Ճրագախոտ

Ճրագախոտ (լատին․՝ Orobanche), կաղընձնի, առյուծախոտ, գայլի վիզ, ճրագախոտազգիների ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա մակաբույծ, քլորոֆիլազուրկ խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 79^[1] տեսակ։

՞ Ճրագախոտ
Orobanche purpurea
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Բաժին Ծածկասերմեր Դաս Երկշաքիլավորներ Կարգ Խաչածաղկավորներ Ընտանիք Ճրագախոտազգիներ Ցեղ Ճրագախոտ
Լատիներեն անվանում
Orobanche L., 1753
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Կենսաբանական նկարագիր

Orobanche lutea

Ցողունը հաստ է, մսոտ, դեղնավուն, կապտագույն, բաց դարչնագույն՝ պատված մանր ու նուրբ թեփուկներով, որոնք հետզարգացած տերևների հետքեր են, հաճախ՝ ճյուղավորվող, հիմքում՝ պալարանման, բարձրանում է՝ 10-60 սմ։ Ծաղկաբույլը ողկուզանման է կամ ճռճռուկ ճուռակախոտ մազմզոտ ճրագախոտ Մակարդախոտ հասկանման, ծաղիկները՝ սպիտակա-դեղնավուն։ Ծաղկում է հուլիս-օգոստոսին։ Պտուղը կաշեկերպ, բազմասերմ տուփիկ է։ Սերմերը շատ մանր են։ Մոլախոտ է։

Ծաղկի բանաձև՝ ${\displaystyle \uparrow K_{2}\;C_{(4)}\;A_{4}\;G_{({\underline {2}})}}$^[2]։

Հայաստանում

Հայաստանում՝ 38 (39) տեսակ՝

• Ճրագախոտ երկնագույն (O.caesia),
• Ճրագախոտ կիլիկյան (Օ. cilicica),
• Ճրագախոտ գունավորված (Օ. colorata),
• Ճրագախոտ ցանցավոր (Օ. reticulata),
• Ճրագախոտ ճյուղավոր (Օ. ramosa) և այլն։

Տարածում

Տարածվում են Եվրոպայում, Ասիայում և Աֆրիկայում։

Տարածված է Տավուշի, Գեղարքունիքի, Կոտայքի, Սյունիքի և այլ մարզերում։ Աճում է քարքարոտ լեռնալանջերին, մարգագետիններում, անտառներում և այլն (ստորին լեռնայինից մինչև ալպյան գոտի)։ Խոտաբույսերի արմատների մակաբույծ է։

Տեսակներ

Orobanche aconiti-lycoctoni Moreno Mor. et al. Orobanche aegyptiaca Pers. (Egyptian broomrape; Fenzhi broomrape) Orobanche akiana Honda Orobanche alba Stephan ex Willd. (Thyme broomrape; baihua broomrape) Orobanche alexandri Tineo Orobanche almeriensis A.Pujadas Orobanche alpigena K.Koch Orobanche alsatica Kirschl. (Alsace broomrape; Duose broomrape) Orobanche amethystea Thuill. (Eryngium broomrape) Orobanche amoena C.A.Mey. Orobanche anatolica Boiss. & Reut. Orobanche androssovii Novopokr. Orobanche angelicifixa Peteaux & St.-Lag. Orobanche angustisepala F.W.Schultz Orobanche angustelaciniata Gilli Orobanche arbuti Sennen Orobanche arcuata F.W.Schultz Orobanche arenaria Borkh. (Wormwood broomrape) Orobanche ariana Gontsch. Orobanche armena Tzvelev Orobanche artemisiae-campestris Vaucher ex Gaudin Orobanche astragali Mouterde Orobanche auranitica Mouterde Orobanche australiana F.Muell. Orobanche austrohispanica M.J.Y.Foley Orobanche badchysensis Novopokr. & V.V.Nikitin Orobanche balearica Sennen & Pau Orobanche ballotae A.Pujadas Orobanche baumanniorum Greuter Orobanche benkertii Rätzel & Uhlich Orobanche berthelotti Webb & Berthel. Orobanche boissieri Rchb.f. Orobanche borbasiana Beck Orobanche borealis Turcz. Orobanche borissovae Novopokr. Orobanche brachypoda Novopokr. Orobanche bracteata Viv. Orobanche brassicae (Novopokr.) Novopokr. Orobanche brevidens Novopokr. Orobanche breviflora F.W.Schultz Orobanche bucharica Novopokr. Orobanche bulbosa Beck Orobanche bungeana Beck Orobanche caerulescens Steph. ex Willd. Orobanche calendulae Pomel Orobanche californica Cham. & Schltdl. Orobanche camptolepis Boiss. & Reut. Orobanche canescens C.Presl Orobanche carnea Guss. Orobanche caryophyllacea Sm. Orobanche cathae Deflers Orobanche caucasica Beck Orobanche caudata De Not. Orobanche cernua Loefl. Orobanche chassia Formánek Orobanche chironii Lojac. Orobanche chrysacanthi Maire Orobanche cilicica Beck Orobanche cistanchoides Beck Orobanche clarkei Hook.f. (Xizang broomrape) Orobanche clausonis Pomel Orobanche clavata Schiman-Czeika Orobanche clementei C.Vicioso Orobanche coelestis (Reut.) Boiss. & Reut Orobanche coerulescens Stephan ex Willd. Orobanche colorata K.Koch Orobanche columbiana H.St.John & English Orobanche comosula Novopokr. Orobanche compacta Viv. Orobanche concreta Rouy Orobanche connata K.Koch Orobanche consimilis Schiman-Czeika Orobanche cooperi (A.Gray) A.Heller (Cooper's broomrape) Orobanche corymbosa (Rydb.) Ferris (Flat-top broomrape) Orobanche crenata Forssk. (Bean broomrape) Orobanche cuprea Boiss. & Balansa ex Boiss. Orobanche curvata Pomel Orobanche cypria Kotschy Orobanche cyrenaica Beck Orobanche cyrnea Jeanm., Habashi & Manen Orobanche densiflora Salzm. ex Reut. Orobanche denudata Moris Orobanche dhofarensis M.J.Y.Foley Orobanche ducellieri Maire Orobanche dugesii (S.Watson) Munz Orobanche ebuli Huter & Rigo Orobanche elatior Orobanche eriophora Bornm. & Gauba Orobanche esulae Pančić Orobanche euglossa Rchb.f. Orobanche fasciculata Orobanche feddei H.Lév. Orobanche felicicola Nakai ex Hyun, Y.S.Lim & H.C.Shin Orobanche flava Mart. ex F.W.Schultz (Butterbur broomrape) Orobanche foetida Poir. Orobanche fuliginosa Reut. ex Jord. Orobanche fuscovinosa Maire Orobanche gamosepala Reut. Orobanche georgii-reuteri (Carlon et al.) A.Pujadas Orobanche glabrata C.A.Mey. Orobanche glabricaulis Tzvelev Orobanche gontscharovii Novopokr. & Nepli Orobanche gracilis Sm.(Slender broomrape) Orobanche grandisepala F.W.Schultz Orobanche grayana Beck (Gray's broomrape) Orobanche grigorjevii Novopokr. Orobanche grisebachii Reut. Orobanche grossheimii Novopokr. Orobanche hadroantha Beck Orobanche haenseleri Reut. Orobanche hederae Duby (Ivy broomrape) Orobanche helianthemi J.St.-Hil. Orobanche hellebori Miégev. Orobanche hermonis Mouterde Orobanche hirtiflora Tzvelev Orobanche hookeriana Ball Orobanche humbertii Maire Orobanche hydrocotylei Colenso Orobanche hymenocalyx Reut. Orobanche hypertomentosa M.J.Y.Foley Orobanche iammonensis A.Pujadas & P.Fraga Orobanche ianthina Franch.

Orobanche icterica Pau Orobanche insignis E.D.Clarke Orobanche insolita Guim. Orobanche interrupta Pers. Orobanche inulae Novopokr. & Abramov Orobanche ionantha Kern. Orobanche irtyschensis Serg. Orobanche karatavica Pavlov Orobanche kashmirica C.B.Clarke ex Hook.f. Orobanche kelleri Novopokr. (Duanchi broomrape) Orobanche kotschyi Reut. (Yitong broomrape) Orobanche krylowii Beck (Siduomao broomrape) Orobanche kurdica Boiss. & Hausskn. Orobanche lactucae Arv.-Touv. Orobanche langei Huter, Porta & Rigo Orobanche lanuginosa (C.A.Mey.) Beck ex Krylov (Mao broomrape) Orobanche laserpitii-sileris Reut. ex Jord. Orobanche latisquama (F.W.Schultz) Batt. Orobanche lavandulacea Rchb. Orobanche laxissima Uhlich & Rätzel Orobanche leptantha Pomel Orobanche linczevskii Novopokr. Orobanche longibracteata Schiman-Czeika Orobanche lucana Terracc. Orobanche lucorum A.Braun (Barberry Broomrape) Orobanche ludoviciana Orobanche lutea Baumg. (Medick broomrape) Orobanche lycica F.W.Schultz Orobanche mariana A.Pujadas Orobanche maritima Pugsley (Carrot broomrape) Orobanche megalantha Harry Sm. (Dahua broomrape) Orobanche melitensis Beck Orobanche minor Orobanche mongolica Beck (Zhonghua broomrape) Orobanche montserratii A.Pujadas & D.Gómez García Orobanche mulgedii Novopokr. Orobanche multicaulis Brandegee Orobanche mupinensis Hu (Baoxing broomrape) Orobanche muteliformis F.J.Y.Foley Orobanche myrtilli H.Lév. & É.Labbé Orobanche nikitinii Novopokr. Orobanche nowackiana Markgr. Orobanche obtusata Raf. Orobanche ombrochares Hance (Maoyao broomrape) Orobanche orientalis Beck Orobanche oxyloba (Reut.) Beck Orobanche ovata Blakelock Orobanche ozanonis Beck Orobanche pachypoda Butkov Orobanche pamim-alaica Gontsch. & Novopokr. Orobanche pancicii Beck Orobanche paralias L.Corb. Orobanche parishii (Jeps.) Heckard Orobanche pedunculata Vell. Orobanche pelargonii Caldesi Orobanche penduliflora Gilli Orobanche perangustata M.J.Y.Foley Orobanche petraea Vell. Orobanche picridis F.W.Schultz (Oxtongue broomrape) Orobanche pinorum Geyer ex Hook. Orobanche portoilicitana A.Pujadas & M.B.Crespo Orobanche psila C.B.Clarke ex Hook.f. Orobanche psilostemon Novopokr. Orobanche pubescens d'Urv. (Hairy broomrape) Orobanche pulchra Gilli Orobanche purpurea Jacq. (Yarrow broomrape) Orobanche pushpitoi M.R.Almeida Orobanche pycnostachya Hance (Huanghua broomrape) Orobanche ramosa L. (Branched broomrape; hemp broomrape) Orobanche rapum-genistae Thuill. (Greater broomrape) Orobanche rechingeri Gilli Orobanche reticulata Wallr. (Thistle broomrape) Orobanche rhaetica Brügger Orobanche riparia L.T.Collins Orobanche rosea Tzvelev Orobanche salviae F.W.Schultz ex Koch Orobanche sanguinea C.Presl Orobanche santolinae Loscos & J.Pardo Orobanche sarmatica Kotov Orobanche schelkovnikovii Tzvelev Orobanche schugnanica Novopokr. Orobanche schultzii Mutel Orobanche schweinfurthii Beck Orobanche schwingenschussii Gilli Orobanche scolymi Pomel Orobanche serbica Beck & Petrovič Orobanche serratocalyx Beck Orobanche sideana Gilli Orobanche sideritis Porta Orobanche sinensis Harry Sm. (Sichuan broomrape) Orobanche singarensis Beck ex Hand.-Mazz. Orobanche sintenisii Beck Orobanche sogdiana Novopokr. Orobanche solenanthi Novopokr. & Pissjauk. Orobanche solmsii C.B.Clarke (Changbao broomrape) Orobanche sordida C.A.Mey. (Danhuang broomrape) Orobanche stans Noronha Orobanche stocksii Boiss. Orobanche subverticillata F.W.Schultz Orobanche tacnaensis Mattf. Orobanche tarapacana Phil. Orobanche tetuanensis Ball Orobanche teucrii Holandre (Germander broomrape) Orobanche todari Lojac. Orobanche transcaucasica Tzvelev Orobanche trichocalyx (Webb & Berthel.) Beck Orobanche trotzkii Wagn. ex Claus Orobanche tunetana Beck Orobanche uniflora Orobanche uralensis Beck (Duochi broomrape) Orobanche ussuriensis Novopokr. Orobanche valida Jeps. Orobanche vallicola (Jeps.) Heckard Orobanche viridis Hazsl. Orobanche vitellina Novopokr. Orobanche weberbaueri Mattf. Orobanche wiedemanni Boiss. Orobanche xanthostachya Novopokr. Orobanche yunnanensis (Beck) Hand.-Mazz. (Dianlie Broomrape)

Ծանոթագրություններ

1. Список видов рода Заразиха на сайте The Plant List
2. Андреева И. И., Родман Л. С. Ботаника. — 3-е, перераб. и доп. изд. — М.: Колос, 2005. — С. 455. — 528 с. — ISBN 5-9532-0114-1

Գրականություն

• Цвелёв Н. Н., Терёхин Э. С. Семейство заразиховые (Orobanchaceae) // Жизнь растений. В 6-ти т. Т. 5. Ч. 2. Цветковые растения / Под ред. А. Л. Тахтаджяна. — М.։ Просвещение, 1981. — С. 432—436.
• C.A.J. Kreutz։ Orobanche. Die Sommerwurzarten Europas / The European Broomrape Species. Stichting Naturpublikaties Limburg, Maastricht 1995, ISBN 90-74508-05-7
• Daniel L. Nickrent & Lytton J. Musselman։ Introduction to Parasitic Flowering Plants. In։ The Plant Health Instructor, 2004. DOI: 10.1094/PHI-I-2004-0330-01 Արխիվացված 2007-02-02 Wayback Machine
• Hans Christian Weber։ Parasitismus von Blütenpflanzen. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1993, ISBN 3-534-10529-X
• Hans Christian Weber։ Schmarotzer: Pflanzen, die von anderen leben. Belser, Stuttgart 1978, ISBN 3-7630-1834-4

Արտաքին հղումներ

Sommerwurzen (Orobanche) էջը Վիքիպահեստում

• Control of Branched Broomrape: A Literature Review Արխիվացված 2014-02-11 Wayback Machine
• Zeichnungen von Habitus und Blütendetails Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
• Fotos von 30 Sommerwurzarten
• Monographie von Holger Uhlich(չաշխատող հղում)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճրագախոտ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճրագախոտ» հոդվածին։