Շվեդական վագր

Շվեդական վագր (շվեդ.՝ En svensk tiger[ են ˈsvɛnːsk ˈtǐːɡɛr ], [ɛn ˈsvɛnːsk ˈtǐːɡɛr]), կարգախոս և պատկեր, ինչը դարձել է Շվեդիայում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ քարոզչական արշավի մի մաս։ Դրա նպատակն էր կանխել լրտեսությունը՝ խրախուսելով գաղտնիությունը։

Հայտնի քարոզչական պաստառը շվեդներին զգուշացրել է խոսելուց զգուշանալ։

Բացատրություն

Շվեդերենում svensk բառը կարող է նշանակել և՛ «շվեդական», և՛ «շվեդ», մինչդեռ tiger կարող է նշանակել կա՛մ վագր, կա՛մ «լռել»՝ ավելի խոսակցական՝ «բերանը փակ պահել», պաստառին տալով կրկնակի նշանակություն՝ «շվեդական վագր» կամ «շվեդը լռում է»^[1]։ Արտահայտությունը համեմատելի է Միացյալ նահանգներում «թուլացած շուրթերը խորտակում են նավեր»^[2], Միացյալ Թագավորությունում «անզգույշ խոսակցությունը կյանքեր է արժենում» և Խորհրդային միությունում՝ «շատախոսը պարգև թշնամու համար» պատերազմական այլ նմանատիպ կարգախոսների հետ։

• 
  Թուլացած շուրթերը խորտակում են նավեր
• 
  Պահի՛ր աչքերդ բաց և բերանդ փակ
• 
  Անզգույշ խոսակցությունը կյանքեր է արժենում

Օգտագործում

Քարոզչական արշավի հայտնի պաստառը ստեղծել է Բերթիլ Ալմքվիստը 1941 թվականին^[3] Շվեդիայի տեղեկատվական ազգային խորհրդի պատվերով (շվեդ.՝ Statens informationsstyrelse): Պաստառը դարձել է Զգոնության քարոզարշավի գլխավոր կարգախոսը, որը սկսվել է նույն թվականին՝ խրախուսելու այն տեղեկատվության գաղտնիությունը, որը կարող է վնասել Շվեդիայի ազգային անվտանգությանը^[1]։

Հեղինակային իրավունք

Ալմքվիստը մահացել է 1972 թվականին, իսկ 2002 թվականին պաստառի/պատկերանիշի հեղինակային իրավունքը փոխանցվել է Ռազմական պատրաստության թանգարանին^[3]։ Տասնմեկ տարվա իրավական պայքարից հետո Շվեդիայի զինված ուժերը, որ օգտագործում էր պատկերն առանց թույլտվության, 2008 թվականին հեղինակային իրավունքի սեփականատերերին վճարել է 700․000 շվեդական կրոն վնասի փոխհատուցում^[4]։

2020 թվականին շվեդ երգիծաբան Արոն Ֆլամը քրեական պատասխանատվության է ենթարկվել հեղինակային իրավունքի խախտման համար՝ իր «Սա շվեդական վագր է» (շվեդ.՝ Det här är en svensk tiger) գրքում պատկերի տարբերակն օգտագործելու համար^[5]։

Ծանոթագրություններ

1. Thomsen, Dante (2014 թ․ հոկտեմբերի 1). «Bahnhof stoppar hyllning till "En svensk tiger" efter påtryckningar» [Bahnhof cancels their tribute to "En svensk tiger" after arm-twisting]. www.dagensmedia.se. Dagens Media. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 6-ին.
2. Stemme, Fred. «Loose lips sink ships» (PDF). www.hourglasshistoricals.com. Hourglass Historicals. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 6-ին.
3. «En Svensk Tiger». www.beredskapsmuseet.com. Beredskapsmuseet. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 6-ին.
4. TT (2008 թ․ սեպտեմբերի 24). «Tvisten om En svensk tiger är över» [The fight about "En svensk tiger" is over]. www.aftonbladet.se. Aftonbladet. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 6-ին.
5. Farran-Lee, Lydia (2020 թ․ սեպտեմբերի 24). «Rättslig strid om En svensk tiger inleds i dag» (Swedish). Sveriges Television. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)