Մանեկեն

Մանեկեն (ֆր.՝ mannequin , հոլ.՝ mannekijn — մարդ), մարդու՝ տղամարդու, կնոջ կամ երեխայի մարմնի ձևին նմանեցվող արտադրանք։

Ցուցադրական մանեկեններ

Տեսակներ

Մանեկենները 20-րդ դարի սկզբում: Ֆոտո՝ Ս.Մ.Պրոկուդին-Գորսկիի 1905 և 1915 թվականների միջև

Մանեկենները պատրաստվում են տարբեր նյութերից՝ փայտից, պապիե-մաշեից, պլաստմասսայից և այլ նյութերից։

Դերձակային

Դերձակային մանեկեններն օգտագործվում են հագուստի նախագծման և կարելու ժամանակ։ Տարբերում են հետևյալ տեսակները^[1]։

• Շարժական — ունի իրանի չափսերի կարգավորիչներ։
• Ոչ շարժական (փափուկ և կոշտ) — կարի արհեստանոցներում և կարի ձեռնարկություններում օգտագործվող մասնագիտացված ճյուղային ստանդարտի դերձակային մանեկեն։

Հագուստի ձևավորման գործում գոյություն ունի մանեկենի վրա կտորները քորոցներով ամրացնելու միջոցով հագուստի դետալների ստացման մեթոդ (ձևավորման կաղապարվածքային մեթոդ)։

Ցուցադրական

Նախատեսված են խանութում հագուստի ցուցադրման համար։

Նկարիչների համար

Շարժվող ձեռքերով և ոտքերով փայտե տիկնիկ՝ նկարիչների կողմից կիրարկվող մարդու տարբեր դիրքերի, հագուստի ուրվանկարման համար։

Փորձարկային

Մանեկենները օգտագործվում են վթարի փորձարկումներում՝ կրաշ-թեսթ։ Դա արվում է 1950-ական թվականներից սկսած։ Ամենահայտնիներից մեկը պատկանում է Վոլկսվագենին՝ 1967 թվականից արտադրվող ճաղատ մանեկեն նարնջագույն կոմբինեզոնով։ Այժմ վթարային փորձարկումների համար պահանջվում է մանեկենների մի ամբողջ «ընտանիք» («հայր», «մայր», «դեռահաս», «երեխա»)։ Նրանք առավելագույն կերպով են հաշվի առնում մարդու մարմնի կառուցվածքի անատոմիական հատկությունները, ինչը թույլ է տալիս գնահատել վնասվածքների աստիճանը և բնույթը։ Ամենազգայուն փորձարկային մանեկենները պատրաստվում են Ճապոնիայում։ Արժեքը կազմում է 10-15 հազար դոլար։

Վարժանքի համար

Բժշկական մանկական մանեկեն (ֆանտոմ)

Մանեկենները (ֆանտոմները) ծառայում են բժշկական ԲՈՒՀ-երում ուսանողների և առաջին օգնության ցուցաբերման դասընթացների ուսուցման համար։

Գոյություն ունի «Շնչահեղձ լինող Չառլի» անունով մասնագիտացված մանեկեն, (անգլերեն Choking Charlie), որի վրա կիրառվում է Հենրիխի վարժությունը՝ ստոծանու տակ հրումներ շնչառական ուղիներից օտարերկրյա օբյեկտները հեռացնելու համար։ Հնարքի ճիշտ կատարման դեպքում մանեկենը դուրս է թքում արհեստական սննդի կտորները։

Տուժածներին նախնական բժշկական օգնություն ցուցաբերելու մանեկեններ են օգտագործվում Ռուսաստանի դաշնության Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունում։ Նրանց անունները Յաշկա և Գոշա են։ Յաշկային պատրաստում են բամբակից, ռետինից կամ փայտից, նրանք մարդկանց փրկում են շենքերի փլատակների տակից, դուրս են հանում ջրից, տարհանում են հրդեհի ժամանակ։ Գոշան մանեկեն-մարզիչ է, որին ցուցաբերվում է բժշկական առաջին օգնություն՝ սրտի մերսում, արհեստական շնչառություն, վնասված վերջույթների վրա դրվում են բեկակալ և գիպս։ Ուկրաինայում առաջին բժշկական օգնության վարժությունների մշակման համար արտադրվում է «Տարաս» մանեկենային մարզիչը, որը հագեցած է կրծքի վրա գործողությունների ինդիկացիայով և ունի համակարգչին միանալու հնարավորություն։ Արտասահմանյան արտադրության մանեկեններից օգտագործվում է նորվեգական անիմացիոն Աննա մանեկենը, որին կարելի է տարբեր վնասվածքների և վերքերի իմիտացիայով վերջույթներ (բնական չափսի) միացնել։ Առաջին բժշկական օգնություն ցուցաբերելու համար ռոբոտ-մարզիչները (վերակենդանացման մանեկեններ և այլն) ակտիվորեն օգտագործվում են աշխատանքի պաշտպանության ծառայությունների և ձեռնարկությունների ուսումնական կենտրոնների կողմից։ Ձեռնարկության աշխատակիցները մանեկենների վրա սովորում են արտակարգ իրավիճակներում մարդուն փրկելու հմտություններ։

Քրեական, դատական բժշկություն

Մանեկենները լայնորեն օգտագործվում են նաև հետաքննչական, դատաբժշկական և դատաբժշկական փորձաքննությունների ժամանակ, երբ փորձարարական հետազոտությունները չեն պահանջում կենդանի մարդկանց կողմից իրադարձությունների դինամիկայի ցուցադրում, կամ նրանց կյանքի ու առողջության սպառնալիքի դեպքում^[2][3][4].:

Ռազմական գործ

Առաջին համաշխարհային պատերազմի խրամատավորման փուլում բրիտանական զորքերը մանեկեններն օգտագործում էին հակառակորդի դիպուկահարներին հայտնաբերելու և թշնամու հետախուզությանը մոլորեցնելու համար։ Պապիե-մաշեից պատրաստված և զինվորական հանդերձանք հագած զինվորների մանեկենները դուրս էին ցցվում խրամատներից։ Միևնույն ժամանակ, մանեկեններից մի քանիսի բերանում ծխախոտի համար անցք էր արված, որը վառվում էր ռետինե խողովակի միջոցով, որը վերահսկվում էր մանեկենի տակ թաքնված զինվորների կողմից։ Մոլորության մեջ ընկած հակառակորդի դիպուկահարը կրակոց է արձակում, դրանով իսկ բացահայտելով իր դիրքը^[5]։

Գրականություն

• ГОСТ 20304—90 Манекены посадочные трёхмерный и двухмерный. Конструкция, основные параметры и размеры.
• Большая советская энциклопедия
• Бор Стенвик Все мы врём: Как ложь, жульничество и самообман делают нас людьми = Bar Stenvik. Bloff - hvordan juks og selvbedrag gjшr oss til ekte mennesker. — М.: Альпина Паблишер, 2016. — 503 p. — ISBN 978-5-9614-5855-8

Տես նաև

• Մոդել
• Անծանոթը Սենից

Ծանոթագրություններ

1. «Портновские манекены». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 10-ին.
2. Попов В. И. Руководство к практическим занятиям по криминалистической тактике. — М.: Юрид. лит., 1964. — С. 17, 82, 83 и др. — 272 с.
3. Ищенко Е. П. Криминалистика в вопросах и ответах : Учебное пособие. — М.: Проспект, 2013. — 460 с. — ISBN 5392137539
4. Министерство здравоохранения Российской Федерации. Инструкция по организации и производству экспертных исследований в бюро судебно-медицинской экспертизы. П. 8.8.11 // Бюллетень нормативных актов федеральных органов исполнительной власти. — 2003. — № 38. — С. 89. Архивировано из первоисточника 3 Օգոստոսի 2016.
5. Стенвик, 2016, էջ 37

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մանեկեն» հոդվածին։