Հովարդ Այկեն

Հովարդ Այկեն (անգլ.՝ Howard Hathaway Aiken, մարտի 8, 1900(1900-03-08)^[1], Հոբոկեն, Հուդզոն շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ - մարտի 14, 1973(1973-03-14)^{[2][3][4][…]}, Սենթ Լուիս, Միսսուրի, ԱՄՆ), ամերիկացի ինժեներ, իսկ IBM֊ում ղեկավարել է ամերիկյան առաջին համակարգչի«Մարկ 1»֊ի ստեղծման աշխատանքները։

Հովարդ Այկեն անգլ.՝ Howard Hathaway Aiken
Ծնվել է	մարտի 8, 1900(1900-03-08)[1] Հոբոկեն, Հուդզոն շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ
Մահացել է	մարտի 14, 1973(1973-03-14)[2][3][4][…] (73 տարեկան) Սենթ Լուիս, Միսսուրի, ԱՄՆ
Գերեզման	Lauderdale Memorial Park[5]
Բնակության վայր(եր)	Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ և Ֆորթ Լոդերդեյլ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, մաթեմատիկոս, գյուտարար, խորհրդատու, համակարգչային գիտնական, ճարտարագետ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Մայամիի համալսարան[2], Madison Gas and Electric?[2], Westinghouse Electric[2], IBM[2][6], ԱՄՆ ռազմածովային ուժեր[2] և Հարվարդի համալսարան[2]
Գործունեության ոլորտ	կիրառական մաթեմատիկա և ինֆորմատիկա
Անդամակցություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[7]
Ալմա մատեր	Հարվարդի համալսարան (1939)[2][8], Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում (1923)[8][2], Arsenal Technical High School? (1918)[2] և Չիկագոյի համալսարան (1935)[2]
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[9]
Գիտական ղեկավար	Էմորի Լեոն Չաֆի
Եղել է գիտական ղեկավար	Gerrit Blaauw?[10], Herbert F. Mitchell?, Anthony Oettinger?[10], Քենեթ Է. Այվերսոն[10], Robert Lovett Ashenhurst?[10], Leroy Brown Martin, Jr.?[10], Warren Lloyd Semon?[10], Martin Greenberger?[10], Peter Calingaert?[10], Albert L. Hopkins?[10], Fred Brooks?[10] և Gerard Salton?[10]
Ազդվել է	Չարլզ Բեբիջ
Պարգևներ	Էդիսոնի մեդալ [2] Ջոն Պրայս Ուեթերիլի մեդալ [2] Հարի Գուդի հիշատակելի մրցանակ [2] Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ [11] և Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ [12]

Սովորել է Մեդիսոնի Վիսկոնսինի անվան համալասարանում (անգլ.՝ University of Wisconsin–Madison)։ 1939 թվականին Հարվարդի համալսարանում ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի գիտական աստիճան։ Իր աշխատանքի ընթացքում Այկենը բախվեով միայն թվային լուծումներ ունեցող դիֆերենցիալ հավասարումների, նա միտք հղացավ ստեղծել բարդ մաթեմատիկական հաշվարկներ իրականացնող էլեկտրամեխանիկական հաշվողական սարք։ Հոպլեր Գրեյսի (անգլ.՝ Grace Murray Hopper) օգնությամբ և IBM֊ի ֆինանսավորմամբ 1944 թվականին կառուցվեց մեքենան։ Անտեսելով IBM֊ի հետ ունեցած տարաձայնությունները Այկենը շարունակում է համակարգչի ստեղծման աշխատանքները։ 1947 թվականին Այկենը ստեղծեց «Հարվարդյան Մարկ 2»֊ը, որին հաջորդեց «Հարվարդյան Մարկ 3»֊ը (1949) և «Հարվարդյան Մարկ 4» (1952)։

Ծանոթագրություններ

1. Google Books(բազմ․) — 2005. — P. 9.
2. Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
3. Encyclopædia Britannica
4. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
5. http://www.learnwebskills.com/browardcem/lauderdalea.htm
6. Google Books(բազմ․) — 2005. — P. 45—ss.
7. Notable Names Database — 2002.
8. https://dl.acm.org/doi/pdf/10.5555/1074100.1074113
9. Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
10. Mathematics Genealogy Project — 1997.
11. Ազգային գյուտարարների փառքի սրահ — 1973.
12. https://www.amacad.org/person/howard-hathaway-aiken

Արտաքին հղումներ

• История компьютера: Компьютер Марк-1(ռուս.)
• Father of the computer age Արխիվացված 2006-10-18 Wayback Machine (անգլ.)
• UW-Madison College of Engineering Engineers' Day 1958 Award Recipients — Howard Aiken Արխիվացված 2008-11-21 Wayback Machine (անգլ.)
• Устное интервью с Richard M. Bloch — Институт Чарльза Бэббиджа, University of Minnesota, Minneapolis. Bloch describes his work at the Harvard Computation Laboratory for Howard Aiken on the Harvard Mark I.
• Устное интервью с Robert V. D. Campbell — Институт Чарльза Бэббиджа, University of Minnesota, Minneapolis. Campbell discusses the contributions of Harvard and IBM to the Harvard Mark I projec t. (անգլ.)
• IEEE Biography (անգլ.)