Մայրական մահացություն

Մայրական մահացություն (նաև մայրական մահացության գործակից կամ ՄՄԳ^[1]), կարևոր ժողովրդագրական ցուցանիշ, որն արտահայտում է հղի կանանց մահացության հաճախականությունը^[2]։ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության բնորոշմամբ մայրական մահացություն է համարվում հղիությամբ պայմանավորված կնոջ մահն՝ անկախ հղիության տևողությունից, որը վրա է հասել հղիության ընթացքում կամ նրա ավարտից հետո 42 օրերի ընթացքում, հղիության հետ կապված որևէ պատճառից, բարդացած վերջինիս առկայությամբ կամ վարման գործընթացով, բացառությամբ դժբախտ պատահարի կամ հանկարծակի առաջացած պատճառի^[3]։

Մայրական մահացություն
Մայրը մահանում է և իր նորածին որդուն վերցնում է հրեշտակը, Դրեզդեն, 1863թ․
Տեսակ	մահվան պատճառ
Բժշկական մասնագիտություն	մանկաբարձություն
ՀՄԴ-9	646.9
ՀՄԴ-10	O95
Maternal death Վիքիպահեստում

Ներկայումս մայրական մահացության գործակիցը հանդիսանում է հիմնական ցուցանիշներից մեկը, որով գնահատվում է ժամանակակից մանկաբարձական հաստատությունների աշխատանքի կազմակերպման որակը և մակարդակը^[4]։ Չնայած 20-րդ դարում մայրական մահացության ցուցանիշի զգալի կրճատմանը, հատկապես 1990-ականներին, այն էական բարձր է զարգացող երկրներում։ Մայրական մահացությունն առավել բարձր է հիմնականում կանանց մոտ, որոնք ապրում են գյուղական բնակավայրերում, որոնք ամուսնացած չեն, որոնք ապրում են ցածր եկամուտ ունեցող մարդկանց շրջանում, ինչպես նաև դեռահաս կանանց շրջանում^[5]։

Աշխարհագրություն և միտումներ

Մայրական մահացության քարտեզ SOWM2010։ Տվյալները ցույց են տալիս հղիության հետ կապված պատճառներից մահացության վտանգը կյանքի ընթացքում։      7-8-ից 1-ը      11-16-ից 1-ը      18-32-ից 1-ը      33-55-ից 1-ը      70-120-ից 1-ը      130-240-ից 1-ը      270-500-ից 1-ը      530-1000-ից 1-ը      1100-1400-ից 1-ը      2100-3700-ից 1-ը      4400-7800-ից 1-ը      8200-14200-ից 1-ը      16400-29000-ից 1-ը      47600-ից 1-ը և քիչ

Ամեն օր աշխարհում շուրջ 830 կին է մահանում հղիության և ծննդաբերության հետ կապված պատճառներից, որոնք հնարավոր էր կանխարգելել։ 1979-1986 թվականներին ԱՄՆ-ում մայրական մահացության գործակիցը հասել էր ռեկորդային ամենացածր մակարդակին՝ 9,1 մահ 100'000 կենդանի ծնվածի հաշվով^[6], սակայն հետագայում աճեց 2017 թվականին հասնելով 26.4 մահ 100'000 կենդանի ծնվածի հաշվով^[7][8]։

Համաձայն Համաշխարհային բանկի, Հայաստանում մայրական մահացությունը կազմում է 25՝ 100 000 կենդանի ծնվածի հաշվով^[9]։ Համաձայն Հայաստանի առողջապահության նախարարության տվյալների, Հայաստանում մայրական մահացության ցուցանիշն ունի նվազման միտում։

Մայրական մահացության դեպքերի առավել տարածված պատճառներն են արյունահոսությունը (առավել հաճախ՝ հետծննդաբերական), ինֆեկցիաները (սովորաբար՝ հետծննդաբերական), հղիության ընթացքում արյան բարձր ճնշումը, ձգձգված ծննդաբերությունը և անապահով աբորտները^[3]։

Երկիր	Մայրական մահացությունը 100,000 կենդանի ծնվածի հաշվով (2015)[10][11]
Ավստրալիա	5.5
Կանադա	7.3
Ֆրանսիա	7.8
Գերմանիա	9.0
Ճապոնիա	6.4
Շվեդիա	4.4
Մեծ Բրիտանիա	8.8
ԱՄՆ	26.4
Հայաստան	25[12][13]

Ծանոթագրություններ

1. Վիկտորիա Սակևիչ, Материнская смертность в Восточной Европе и Центральной Азии / Демоскоп Weekly, № 529 - 530, 29 октября - 11 ноября 2012
2. Материнская смертность
3. «Մայրական մահացություն. Հայաստանի ցուցանիշը 5 անգամ մեծ է եվրոպական միջինից». 16 մայիս, 2016 11:44.(չաշխատող հղում)
4. «Медицина О Переходе На Расчеты Показателя Материнской Смертности В Соответствии -Здоровье». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 15-ին.
5. ВОЗ | Материнская смертность
6. Maternal mortality in the United States, 1979—1986. — Abstract — Europe PubMed Central(չաշխատող հղում)
7. «Two Childbirth-Related Deaths at Mass. Hospital Spark State Investigation — Yahoo». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 15-ին.
8. Pregnancy Mortality Surveillance System
9. «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ` ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ ԵՎ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ՑԱՆԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ».
10. Global, regional, and national levels of maternal mortality, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. October 8, 2016. The Lancet. Volume 388. 1775–1812. See table of countries on page 1784 of the PDF.
11. What’s killing America’s new mothers? By Annalisa Merelli. October 29, 2017. Quartz. "The dire state of US data collection on maternal health and mortality is also distressing. Until the early 1990s, death certificates did not note if a woman was pregnant or had recently given birth when she died. It took until 2017 for all US states to add that check box to their death certificates."
12. Armenia Maternal mortality rate
13. «Maternal mortality in 1990-2015WHO, UNICEF, UNFPA, World Bank Group, and United Nations Population DivisionMaternal Mortality Estimation Inter-Agency GroupARMENIA» (PDF).