Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգի խումբ, ատոմների հաջորդականություն՝ դասավորված միջուկի լիցքի աճման կարգով, որոնք օժտված են արտաքին շերտում միանման էլեկտրոնային կառուցվածքով։
Խմբի համարը որոշվում է ատոմի արտաքին էլեկտրոնային շերտում էլեկտրոնների թվով (վալենտային էլեկտրոնները) և որպես կանոն, համապատասխանում է ատոմի առավելագույն վալենտականությանը։
Պարբերական համակարգի կարճ ձևում խմբերը դասակարգում են ենթախմբերի՝ գլխավոր (կամ Ա խմբեր), որոնց են պատկանում s և p տարրերը և երկրորդական (B ենթախումբ), որը ներառում է d-տարրերը։ Ենթախմբերը անվանում են նաև ամենափոքր միջուկի լիցք ունեցող տարրի անունով (որպես կանոն գլխավոր ենթախմբերի համար՝ երկրորդ պարբերության տարրերը, և երկրորդական ենթախմբի համար՝ չորրորդ պարբերության տարրերը)։ Միևնույն ենթախմբի տարրերը օժտված են նման հատկություններով։
Նույն խմբի տարրերի մոտ կարգաթվի աճմանը զուգընթաց աճում է էլեկտրոնային թաղանթների թիվը, մեծանում է ատոմային շառավիղը, ինչի հետևանքով էլեկտրաբացասականությունը թուլանում է, մետաղական հատկությունները ուժեղանում են, իսկ ոչ մետաղական հատկությունները՝ թուլանում։ Ուժեղանում են նրանց կողմից ձևավորվող նյութերի վերականգնիչ, և թուլանում օքսիդիչ հատկությունները։
Խմբերի համարակալում
1989 թվականից Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միությունը (IUPAC) որպես հիմնական տարբերակ հաստատել է պարբերական համակարգի երկար պարբերություններով ձևը[1]։ Ըստ այդմ IUPAC-ը առաջարկում է խմբերը համարակալել արաբական թվանշաններով՝ 1-18:
Չնայած դրան, շարունակում է կիրառվել ավանդական դարձած համարակալումը, որտեղ օգտագործվում են հռոմեական թվեր և լատինական տառեր, որը տարբերվում է Ամերիկայի և Եվրոպայի համար։
Ժամանակակից համակարգն ընդգրկում է հետևյալ խմբերը (հին համակարգերը, եվրոպականը և ամերիկյանը նշված են փակագծերում)։
- խումբ 1 (IA, IA)՝ ալկալիական մետաղներ
- խումբ 2 (IIA, IIA)՝ հողալկալիական մետաղներ
- խումբ 3 (IIIB, IIIA)՝ սկանդիումի ենթախումբ
- խումբ 4 (IVB, IVA)՝ տիտանի ենթախումբ
- խումբ 5 (VB, VA)՝ վանադիումի ենթախումբ
- խումբ 6 (VIB, VIA)՝ քրոմի ենթախումբ
- խումբ 7 (VIIB, VIIA)՝ մանգանի ենթախումբ
- խումբ 8 (VIIIВ, VIIIA)՝ երկաթի ենթախումբ
- խումբ 9 (VIIIВ, VIIIA)՝ կոբալտի ենթախումբ
- խումբ 10 (VIIIВ, VIIIA)՝ նիկելի ենթախումբ
- խումբ 11 (IB, IB)՝ պղնձի ենթախումբ
- խումբ 12 (IIB, IIB)՝ ցինկի ենթախումբ
- խումբ 13 (IIIA, IIIB)՝ բորի ենթախումբ
- խումբ 14 (IVA, IVB)՝ ածխածնի ենթախումբ
- խումբ 15 (VA, VB)՝ ազոտի ենթախումբ (պնիկտոգեններ)
- խումբ 16 (VIA, VIB)՝ թթվածնի ենթախումբ (խալկոգեններ)
- խումբ 17 (VIIA, VIIB)՝ հալոգեններ
- խումբ 18 (VIIIA, VIIIB)՝ իներտ գազեր։
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
