Մուրեն

Մուրեն^[1] (մոնղ.՝ Мөрөн [mʊrɵn, mɵrən]), քաղաք Մոնղոլիայում, Խուվսգել այմակի վարչական կենտրոնը։

Քաղաք
Մուրեն
մոնղ.՝ Мөрөн
Երկիր	Մոնղոլիա
Այմակ	ԽուվսգելԽուվսգել
Համայնք	Խուվսգել
Հիմնադրված է	1809 թ.
Մակերես	102,9 կմ²
ԲԾՄ	1710 մետր
Խոսվող լեզուներ	մոնղոլերեն
Բնակչություն	36 082 մարդ (2007)
Խտություն	350,65 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+8
Հեռախոսային կոդ	+976 (0)138
Փոստային դասիչ	210 xxx
Մուրեն (Մոնղոլիա)
Մուրեն Վիքիպահեստում

Ընդհանուր տեղեկություններ

2007 թվականի վերջին քաղաքի բնակչությունը կազմել է 36 082 մարդ, տարածքը՝ 102,9 կմ², բնակչության խտությունը՝ 351 մարդ/կմ²։ Քաղաքը գտնվում է Դէլգէր-Մուրեն գետի կողքին։ Քաղաքում կա թանգարան, թատրոն, հիվանդանոց, փոստ, մի քանի դպրոցներ և մանկապարտեզներ։ Այստեղ է գտնվում Մոնղոլիայի խոշարագույն առևտրային շուկան։ Կարևոր նշանակություն ունի քաղաքային օդանավակայանը։

Պատմություն

Մուրեն քաղաքը զարգացում է ապրել 1809 թվականին, երբ Դէլգէր-Մուրեն գետի ափին վանք է կառուցվել։ 1921 թվականին վանքում ապրել է 1300 լամա (բուդդայական քահանա Մոնղոլիայում)։ 1937 թվականին վանքը ավերվել է։

1990-ական թվականներին հին վանքի տեղում հիմնադրվել է նոր վանք։ Այդ ժամանակ քաղաքի մոտակայքում հայտնաբերվել է 5 000 գնդակահարված միաբանների գերեզմանը։ Այն կազմել է 1937 թվականի Մոնղոլիայի չափահաս բնակչության ավելի քան 1 %-ը^[2]։

Կլիմա

Մուրենում ձմեռը կարճ է և ցուրտ, իսկ ամառը՝ տաք։

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Մուրենում
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C)	4,5	9,2	18,7	27,1	32,5	35,4	33,9	33,0	28,8	23,6	10,7	9,6	35,4
միջին առավելագույնը (°C)	−14,5	−9,3	0,8	9,9	18,2	22,9	23,4	21,9	16,7	7,6	−3,7	−12,1	6,8
միջին ջերմաստիճանը (°C)	−22,7	−18,3	−8,0	1,4	9,7	15,2	16,2	14,4	7,9	−0,7	−11,4	−19,8	−1,3
միջին նվազագույնը (°C)	−28,8	−25,8	−15,9	−6,4	1,2	7,5	10,1	7,6	0,4	−8,0	−18,0	−25,6	−8,4
բացարձակ նվազագույնը (°C)	−45,7	−44,3	−34,6	−22,3	−11,7	−5,8	1,4	−1,6	−12,7	−27,3	−37,9	−45,8	−45,8
տեղումների քանակը (մմ)	1	1	0	7	15	42	59	54	17	5	1	1	203
Աղբյուր՝ World Climate

Ուշագրավ շենքեր

• 19-րդ դարի վերջին Մուրեն քաղաքում եղել են 60 տաճարներ և վանքեր։ Առավել կարևոր է եղել Դանզանդարժա վանքը, որտեղ ապրում էին շուրջ 2500 վարդապետներ։ Սակայն 1937 թվականին Մուրենի և ամբողջ Մոնղոլիայի վանքերն ու տաճարները Չոյբալսանի հրամանով ոչնչացվել են։ 1990 թվականի հունիսին Մուրենի արևմտյան մասում կառուցվել է նոր Դանզանդարժա վանքը, որտեղ այժմ ապրում են 40 միաբաններ^[3]։ Վանքի շուրջ կառուցվել է Բուդդայի բարձր արձանը։
• Քաղաքային թատրոնը և փոստը գտնվում են Կենտրոնական հրապարակի հարավային և հարավարևմտյան մասում։ Դիմացում գտնվում է այմակ վարչակազմը, որը կառուցվել է սոցիալիստական ոճով։
• Դավադորժ հուշարձանը գտնվում է Կենտրոնական հրապարակից 300 մ դեպի հյուսիս-արևելք։
• Օդանավակայանի առջևի մասում գտնվում է Գէլէնխու հուշարձանը (1870-1938)^[4]։
• Թանգարան, որը հիմնադրվել է 1949 թվականին։ Գտնվում է Կենտրոնական հրապարակում և մարզադաշտում։ Թանգարանում կան մոտ 4000 օբյեկտներ, որոնց թվում է Խուվսգելում բնակվող փոքրամասնությունների հագուստները^[5]։
• Ըմբիշների մարզադաշտ, ժամանակակից շենք քաղաքի արևելյան մասում։ Մարզադաշտի առաջ կանգնեցված են Մուրենի երեք հայտնի ըմբիշների հուշարձանները։ Մարզադաշտի դիմաց կառուցվել է երեխաների համար հատուկ այգի։

• 
  Օդանավակայան
• 
  Գէլէնխու հուշարձանը օդանավակայանի դիմաց
• 
  Կենտրոնական հրապարակը և Չինգունժավ արձանը
• 
  Այմակի թանգարանը
• 
  Փոստը
• 
  Դանզանդարժա վանքը
• 
  Բուդդայի արձանը և վանքը
• 
  Ըմբիշների մարզադաշտը

Ծանոթագրություններ

1. Географический энциклопедический словарь: географические названия / Под ред. А. Ф. Трёшникова. — 2-е изд., доп. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 325. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
2. Mass Buddhist Grave Reported in Mongolia — New York Times
3. Майкл Кон: Монголия, стр. 150. Лондон 2008
4. Michael Kohn: Mongolia, p. 163. London 2008
5. Marion Wisotzki: Mongolei, p. 232. Berlin 2010

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մուրեն» հոդվածին։