբոսաշրջիկները, ձկնորսները, հանգստացողները, փրկարարների միության անդամները պետք է տիրապետեն խեղդվողներին օգնություն ցույց տալու մեթոդներին։ Դժբախտ դեպքերը կանխելու համար հարկավոր է ջրում պահպանել սահմանված կանոնները, չի կարելի երեխաներին թողնել առանց հսկողության, չլողալ նավակից, լաստանավակից ցատկելով, լողալու համար առանձնացված տեղերի սահմաններից դուրս։ Չի կարելի լողալ ալկոհոլային խմիչքներ օգտագործած կամ ուտելուց հետո 1,5-2 ժ սահմաններում, հոգեկան և ֆիզիկական հոգնած վիճակում։ Վտանգավոր է ջուրը մտնել արևի տակ ուժեղ ջերմահարվելուց հետո, դա 1-ին հերթին վերաբերում է սիրտանոթային համակարգի խանգարումներով հիվանդներին։ Արտակարգ վտանգավոր են անծանոթ վայրերում ջրացատկերը (հատկապես՝ գլխիվայր)։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.