Ծիածանաբորբ

Ուվեիտ, աչքի անոթաթաղանթի բորբոքում։ Անոթաթաղանթն այն պիգմենտավորված թաղանթն է, որ գտնվում է ցանցաթաղանթի և ֆիբոզ թաղանթի միջև։ Ֆիբրոզ թաղանթն իր հերթին պարունակում է եղջերենին և սկլերան։ Անոթաթաղանթը բաղկացած է ծիածանաթաղանթից, թարթչամարմնից և բուն անոթաթաղանթից։ Ուվեիտը պահանջում է շտապ բուժօգնություն, և ունի հրատապ հետազոտության անհրաժեշտություն օպտոմետրիստի կամ ակնաբույժի կողմից։ Հարկ է իրականացնել շտապ բուժում և բորբոքման վերահսկողություն։ Ուվեիտը հաճախ ասոցացվում է այլ ակնային խնդիրների հետ։

Հիպոպիոն՝ առաջային ուվեիտի ժամանակ, որը երևում է որպես դեղին էքսուդատ աչքի առաջային խցիկի ստորին հատվածում։

Դասակարգում

Անատոմիորեն ուվեիտը դասակարգվում է, որպես առաջային, միջանկյալ, հետին և պանուվեիտի, կաղված նրանից, թե որտեղ է տեղակայված պրոցեսը^[1]։

• Առաջային ուվեիտը ներառում է իրիդոցիկլիտն ու իրիտը։ Իրիտը առաջային խցիկի ու ծիածանաթաղանթի բորբոքումն է։ Իրիդոցիկլիտը՝ ծիածանաթաղանթի և թարթչամկանի բորբոքումն է։ Ուվեիտների դեպքերի երկու երրորդից- 90 տոկոսը առաջային ուվեիտների դեպքերն են։ Այս պրոցեսը կարող է հանդես գալ որպես եզակի էպիզոդ և բուժումից հետո այլևս չկրկնվել, կամ կարող է դառնալ քրոնիկ և պարբերաբար կրկնվել։
• Միջանկյալ ուվեիտի ժամանակ հիմնականում ախտահարվում են ապակենման մարմնի բջիջները։ ՀԻվանդները հատկապես բողոքում են աչքի առաջ լողացող պղտորումներից։
• Հետին ուվեիտը կամ խորեոռետինիտը ցանցաթաղանթի և բուն անոթաթաղանթի բորբոքումն է։
• Պանուվեիտը անոթաթաղանթի բոլոր շերտերի բորբոքումն է։

Նշաններ

Առաջային ուվեիտ

• Աչքի կարմրությու
• Պղտոր տեսողություն
• Լուսավախություն
• Բբի դեֆորմացիա
• Գլխացավեր
• Լայնացած ցիլիար անոթներ, առաջային խցիկում բջիջների առկայություն, կերատիկ պրեցիպիտատներ ("KP") եղջերենու հետին մակերեսին։ Սուր բորբոքման ժամանակ կարող է առկա լինել հիպոպիոն։ Տարած ուվեիտի մասին են խոսում պիգմենտի կուտակումները ոսպնյակի վրա, կերատիկ պրեցիպիտատները, բբի անկանոն տեսքը։
• Բուսակայի հանգույցներ, բորբոքային հանգույցներ են ծիածանաթաղանթի մակերեսին, առաջային ուվեիտի գրանուլեմատոզ ձևերի դեպքում, ինչպիսիք են Ֆուկսի հետերոքրոիկ իրիդոցիկլիտը^[2]։
• Սինեխիաներ

Միջանկյալ ուվեիտ

• Լողացող պղտորումներ
• Պղտոր տեսողություն

Միջանկյալ ուվեիտները սովորաբար ախտահարում են միայն մեկ աչքը։ Հազվադեպ հանդիպում են ցավ ու լուսավախություն։

Հետին ուվեիտ

• Լողացող պղտորումներ
• Պղտոր տեսողություն
• Գիվանդը տեսնում է կայծեր

Պատճառները

Ուվեիտը սովորաբար առանձին հիվանդություն է, բայց կարող է համակցվել նաև շատ այլ հիվանդությունների հետ։

Առաջային ուվեիտի դեպքերի մեծ մասում համակցված այլ ախտաբանական վիճակ չի հանդիպում, Այնուամենայնիվ, եթե լինում է համակցված ախտաբանություն, դա հիմնականում լինում է HLA-B27-ը։ Այս տիպի HLA ալելի առկայությունը 15%-ով բարձրացնում է առաջային ուվեիտի առաջացման հավանականությունը^[3]։

Ամենատարածված ձևը սուր առաջային ուվեիտն է, որը հենց համակցվում է HLA-B27-ի հետ, և ունի կարևոր առանձնահատկություններ․ HLA-B27 ուվեիտը կարող է համակցված լինել աչքի բորբոքման հետ ինչպես ինքնուրույն, այնպես էլ այլ համակարգային հիվանդության հետ։ HLA-B27 ուվեիտը ունի բնորոշ կլինիկական առանձնահատկություններ որոնցից են՝ արական սեռի նախատրամադրվածությունը, միակողմանի ախտահարումը, ոչ գրանուլոմատոզ արտահայտումը, հաճախակի սրացումները ի տարբերություն HLA-B27 չասոցացված ուվեիտի որն ունի հավասարապես նախատրամադրվածություն արական և իգական սեռերի մոտ, երկկողմանի ախտահարում և ավելի հաճախ գրանուլեմատոզ աարտահայտում^[4]։ Ռևմատոիդ արթրիտը նույնպես քիչ չէ հանդիսանում ուվեիտի պատճառ, հատկապես Ասիական երկրներում^[5]։

Ոչ ինֆեկցիոն կամ աուտոիմուն պատճառներ

• Բեխչետի հիվանդություն
• Կրոնի հիվանդություն
• Ֆուքսի հետերոքրոմիկ իրիդոցիկլիտ
• HLA-B27 ուվեիտ
• Յուվինիլ իդիոպատիկ արթրիտ
• Սարկոիդոզ
• Սիմպաթիկ օֆթալմիա
• Սպոնդիլոարթրիտ
• Գրանուլեմատոզ պոլիանգիտով
• Տուբուլոինտեստինալ նեֆրիտ և ուվեիտի սինդրոմ

Ինֆեկցիոն պատճառներ

• Ուվեիտը կարող է լինել աչքում ընթացող ինֆեկցիային ուղղված իմուն պատասխան։
• Բրուցելյոզ
• Հերպես վիրուս
• Լեպտոսպիրոզ
• Լայմի հիվանդություն
• Սիֆիլիս
• Տոքսոպլազմիկ խորեոռետինիտ
• Տուբերկուլյոզ
• Զիկա վիրուս^[6]։

Համակարգային հիվանդությունների հետ համակցված

Ուվեիտի հետ համակցված համակարգային հիվանդություններից են^[7][8]․

• Անկիլոզացնող սպոնդիլիտ
• Բեխչետի հիվանդություն
• Կավասակիի հիվանդություն
• Ցրված սկլերոզ
• Պսորիատիկ արթրիտ
• Ռեակտից արթրիտ
• Ուիպլի հիվանդություն
• Սարկոիդոզ
• Քրոնիկ գրանուլեմատոզ հիվանդություն
• Յուվինիլ ռևմատոիդ արթրիտ

Որպես դեղորայքի կողմնակի ազդեցություն

• Ռիֆաբութինը՝ Ռիֆամպինի ածանցյալը, կարող է հանդիսանալ ուվեիտի պատճառ։
• Որոշ հետազոտություններ նշում են քվինոլների, հատկապես Մոքսիֆլոքսացինի հնարավոր կապը ուվեիտի առաջացման հետ։
• Որոշ պատվաստանյութեր

Ծանոթագրություններ

1. Jabs DA, Nussenblatt RB, Rosenbaum JT. Standardization of Uveitis Nomenclature (SUN) Working Group. Standardization of uveitis nomenclature for reporting clinical data. Results of the First International Workshop. Am J Ophthalmol 2005;140:509-516.
2. Abdullah Al-Fawaz; Ralph D Levinson (25 Feb 2010). "Uveitis, Anterior, Granulomatous". eMedicine from WebMD. Archived from the original on 4 December 2010. Retrieved 15 December 2010.
3. Table 5-7 in: Mitchell RS, Kumar V, Abbas AK, Fausto N. Robbins Basic Pathology (8th ed.). Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7.
4. Larson T, Nussenblatt RB, Sen HN (June 2011). "Emerging drugs for uveitis". Expert Opinion on Emerging Drugs. 16 (2): 309–22. doi:10.1517/14728214.2011.537824. PMC 3102121. PMID 21210752.
5. Shah IA, Zuberi BF, Sangi SA, Abbasi SA (1999). "Systemic Manifestations of Iridocyclitis" (PDF). Pak J Ophthalmol. 15 (2): 61–64.
6. "Zika Can Also Strike Eyes of Adults: Report". Consumer HealthDay. Archived from the original on 20 August 2016. Retrieved 2 May 2018.
7. White G. "Uveitis." Archived 2013-08-23 at the Wayback Machine AllAboutVision.com. Retrieved August 20, 2006.
8. McGonagle D, McDermott MF (August 2006). "A proposed classification of the immunological diseases". PLoS Medicine. 3 (8): e297. doi:10.1371/journal.pmed.0030297. PMC 1564298. PMID 16942393.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 124)։