Ուլիսես Ս. Գրանթ

Ուլիսես Սիմփսոն Գրանտ (ի ծնե՝ Hiram Ulysses Grant, ապրիլի 27, 1822(1822-04-27)^{[1][2][3][…]}, Փոյնթ Փլեզընթ, Կլերմոնտ, Օհայո, ԱՄՆ - հուլիսի 23, 1885(1885-07-23)^{[1][2][3][…]}, Ուիլթոն, Սարատոգա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի քաղաքական և ռազմական գործիչ, ԱՄՆ-ի քաղաքացիական պատերազմի տարիներին հյուսիսային գնդի զորահրամանատար, բանակի գեներալ (1866 թվականի հուլիսի 25-1869 թվականի մարտի 4)։ 1869 թվականի մարտի 4-ից մնչև 1877 թվականի մարտի 4ը ԱՄՆ 18-րդ նախագահ։ 1913-ից Գրանտի դիմանկարը պատկերված է 50 դոլար արժողությամբ թղթադրամի վրա։ Ամերիկայի փիլիսոփայական հասարակության անդամ (1868), արժանացել է Կոնգրեսի Ոսկե մեդալի (1863)։

Ուլիսես Ս. Գրանթ անգլ.՝ Ulysses S. Grant
Կուսակցություն՝	ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն
Կրթություն՝	ԱՄՆ Ռազմական ակադեմիա
Մասնագիտություն՝	ճանապարհորդ հետազոտող, գրող, պետական գործիչ և բանակի սպա
Դավանանք	պրեսբիտերականներ և մեթոդիզմ
Ծննդյան օր	ապրիլի 27, 1822(1822-04-27)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Փոյնթ Փլեզընթ, Կլերմոնտ, Օհայո, ԱՄՆ
Վախճանի օր	հուլիսի 23, 1885(1885-07-23)[1][2][3][…] (63 տարեկան)
Վախճանի վայր	Ուիլթոն, Սարատոգա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Թաղված	Գրանթի դամբարան
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ի ծնե անուն	անգլ.՝ Hiram Ulysses Grant
Հայր	Ջես Ռութ Գրանթ[4]
Մայր	Հաննա Սիմփսոն Գրանթ[4]
Ամուսին	Ջուլիա Գրանտ[4]
Զավակներ	Ֆրեդերիկ Դենթ Գրանթ, Ուլիսես Ս. Գրանթ կրտսեր, Նելլի Գրանթ[4] և Ջես Ռութ Գրանթ
Ինքնագիր
Պարգևներ	ԱՄՆ Կոնգրեսի ոսկե մեդալ

Երիտասարդություն

Հայրեմ Ուլիս Գրանտը ծնվել է 1822 թվականին։ Նրա ծնողները՝ ծագումով շոտլանդացիներ են, ընտանիքը եղել է ապահովված՝ հայրը ունեցել է դուբիլային արհեստանոց^[5]։ Ուիլսի մոր ազգանունը՝ Սիմփսոն, երբեմն սխալմամբ մեկնաբանվում է որպես նրա երկրորդ անուն, չնայած, Գրանտի վկայությամբ, դա չի համապատասխանում ճշմարտությանը^[5]։

1843 թվականին Գրանտն ավարտել է Վեստ-Փոյնթի ռազմական ակադեմիան, առաջադիմության 21-րդն էր և ստացել երկրորդ լեյտենանտի ժամանակավոր կոչում։ Գրանտը ծառայել է որպես կվարտիրմեյստեր Միսուրիի սահմանի 4-րդ հետևակային գնդում, այստեղ նա ստիպված էր կռվել հնդիկների հետ։ 1845 թվականին, երբ սկսվեց Մեքսիկայի հետ պատերազմը, Հրանտի գունդը ուղարկվեց Տեխասի սահման և ակտիվ մասնակցություն ունեցավ հետագա ռազմական գործողություններին։ 1854 թվականին նա հեռացավ զինվորական ծառայությունից և հաստատվեց Սենթ Լուիսում՝ դառնալով ֆերմեր, հետագայում տեղափոխվելով Գալենա՝ Իլինոյս նահանգ, իր հոր մոտ, որը շարունակում էր զբաղվել մաշկի արտադրությամբ։

Ակադեմիայում Գրանտը ստացել է «Քեռի Սեմ Գրանտ» մականունը, կամ պարզապես Սեմ, անվան ինիցիալով, որոնց տակ Գրանտը գրանցվել է ակադեմիա։

Քաղաքացիական պատերազմ

Երբ սկսվեց քաղաքացիական պատերազմը, Գալենում կամավորական ջոկատ ստեղծվեց, որտեղ էլ Գրանտն ընտրվեց հրամանատար։ Իլինոյսի նահանգապետի հանձնարարությամբ Գրանտը երկու ամսվա ընթացքում կազմակերպել է 21 գունդ և նշանակվել է նրանցից մեկի հրամանատար։ Շուտով նա փաստացի դարձավ Հյուսիսային Միսուրիի շրջանում կենտրոնացած բոլոր կամավորական զորքերի հրամանատար, և օգոստոսի 23-ին նշանակվեց կամավորների բրիգադի գեներալ։ Հետագայում պատերազմի ընթացքում ի հայտ եկան Գրանտի ակնառու ռազմավարական ունակությունները, հատկապես 1862 թվականի սկզբին Հենրի և Դոնելսոն ֆորտերը գրավելիս։

Գրանտ Ուլիս

Դոնելսոնի ամրոցը գրավելու ժամանակ Գրանտը ստացել է «Անվերապահ կապիտուլյացիա գեներալ» մականունը (անգլ.՝ Unconditional Surrender), մականունների բառերի առաջին տառերը համընկնում են Գրանտի ինիցիալների հետ։ Հրանտը դարձավ ազգային հերոս, նրա վրա աստիճանաբար դրվում էին զորքերի հրամանատարությանը վերաբերող ավելի ու ավելի կարևոր խնդիրներ։ 1862 թվականի դեկտեմբերի 17-ին Գրանտը հրեաներին արտաքսել է Թենեսի, Միսիսիպի և Կենտուկի նահանգներից^[6] (ինչի համար էլ հետագայում հրապարակավ զղջացել է^[7]): 1863 թվականի հուլիսին Գրանտին երկար պաշարումից հետո հաջողվել է ստիպել հանձնել Վիքսբերգը։ 1863 թվականի նոյեմբերին Գրանտը Չաթանուգա քաղաքում ապաշրջափակեց սսևերյանների կայազորը՝ ջախջախելով կոնֆեդերատներին Չատանուգայի հայտնի ճակատամարտում։ 1863 թվականի դեկտեմբերին կոնգրեսը որոշեց ոսկե մեդալ նվաճել Գրանտի պատվին և շնորհակալություն հայտնեց նրան և նրա բանակին։ 1864 թվականի մարտի 2-ին Կոնգրեսը ամերիկյան բանակի համար նոր կոչում սահմանեց՝ բանակի գեներալ-լեյտենանտ, և նախագահ Լինքոլնը անմիջապես նրան շնորհեց Գրանտ, որին դրանից հետո հանձնարարվեց կոնֆեդերատների բանակի դեմ ռազմական գործողությունների գլխավոր ղեկավարումը։

Հետագայում գեներալ Վ. Շերմանը գրել է, որ որպես զորավարի Գրանտի գլխավոր և լավագույն որակն այն էր, որ թշնամին կարող է նրա հետ հաշվի նստել^[8]։ Գրանտը միավորման համար պատերազմ է սկսել՝ հենվելով ֆեդերացիայի մարդկային ռեսուրսների գերազանցության վրա։ Նա բոլորովին չէր մտածում մարդկային կորուստների մասին։ Թավուտների ճակատամարտում 18 հազար մարդ կորցնելով՝ նա սառնասրտորեն շարունակել է հարձակումը և Սպոթսիլվեյնիի ճակատամարտում կորցրել է ևս 18 հազար մարդ։ Մի քանի շաբաթ անց Քոլդ Հարբորի մոտ հարավցիների ամրացված դիրքերի վրա ճակատային գրոհներում նա կործանել է ևս 13 հազար զինվոր։ «Սարսափելի ու անողոք ինչ-որ բան է տեղի ունեցել, և հին խոսքերը, ինչպիսիք են «հաղթանակը» և «պարտությունը», կորցրել են իրենց նշանակությունը։  Մի անշնորհք փոքրիկ մարդ է կարմիր ցցված մորուքով (գեներալ Գրանտ) մտադիր է շարունակել առաջ շարժվել, և այժմ ամբողջ պատերազմը եղել է մեկ շարունակական պայքար։ Եթե մի հարված չի հաջողվել, ապա անմիջապես հարվածել է մյուսին» (Բրյուս Քաթոն)^[9]։

1865 թվական

1865 թվականի ապրիլին, համառ մարտերից հետո, Հրանտը գեներալ Լիին ստիպեց հանձնվել Ապոմատոքսի ողջ բանակին և դրանով վերջ դրեց քաղաքացիական պատերազմին։ 1866 թվականին Կոնգրեսի կողմից նրան տրվել է բանակի գեներալի տիտղոս, որն անցել է գեներալ Շերմանին այն բանից հետո, երբ Գրանտը 1869 թվականի մարտի 4-ին ստանձնել Է ԱՄՆ-ի նախագահի պաշտոնը։ 1867 թվականին նա ժամանակավորապես զբաղեցրել է ռազմական նախարարի պաշտոնը նախագահ Ջոնսոնի վարչակազմում։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Lundy D. R. The Peerage
3. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
4. Kindred Britain
5. R. Chernow Grant. — New York: Penguin Press, 2017. — ISBN 9781594204876
6. Judaic Treasures of the Library of Congress: Order No. 11. — Jewish Virtual Library.
7. Արխիվացված 2019-02-02 Wayback Machine. — Лев Рожанский «Евреи генерала Гранта» (18.03.2013 г.)
8. Маль К. Гражданская война в США 1861—1865. М., 2002, с. 374.
9. Маль К. Гражданская война в США 1861—1865. М., 2002, с. 403.

Գրականություն

• Дерюжинский В. Ф. (1890–1907). «Грант, Улисс-Сидней». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• McFeely, William S. (1981). Grant: A Biography. Norton. ISBN 0-393-01372-3.; Pulitzer Prize
• Smith, Jean Edward (2001). Grant. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-684-84927-5.
• Badeau, Adam. Military History of Ulysses S. Grant, from April, 1861, to April, 1865. 3 vols. 1882.
• Ballard, Michael B., Vicksburg, The Campaign that Opened the Mississippi, University of North Carolina Press, 2004, ISBN 0-8078-2893-9.
• Ed Bearss, The Vicksburg Campaign, 3 volumes, Morningside Press, 1991, ISBN 0-89029-308-2.
• Carter, Samuel III, The Final Fortress: The Campaign for Vicksburg, 1862—1863 (1980)
• Bruce Catton, Grant Moves South, Little, Brown & Co., 1960, ISBN 0-316-13207-1.
• Catton, Bruce, Grant Takes Command, Little, Brown & Co., 1968, ISBN 0-316-13210-1.
• Bruce Catton, U. S. Grant and the American Military Tradition (1954)
• Cavanaugh, Michael A., and William Marvel, The Petersburg Campaign: The Battle of the Crater: «The Horrid Pit», June 25 — August 6, 1864 (1989)
• Conger, A. L. The Rise of U. S. Grant (1931)
• Davis, William C. Death in the Trenches: Grant at Petersburg (1986).
• Fuller, Maj. Gen. J. F. C., Grant and Lee, A Study in Personality and Generalship, Indiana University Press, 1957, ISBN 0-253-13400-5.
• Gott, Kendall D., Where the South Lost the War: An Analysis of the Fort Henry-Fort Donelson Campaign, February 1862, Stackpole Books, 2003, ISBN 0-8117-0049-6.
• Johnson, R. U., and Buel, C. C., eds., Battles and Leaders of the Civil War. 4 vols. New York, 1887—88, often reprinted
• Lewis, Lloyd. Captain Sam Grant (1950), pre-Civil War
• McWhiney, Grady, Battle in the Wilderness: Grant Meets Lee (1995)
• McDonough, James Lee, Shiloh: In Hell before Night (1977).
• McDonough, James Lee, Chattanooga: A Death Grip on the Confederacy (1984).
• Maney, R. Wayne, Marching to Cold Harbor. Victory and Failure, 1864 (1994).
• Matter, William D., If It Takes All Summer: The Battle of Spotsylvania (1988)
• Miers, Earl Schenck., The Web of Victory: Grant at Vicksburg. 1955.
• Rhea, Gordon C., The Battle of the Wilderness May 5—6, 1864, Louisiana State University Press, 1994, ISBN 0-8071-1873-7.
• Rhea, Gordon C., The Battles for Spotsylvania Court House and the Road to Yellow Tavern May 7—12, 1864, Louisiana State University Press, 1997, ISBN 0-8071-2136-3.
• Rhea, Gordon C., To the North Anna River: Grant and Lee, May 13—25, 1864, Louisiana State University Press, 2000, ISBN 0-8071-2535-0.
• Rhea, Gordon C., Cold Harbor: Grant and Lee, May 26 — June 3, 1864, Louisiana State University Press, 2002, ISBN 0-8071-2803-1.
• Miller, J. Michael, The North Anna Campaign: «Even to Hell Itself», May 21—26, 1864 (1989).
• Simpson, Brooks D, Ulysses S. Grant: Triumph Over Adversity, 1822—1865 (2000).
• Steere, Edward, The Wilderness Campaign (1960)
• Sword, Wiley, Shiloh: Bloody April. 1974.
• Williams, T. Harry, McClellan, Sherman and Grant. 1962.
• Porter, Horace, Campaigning with Grant (1897, reprinted 2000)
• Sherman, William Tecumseh, Memoirs of General William T. Sherman. 2 vols. 1875.
• Simon, John Y., ed., The Papers of Ulysses S. Grant, Southern Illinois University Press (1967—) multivolume complete edition of letters to and from Grant.

Արտաքին հղումներ

• Register of Officers and Graduates of the United States Military Academy Class of 1843
• Улисс Грант — генерал и президент. Программа «Эха Москвы» из цикла передач «Всё так»
• First Inaugural Address Արխիվացված 2012-10-20 Wayback Machine
• Second Inaugural Address Արխիվացված 2012-10-20 Wayback Machine
• Grant on Slavery
• White House Biography

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 202)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուլիսես Ս. Գրանթ» հոդվածին։